R. X. Maksudov

3.17- 
rasm
, shuningdek, yon modul m t ham da 
normal modul m n:
P.. 
P
3.17- rasm .
n 
n
M odullar o ‘rtasidagi bogManish
[3.11
Shuningdek, yon kesim dagi tish shaklining burchagi 
ah
normal
kesim b o ‘yicha shakl burchagi 
an
ga teng emas, y a ’ni 
tga, = - ^ ~
cos/?
Tishli 
gMldiraklarning 
geom etrik 
oMchamlarni 
standartlashgan normal modul 
m„
ishlatiladi.
BoMuvchi va boshlangMch aylana diametrlari
d = d _ ,= m,z -
cos /3
hisoblashda
[3.12]
Tashqi va tish osti aylana diametrlari
d a= d + 2 m n , 
df=d-2.5mn
O 'q la ra ro m asofa
m, (г, + r , )
+ и)
[3.13]
[3.14]
2 
2 
2 
2 cos 
p
 
L 
J
Tishli gMldiraklarda qiyalik burchagi 
(3
ning qiymatlarni 
8е'-2 0 ° 
olish tavsiya etiladi. A g ard a qiyalik burchagi 
8°
dan kam olinsa uzatm a 
to ‘g ;ri tishliga nisbatan o ‘zin ing afzalliklarini v o ‘qotadi, 
20°
dan katta
76

---

olinsa b o ‘ylama kuchlarning qiymati oshib tayanch konstruktsiyalar 
hajmi katta b o i a d i .
0 ‘qlararo masofa 
a
ham da uzatish soni 
и
ning qiymati doimiy 
boMganda 
z t
ham da 
m
qiymatlarini o ‘zgartirib qiyalik burchagi 
/3
ni 
kerakli qiymatini aniqlash mumkin.
GMldirak tishlarining mustahkamligi uning normal kesim b o ‘yicha 
shakli va oMchamiga bogMiq boMadi. GMldiraklarni hisoblash jarayonida 
tish shaklning koeffitsiyenti tishlarning soniga qarab emas, balki 
«keltirilgan» t o ‘gM'i tishli gMldirak tishlarining soniga qarab olinadi.
Qiya tishning y o ‘nalishiga tik 
o ‘tkazilgan tekislikda shu «keltiril­
gan» gMldirakni ifodalovchi shakl 
hosil boMadi, deb faraz qilinadi,
3.18-rasm.
Qiya tishga boMgan 
tekislik bilan kesilgan gMldirakning 
koMida-lang kesim ida ellips hosil 
boMadi, uning egrilik radiusi