Qarshi davlat universitetining pedagogika instituti pedagogika fakulteti

Nazorat uchun savollar:
1. Jahonda jismoniy tarbiya va sport rivojlanishi qanday yo‘nalishlarda davom etdi, buning sabablari nimada?
2. Ikkala jahon urushi oralig‘ida Germaniya, Italiya, Ya- poniyada sport-gimnastika harakati qay tariqa rivojlandi?
3. Ikkala jahon urushi oralig‘ida AQSH, Fransiya va Angliyada sport-gimnastika harakati qanday rivojlandi, uning boshqa mamlakatlardan farqi nimada edi?
4. Ikkala jahon urushi oralig‘ida Skandinaviya mamlakat- lari va Finlyandiyada sport-gimnastika harakati qanday ta- raqqiy etdi, undagi ilg‘or tajribalar nimadan iborat?
5. Ishchilar sporti unishlar oralig‘idagi davrlarda qanday rivoj topdi?
6. Ikkinchi jahon urushi yillarida qaysi sportchilami fashizmga qarehi kurash olib borganlarini bilasiz, ular qah- ramonlikning qanday namunalarini ko‘rsatdilar?
7. 0‘sha davrdagi yoshlarning ongida fashizmga qarshi kurash g‘oyalari qanday paydo bo‘lgan edi?
8. Ikkinchi jahon urushidan keyin yirik mamlakatlarda jismoniy madaniyat va sport sohasida qanday o‘zgarishlar boigan?
9. G‘arb mamlakatlaridagi jismoniy madaniyat va sport sohasida qanday o‘zgarishlar yuz berdi?
10. G‘arb mamlakatlarida sportning asosiy yo‘nalishlari deganda nimalami tushunasiz?
11. Taraqqiyot yoiidan borayotgan mamlakatlarda jismoniy madaniyat va sport harakatining rivojlanish xususiyatlari nimada?
12. XX asr oxirlarida mamlakatlarda jismoniy madaniyat va sport taraqqiyotining xususiyatlari nimalardan iborat?
8-MAVZU. Rossiya va sobiq SSSRda jismoniy madaniyat va sport. Xalqaro sport va olimpiya harakatining vujudga kelishi hamda dastlabki rivojlanishi.
Mashgʻulot turi: ma’ruza
Mavzu rejasi:
1. Qadimgi Rusda jismoniy madaniyat (IX—XVII asrlar).
2. Rus dvoryanlari hayotida jismoniy tarbiya.
3. P.F.Lesgaftning jismoniy tarbiya ta’limi.
4. Rossiyaning Olimpiya harakati yo‘lidagi intilishlari.


1. Qadimgi Rusda jismoniy madaniyat (IX—XVII asrlar).
Eng avvalo e’tirof etish lozimki, jismoniy madaniyat va sport tarixiga doir darsliklar (1968-yildagi taq’ima), V.V.Stolbov rahbarligi tahriri ostida tayyorlangan, keyingi darsliklar (1983, 1989 va boshqa ruscha) birmuncha eskirdi. V.V.Stolbov tahriri ostida 2000-yilda nashrdan chiqqan «Istoriya fizicheskoy kulturi i sport a» darsligi (uchinchi qayta ishlangan) birmuncha ixcham, voqealar oydinlashgan, so'nggi yillardagi o'zgarishlar, dalillar oddiy qilib bayon etilgan. Eradan awalgi IV—III asrlarda shimoliy rus xalqi mehnat va turmushda chang'idan ko'p foydalangan. Sibir va Uzoq Sharq xalqlari yugurish, nayza uloqtirish, boltani mo’ljalga otish, eshkak eshish, ayiq o'yinlari va jismoniy harakatlaming boshqa turlari bilan mashg'ul bo'lishgan. Qadimgi slavyanlaming jismoniy mashqlari va turli xil o'yinlari alohida ajralib turgan. Sharqiy slavyan xalqlari quldorlik tuzumini deyarli boshdan kechirmaganlar. Ular chorvachilik, yer haydash, ovchilik, mayda hunarmandchilik bilan shug'ullanganlar. Qadimgi slavyanlarda qizlami onalar, o'g'il bolalami esa otalar tarbiyalashgan. Har bir o'g'il bolaning jangchi bo'lishi uchun tayyorlanishi ko'zda tutilgan. Tarbiya ikki yoshdan boshlanib, bola to'rt yoshga yetganda, uni otga o'tqazganlar. 10 yoshga to'lgan bolalar qilichbozlik qilib, barcha hunarlarni yaxshi egallagan.
Slavyanlar Volga, Dnepr daryolari va Qora dengizda suzish, eshkak eshishni yaxshi o'iganishgan. Sharqiy slavyan xalqlar o'zlarining an’analari va marosimlarida «Ayiq jangi», «Ho'kiz bilan olishuv», «Ovda» kabi o‘yinlami ijro etishdi.
Ta’kidlash lozimki, Rossiyaning madaniyat hamda jismoniy tarbiyasi davrlar o‘tishi bilan rivojlangan. Bu Oktabr to‘ntarishidan keyin (1917) ham bevosita Rossiyada va mustamlaka mamlakatlarida (Kavkaz, Maikaziy Osiyo, Boltiq bo‘yi va h.k.) davom ettirildi. Rossiya Federatsiyasi va sobiq SSSRning jismoniy taibiya va spoit tarixi bir hisobla­nadi. Shuning uchun Rossiya Federatsiyasi va sobiq SSSR jismoniy tarbiya va sport tarixi birgalikda ifoda etildi.