Qo’l va gavda skeleti oyoq va bosh skeleti. Gavda skeleti

O yo q p a n ja si su ya k la ri 
kaft oldi, kaft suyaklari va barmoqlar 
falangalariga bo‘linadi. Kaft oldi qismida 7 ta suyak bo‘lib, ular 3 
qator joylashadi. Kaft usti suyaklariga tovon usti, tovon, kubsimon, 
qayiqsimon va uchta ponasimon suyak kiradi. Oyoq kafti suyaklari 
5 ta bo‘lib, har qaysisining tanasi va boshchasi bor. Oyoq barmoqlari 
ham qo‘l barmoqlari kabi uchta falangadan iborat. Bosh barmoqda 
ikkita falanga bo‘ladi.
Oyoqlarning erkin suyaklari bir-biri bilan bo‘g‘imlar yordamida 
birikadi. Son suyagining boshi quymich kosasiga kirib turgan joyda 
chanoq-son bo‘g‘imi hosil bo ‘ladi. U serharakat. Son suyagi bilan 
katta boldir suyagi va tizza qopqog‘i birlashgan joy 


tiz za b o 'g 'im i 
deb ataladi. Bu b o ‘g‘im bukiladi va yoziladi. Boldirning ikkala 
suyagi oyoq panjasi bilan birikadigan joyda boldir-panja bo‘g‘imi 
joylashgan. Oyoq panjasidagi suyaklar bir-biriga m ustahkam
boylamlar yordamida bo‘g‘im hosil qilib birikadi. Oyoq panjasi 
tayanch vazifasini bajaradi.


Bosh skeleti (kalla). 
Kalla (cranium) bosh miya, ko‘rish va eshitish 
organlari kabi muhim organlarni saqlab turadi. Kalla suyagi 23 ta 
(15 ta juft va 8 ta toq) suyakdan iborat b o‘lib, miya va yuz qismlariga


59

b o ‘linadi. Miya qismidagi suyaklar bosh miya joylashadigan miya 

qutisini hosil qiladi. Yuz qismida nafas olish va ovqat hazm qilish 
organlarining boshlangich qismlari joylashadi. Miya qismida: ensa 
suyagi, tepa suyak, peshona suyagi, chakka suyagi, tub yoki asosiy 
suyak va g‘alvirsimon suyak bor. Shulardan tepa suyak va chakka 
suyagi juft, qolganlari esa toq. Yuz qismidagi suyaklarning deyarli 
hammasi juft. Masalan, yuqorigijag‘ suyagi, yonoq suyagi, tanglay, 
burun, ko‘z yoshi suyaklari va burunning pastki chig‘anog‘i juft 
suyaklardir. Faqat pastki jag‘ suyagi va dimog1 suyagi toq boiadi. 
Yuqorida aytilgan suyaklardan tashqari, tilosti suyagi ham bosh 
skeleti bilan birga o ‘rganiladi. Peshona suyagida, chakka suyagida, 
asosiy suyak va yuqorigi ja g ‘ suyagida havo t o i a b o ‘shliqlar 
uchraydi. Bu bo ‘shliqlar/wzwxa yoki