Qorin aortasi va uning magistral tarmoqlari kasalliklari

Davolash. Qorin aortasining surunkali okklyuzion zararlanishlari xirurgik 
patologiyadir. 
Patologik 
jarayonning 
ishemiyaga 
uchragan 
zonalarni 
kompensatsiya qiladigan kollateral yo‘llar o‘zilishi bilan avj olishi, tomirlarning 
okklyuziyadan distalroq zararlanishi oyoq gangrenasiga o‘tadigan og‘ir 
ishemiyasiga sabab bo‘ladi. 
Proksimal tromb sathining orta borishi qon oqimidan buyrak va visseral 
arteriyalarning uzilib qolish xavfini tug‘diradi, bu buyraklar va qorin bo‘shligi 
organlari funksiyasining buzilishiga olib kelishi mumkin. Normal qon oqimini 
tiklashga va shu tariqa xayotiy muhim organlar funksiyasini saqlab qolishga 
faqat xirurgik yo‘l bilan erishiladi. Xirurgik operatsiya nechog‘lik erta bajarilsa, 
natija shunchalik yaxshi bo‘ladi. 
Operatsiyani xarakteri bo‘yicha 3 guruhga bo‘lish mumkin: 
1. Rekonstruktiv yoki radikal. 
2. Bilvosita rekonstruktiv (umrov osti va qo‘ltiq-son). 
3. Palliativ (vaqtincha yengillashtiradigan). Palliativ operatsiyalar 
rekonstruktiv operatsiya qilish mumkin bo‘lmagan hollardagina qo‘llanilishi 
mumkin. Periarterial simpatektomiya, epinefrektomiya shu-lar qatoriga kiradi. 
Bu operatsiyalarni bajarishdan maqsad periferik tomir o‘zanini desimpatizatsiya 
qilish va kollateral qon aylanishini yaxshilashdan iborat. Bemor xayotini 
qutqarib qolishga qaratilgan majburiy tadbir bo‘lgan oyoqni amputatsiya qilish 
(kesish)ni ham shartli ravishda shular qatoriga kiritish mumkin. 
Bilvosita o‘tkaziladigan rekonstruktiv operatsiyalar (distansion o‘mrov 
osti-son va qo‘ltik-son arteriyalarini shuntlash) quyidagi sharoitlarda bajarilishi 
kerak: 
1. Yurak-tomirlar sistemasi va boshqa xayotiy muxim organlarning og‘ir 
buzilishi sababli letal natijaga olib borish ehtimoli bo‘lgan bemorning og‘ir 
umumiy holati. Asosiy rekonstruktiv operatsiyadan oldin tez avj olib boradigan 
intoksikatsiya hodisalari va gemostazning og‘ir buzilishlarini bartaraf etish 
uchun dastlabki bosqich sifatida o‘tkaziladi. 
2. Oyoqning tez avj olib boradigan ishemiyasida va xirurgda qorin aortasi 
okklyuziyalarida radikal operatsiya o‘tkazish imkoni bo‘lmaganda.
Magistral qon oqimini tiklashning asosiy turi uni rezeksiya qilib 
alloprotezlashdir. Bugo‘ngi kunda bu operatsiya plastik xirurgiyani 
rivojlantirishdagi muhim bosqich hisoblanadi. 
Rekonstruktiv operatsiyalar bajarishga quyidagilar mutlaqo monelik 
qiladigan hollar hisoblanadi: 
- tez-tez xurujlar bo‘lib turadigan, nafas qisadigan, yaqinda (6 oygacha) 
boshdan kechirilgan miokard infarkti bo‘lgan toj tomirlar yetishmovchiligining 
og‘ir formalari; 
- miya qon aylanishining yangi (6 oygacha) buzilishlari gemiplegiya 
xodisalari bilan; 
- buyrakning organik zararlanishlari subkompensatsiyalangan buyrak 

---

yetishmovchiligi hodisalari bilan. 
Operatsiya vaqtidagi asoratlar. Eng jiddiy asoratlardan biri operatsiya 
vaqtida qon oqishidir. Qon okishining sabablari: tomirlarning shikastlanib 
qolish, anastomozning yetarlicha germetik emasligi, aorta distal bo‘limining 
bog‘lanmaganligi va gipokoagulyasiyalar. Operatsiya vaqtidagi protez trombozi 
ko‘p uchraydigan asorat hisoblanadi. Tromboz sabablari: tomirlardagi qonning 
distal stazi, tromb uzilishi, arterial bosim tushib ketishi bilan yuz beradigan 
gipovolemiya. 
Operatsiyadan keyingi davr asoratlari: yurak-tomirlar, nafas va o‘tkir 
buyrak yetishmovchiligi, ichak infarkti, peritonit, oyoq- qo‘llar gangrenasi, qon 
ketishlar, eventeratsiya, operatsion jaroxatning yiringlab ketishi.