Qаrаqаlpаqstаn respublikаsi ministrler ken’esi jаnindаg’i ortа arnаwli bilimlendiriw bаsqаrmаsi

38-shınıg’ıw. Berilgen tekstten do’rendi atlıqlardı tawıp, olardın’ qanday usıl menen jasalg’anın anıqlap ha’m ma’nilerine tu’sinik berin’.
Sol waqıtta Baybo’ri balasın tanıdı..
— Perzentim aman keldin’ be, jalg’ızım aman keldin’ be? dep, balanın’ moynınan qushаqlаp way-way salıp jıladı («Alpamıs»).
Bizlerdin’ mal bag’atug’ın jaylawımız An’ qayshı, Bayna tu’bek, Boqlıtay shıg’anaq degen jerler edi. Boqlıtay shıg’anaq degennin’ ma’nisi Boqlıtay awıldın’ tusında Kegeyli arna tap shıg’anaqtay bolıp iyilip ag’atug’ın edi (A.Q.).
Ku’nlerdin’ ku’ninide bir jolawshı a’bden sho’llep kelip, sho’lin qandırg’annan keyin onnan shılım soraydı. A’dilbek shılım shekpeytug’ının, sonlıqtan u’yinde shılım saqlamaytug’ının aytadı. Jolawshı g’a’zeblenip, onın’ jeti pushtınan qaytarıp na’letlep so’gip ketti (T.Q.).


39-shınıg’ıw. Berilgen tekstten do’rendi atıqlardı tawıp, olardın’ qanday usıl menen jasalg’anın anıqlan’ ha’m ma’nilerine tu’sinik berin’.
Bizler qaraqalpaqtın’ qazayaqlı urıwınanbız. Qızlardın’ go’zzalı tariyxıy Aqsu’n’gu’l apamızdı qattı hu’rmetleymiz. Usınnan shıg’ar men No’kistin’ «Saransha» elatının’ Xojelige o’ter jol — ko’pir boyınan salg’an kafemdi «Aqsu’n’gu’l» dep atadım. Ha’mme jaqsı jasawg’a umtıladı. Men de qatarımnan o’zimnin’, shan’a-rag’ımnın’ kem bolmawı ushın bu’gingi ku’nnin’ g’a’rejet tabıw da’reklerinin’ biri — isbilermenlik penen shug’ıllanıwdı basla-g’anman. (A.A.)
40-shınıg’ıw. To’mendegi berilgen so’zlerdi morfemalarg’a ajratın’.
Belgili, tapqırlıq, sızg’ısh, qurdas, oyshıl, menmen, qatlama, sharwashılıq, ergenek, basqarıw, tergewshi, namazsham, qaran’g’ılıq, kelinshek, jemtik, shamalasqan, qaraqalpaq, maqtanısh, qırıqlıq, tırnaq, baslawshı, qarawıl, aybatlı, jan’g’ırıq, shabıwlı, miyrasxor, miymanım, jıynalg’anlar, qorg’an, tuwısqan, su’yinshi, ma’ngilik, qonıs, kelisim, shabandoz, salıq, o’tirikshi, quwg’ınshı, saldamalı.
41-shınıg’ıw. Berilgen tekstten so’z jasawshı qosımtalı so’zlerdi bir bo’lek, forma jasawshı qosımtalı so’zlerdi bir bo’lek ko’shirip jazın’.
1. Kim ba’lentte, kim pa’ste, atlardın’ keler mu’ddeti pitti dep, ha’mme qarawıl qarag’anday jolg’a shıg’ıp, telmirisip turıp edi.
2. Anda patsha bul ko’rgen tu’sinen hawlıg’ın’qırap ketip, eki ha’meldar, otız eki mo’hirdar, toqsan tog’ız to’re biy, barlıg’ında aldına shaqırıp alıp, ko’rgen tu’slerin bir-bir bayan etti.
3. Alpamıstay batırın’, jerden etip shatırın, zindannın’ ishinde ın’ırsıp-ın’ıranıp, tomırsıp-tawlanıp, ilajsız jata berdi.
4. Anda A’shim joldan o’tken jolawshı, mal baqqan padashı, tu’ye baqqan sa’rwan, tu’ye tartqan ka’rwan, jılqı baqqan jılqıman, qoy baqqan shopan, ishten-sırttan baqlawshı adamlar bilsin dep, qos salıp berdi.
5. G’a’ziynedarg’a bar, Bayshubardın’ o’zin, a’spabın bersin, siyismang’a bar, qırıq qızg’a qırıq at bersin – dep Qarako’zdin’ qolına xatnamanı berdi («Alpamıs»).
6. Bas salıqshı o’zin qorshag’anlardan qutıla almasına ko’zi jetip tur edi, Aydostın’ buwrıg’ı son’g’ı buyrıq bolatug’ınına isenip, tiri qalg’anına quwanısh penen, ayaqların g’az-g’az basıp, o’zin shetke aldı (T.Q.).
7. Eki tuwısqang’a jumbaq xat a’kelgen kisi To’remurat suwpının’ ha’m a’sker basshısı, ha’m ta’nha shabarmanı Aytmurat qızıl bet Begis penen Mırjıqtı birge hesh qashan ko’rmegen (T.Q.).
8. — Men rasında da quwg’ınshıman. Tirkesh ag’a. Biraq basqa quwg’ınshıman (K.M.).