R. X. Maksudov

6.10-§ Tishli tasmali uzatm alar
T ishli tasm ali u zatm alam i ustki qism i tekis boMib, ichki to m o n id a 
k o ‘n d alan g kesim b o ‘yicha jo y lash g an tishlari tishli gM ldiraklar bilan 
ilashadi 
(6.18-rasm).
150

---

6.18-rasm.
Tishli tasmali uzatm alarda shkiv b o ‘yicha sirpanish hodisasi, 
b o sh lan g ‘ich taranglik kuchning qiymati nisbatan katta boMmaydi. 
Tasm alarning 
tortish 
darajasiga 
qam rov 
burchagining 
t a ’sirini 
kamaytiradi. Bu esa o ‘qlararo masofani y a ’ni gabarit o ‘lchamlarni 
kamaytiradi, uzatmani uzatish soni nisbatan katta b o ‘lmaydi.
U zatm aning afzalliklari: uzatish sonini doimiyligi; o ‘qlararo 
m asofaning nisbatan kichikligi; tayanchlarga tushadigan kuchlarning 
nisbatan kichikligi; uzatish sonining kattaligi, 
«<12
; tasmaning 
elastikligi tufayli dinam ik kuchlarning kamligi.
K am chiliklari: Tannarxi nisbatan qimmatligi; tasm aning ishlash 
m uddatiga o ‘qlami o ‘zaro joylanishi, (noparalelligi) salbiy t a ’siri.
Ishlatilishi. Tishli tasmali uzatmalarda tasmalarni tortish darajasi 
katta boMgani uchun yuklanish katta uzatm alarda shuningdek harakat 
aniq b o ‘lgan uzatmalarda (uzatish soni doimiy boMishi shart) ishlatiladi. 
Uzatiladigan quvvat 200 KVt gacha, tezligi 60 m/s gacha, F.l.K 
,7 = 0 ,9 4 - 0 ,9 8 .
Tishli tasmali uzatmalarda ikki xil yoM bilan tayyorlanadi, y ig 'm a
va bosma.
Y ig ‘ma tishli tasmalarda tortuvchi element bu metallokard boMib u 
rezina ham da tishlari matolar bilan qoplangan boMib, bir butun qilib 
vulkanizatsiya qilingan. Bosm a tishli tasmalarda tortuvchi element 
metallokard boMib, rezina poleuretan bilan qoplangan. Metallokard bu 
diametrni 0.36, 0.75 mm poMat materiallardan tayyorlangan tros. 
Tishlari trapetsial shaklda ega boMib, tishlarning shakli 
y 
= 
50°,40° 
boMadi