Raqamli iqtisodiyot va axborot tenologiyalari

Korxonada xizmat ko`rsativchi xodimlar soni va xizmat turi 
№ 
Xizmat turi 
Xodimlar soni 
Ko’rsatilgan 
xizmatlar soni 
1 
Ma'muriy va 
boshqaruv xizmatlari 
5 nafar 
58 
2 
Konsulatsiya 
5 nafar 
450 
3 
Savdo-sotiq 
xizmatlari 
5 nafar 
870 
4 
Chakan xizmatlar 
5 nafar 
1085 
5 
Kommunikatsiya 
xizmatlari 
5 nafar 
456 
9 
Texnik xizmatlar 
5 nafar 
2087 
10 
Yordamchi xizmatlar 
5 nafar 
8788 
Mijozlar bilan o‘zaro munosabatlarni rivojlantirish uchun xizmatni taqdim 
9
Manba. “AFALINA” mas`uliyati cheklangan jamiyt ma`lumotlari asosida tuzilgan 

---

41 
etadigan xodimga vakolatni, malakani va g‘amxo‘rlikni berib qo‘ying. Ilgari 
ta’kidlanganidek, xizmat sohasida ishlab chiqaruvchi va iste’molchi o‘rtasida 
mustahkam aloqaning mavjudligi shaxslararo muomalaning ahamiyatini oshiradi.
“AFALINA” mas`uliyati cheklangan jamiytda yillik savdo aylanmasi jadvali 
keltirilgan. 
5-jadval
10
“AFALINA” mas`uliyati cheklangan jamiyatda marketing xizmatlari 
hududlar bo’yicha 
Toshkent shahar 
2020 
2021 
2022 
Chilonzor 
456 
602 
678 
Uchtepa 
880 
708 
920 
Mirzo-Ulug’bek 
785 
778 
744 
Yunusobod 
654 
690 
231 
Yashnobod 
559 
855 
454 
Olmazor 
588 
600 
1213 
Mirobod 
369 
451 
680 
Yakkasaroy 
998 
875 
956 
Sergeli Yangihayot 
1082 
2121 
3389 
Shayhontohur 
6003 
4975 
4554 
Xizmat qiluvchi xodim sotish va xizmat ko‘rsatish, to‘lovlarni uddalash va 
ta’mirlangan tovarlarni yetkazib berish singari turli vaziyatlarda mijozlar bilan 
hamkorlik qilish uchun tayyorlangan bo‘lishi lozim. Bu o‘zaro aloqalarning 
muhimligi savdo do‘konlaridagi va boshqa tashkilotlardagi bir necha yuzlab savdo 
xodimlarini o‘rganishda tasdiqlangan.
Ularda xizmatlarni o‘tkazishda tovarlarni sotish paytida zarur bo‘lganiga 
nisbatan shaxsiy ishtirok, aloqalar va iste’molchilardan axborot olish ko‘proq talab 
qilinishi ma’lum bo‘ldi. Ko‘plab xizmatlar katta xarajati va past ishonchliligi bilan 
10
Manba
. 
“AFALINA” mas`uliyati cheklangan jamiyat ma`lumotlari asosida tuzilgan

---

42 
xarakterlanadi. Bu muammoni hal qilish yo‘llaridan biri qattiq, yumshoq va gibrid 
(aralash) texnologiyalar foydalaniladigan xizmatlarni industrlashtirish hisoblanadi. 
Qattiq texnologiya kishilarni uskunalarga almashtirish bilan bog‘liq.
Korxonada mijozlar talabini o`rganish hamda ularga sifatli xizmatni 
ko`rsatishda marketing axborot tizimlaridan foydalanish va ularga asoslanib xizmat 
ko`rsatish maqsadga muvifiq bo`ladi. 
CRM tizimi sizning mijozlaringiz haqida aniq ma’lumot beradi. Siz hamma 
narsani bir joyda ko’rishingiz mumkin – oddiy, moslashtirilgan boshqaruv 
paneli sizga mijozning avvalgi tarixini, siz bilan buyurtma holatini, mijozlarga 
xizmat ko’rsatishning har qanday muhim muammolarini va boshqa zarur bo’lgan 
ma’lumotlarni aytib beradi. Siz hatto ularning ijtimoiy tarmoqlardagi faoliyati – 
nimani yoqtirishlari yoki yoqtirmasliklari, ular siz yoki raqobatchilaringiz haqida 
nima deyishlarini kuzatib borish imkoniyatiga egasiz. CRM nima ekanligini bilgan 
kampaniya ishlarini oson boshqarish va optimallashtira oladi. 
Sanoat marketingida kommunikatsiyalar - sanoat xaridoriga yo‘naltirilgan 
shaxsiy va shaxssiz kommunikatsiyalar kompleksini ifodalaydi. Ular shaxsiy 
sotuvlar, korxona mahsulotlari haqida adabiyotlar va kataloglar, promoaksiyalar, 
direkt-meyl, savdo ko‘rgazmalari, reklama va PR, reklama suvenirlari va sovg‘alarni 
o‘z ichiga oladi. Bu vositalardan har birining samaradorligi uning sotuvni 
rag‘batlantirishning boshqa vositalari bilan qanday uyg‘unlashuviga bog‘liq bo‘ladi. 
Ulardan har birining maqsadi «mijozni korxona va uning mahsulotlari haqida hech 
narsa bilmaydigan holatdan olib chiqish va uni xarid haqida qaror qabul qilish 
jarayonining barcha bosqichlari orqali o‘tkazish» bo‘lgan mijozni xabardor qilish 
bo‘yicha vazifada belgilangan rol o‘ynaydi. Sanoat marketologi kommunikatsion 
miks elementlarining har biri o‘ziga xosliklari va ularning uyg‘unlashuvini hisobga 
oladigan kommunikatsiyalar strategiyasini rejalashtirishi lozim. 
Sanoat marketingida kommunikatsiyalar strategiyasining asosiy elementi 
ehtimol, shaxsiy sotuvlar bo‘ladi. Kommunikatsion miksning reklama faoliyati va 

---

43 
direkt-meyl kabi boshqa elementlari, aksariyat hollarda shaxssiz bo‘ladi, vaholanki 
savdo ko‘rgazmalari haligacha shaxsiy kommunikatsiyalar sohasiga kiritiladi. 
CRM tizimi turli bo'limlarni mijozlar bilan o'zaro hamkorlik qilish uchun 
umumiy platforma bilan ta'minlash orqali muvofiqlashtirishni osonlashtiradi va 
ularning har biriga ular haqida to'liq ma'lumot olish imkoniyatini beradi, bu esa 
mijozlarning eng yaxshi qoniqishiga hissa qo'shadi. CRM tizimining asosi savdoni 
avtomatlashtirish dasturlari hisoblanadi. Ular quyidagi funksiyalarga ega: 
- tadbirlar kalendarini yuritish va ishlarni rejalashtirish; 
- kontaktlarni boshqarish (birorta ham muhim qo'ng'iroq yoki shaxsiy murojaat 
o'tkazib yuborilmaydi); 
- mijozlar bilan ishlash (har bir mijozga u bilan o'zaro munosabatlarning qayd 
etilgan tarixi tufayli eng yuqori darajada xizmat ko'rsatiladi); 
- potentsial sotuvlar monitoringi (xodimning jadvali qanchalik band bo'lishidan 
qat'i nazar, biron bir potentsial imkoniyat o'tkazib yuborilmaydi); 
- sotuvlar oqimini tashkil etish (sotish siklini samarali boshqarish); 
- sotish prognozlarining aniqligini oshirish; tijorat takliflarini avtomatik 
ravishda tayyorlash (xodimlarni muntazam ishdan ozod qilish); 
- narxlar haqida ma'lumot berish; topshiriqlarning bajarilishiga qarab, bonus 
miqdori bo'yicha ma'lumotlarni avtomatik yangilash; 
- hududiy boshqarmalardagi ishlarning holati to'g'risida dolzarb ma'lumotlarni 
taqdim etish; 
- hisobotlarni yaratish (ishlash natijalari bo'yicha hisobotlarni avtomatik 
ravishda yaratish uchun samarali vositalar to'plami); 
- telefon orqali savdoni tashkil etish (potentsial mijozlar ro'yxatini yaratish va 
tarqatish, avtomatik terish, qo'ng'iroqlarni ro'yxatga olish, buyurtmalarni qabul 
qilish).