Doimiy (karbonatsiz) qattiqlik Q
d
suvdagi kalsiy va magniy xloridlari, sulfatlari, nitratlari
miqdori bilan aniqlanadi, ular suv qaynatilganda ham eritmada erigan holatda qoladi. Umumiy
(doimiy) qattiqlik karbonat va nokarbonat qattiqliklarning yig‘indisidan iborat.
Suvning muvaqqat va doimiy qattiqliklarining yig‘indisi umumiy qattiqlik deyiladi.
Tabiiy suvlar umumiy qattiqligi bo‘yicha: yumshoq (Q
u
2); o‘rtacha qattiq (Q
u
2
10) va
qattiq (Q
u
10) suvlarga bo‘linadi.
Tabiiy sharoitlarda bu elementlar karbonatli minerallarga uglerod oksid gazining ta‘siri
natijasida, shuningdek, tuproqda ro‘y beradigan biokimyoviy jarayonlar tufayli suvga tushadi.
Karbonatli qattiqlik va karbonatsiz qattiqlik bo‘ladi. Karbonatsiz qattiqlik esa kalsiy va
magniy sulfatlari, xloridlari va nitratlari miqdoriga bog‘liq.
Ca va Mg ning miqdori, gidrokarbonatlar HCO
3
ning ekvivalentli miqdori karbonatli qattiqlik
Q
k
deyiladi. Agar suvdagi gidrokarbonatlar miqdori Ca va Mg[(HCO
3
-
)] > [Ca
2+
] + [Mg
2+
] yuqori
bo‘lsa, u holda karbonatli qattiqlik Ca va Mg ning summar miqdoriga ekvivalent bo‘ladi. [HCO
3
-
]
61,02 > [Ca
2+
] /20,04+[Mg
2+
] /12,16 bo‘lganda,
Q
k
= Q
k
= [Ca
2+
] / 20,04 + [Mg
2+
] / 12,16.
Agar kalsiy va magniy ionlari miqdori gidrokarbonatlar miqdoridan ortiq bo‘lsa, suvning
karbonatli qattiqligi [HCO
3
-
] konsentratsiyasiga teng bo‘ladi. Agar [HCO
3
-
] / (61,02) < [Ca
2+
]
/(20,04 + [Mg
2+
] / 12,16 bo‘lsa, u holda J
q
= [ HCO
3
-
]/ 61,02 bo‘ladi.
Umumiy va karbonat qattiqliklar orasidagi ayirma nokarbonat qattiqlik deb ataladi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
