Raximov A. 2020 y 2020 yil

Arxitekturaviy bionika va arxitekturaviy kasb.
Respublikada arxitekturavii ta'limni yo’lga qo’yish va oliy arxitekturaviy maktabning maqsadlari arxitektorning kasbining o’ziga hosligi va uning ijodiy faoliyati bilan belgilanadi.
Arxitekturaviy kasbning tarkibi jamiyatning rivojlanishi bilan o’zgaradi, ob'yektiv talablarni yangi tushunchalarini aks etgan holda jamoat ishlab chiqarish, madaniyat, ilm va texnika progressi natijasida biosferadagi dunyoni his etish. Moddiy-texnik bazani keng qamrovli qurish davrida arxitektor faoliyati, ishlab chiqarish, madaniyat va turmushning barcha sohalarini tizgan holda, asosiy gumanistik maqsad – insonning yashash sharoitlarini yahshilash masalasiga yo’naltirilgan.
Fazoviy tashkillashtirish ijtimoiy jarayonlar va inshoatilarning jamoat funksiyalarini fe'lini belgilaydi. Fazoviy muhitni, ekologiyani buzmagan holda, maqsadga muvofiq tashkillashtirish arxitekturaning asosiy maqsadini tashkil etadi. Arxitekturani asosiy maqsadini tashkil etish uchun o’zini shakllantirish maqsadida konstruktiv, tehnik vositalarni jalb etish talab etiladi. Artof muhit bilan organik aloqadagi arxitekturaviy asarning yaratishda texnika, ilm va san'at qo’shilib va murakkab tarzda o’zaro ta'sirda bo’ladi.
Arxitektura hayot davrlarini aks ettirishi zarur. Bu arxitektordan chuqur ijtimoiy, ekologik, texnik, ilmiy va tasviriy muammolar to’g’risida bilimlarga ega bo’lishini talab etadi. Bu bilan arxitekturaviy ta'limning asosiy masalasi belgilanadi – hayotni butunligicha va yagona biosferada qamrab oladigan arxitektorni tarbiyalash va ta'lim berish.
Fanining maqsadi va vazifalari
Arxitekturaviy bionika nazariyasi asoslarini o’rganish quyidagilarni ta'minlashi zarur:
1. Dialektik materializm asosida jamoat rivojlanishi qonunlarini tushunadigan va biologik va ekologik jarayonlar asosida va hayot faoliyati asoslarini inobatga olgan holda hayot maydonini tashkillashtirishni ijtimoiy muammolarini hal etishga qodir bo’lgan mutahisni tayyorlash. Oliy maktab yuqori darajali madaniyat egasi, shaxs sifatida shakllangan arxitektor sifatida tarbiyalashi zarur.
2. Talabalar ilmiy-texnik taraqqiyot berayotgan barchasini o’zlashtirishi kerak. Ilm ularning ijodi uchun ta'minlovchi muhit bo’lishi zarur.
3. Arxitekturaviy bionika konsepsiyalarini chuqur o’zlashtirish va joriy etishga ko’maklashadigan va arxitektorga qurilish ishlab chiqarishini yangi imkoniyatlarini qo’llash va yangi qurilish materiallarni qo’llash imkonini beradigan chegaradosh mutahasisliklarini o’rganish.
4. Talabalarni shaharsozlik yondashuv va mehnat, turmush va jamoat hayotni moddiy-fazoviy tashkil etishda arxitekturaviy-qurilish masalalarini kompleksliligi va tabiat va biosferani ehtiyotkorlik bilan munosabat qilishga o’rgatish.
5. Talabaning ijodiy dunyoqarashini shakllantirish va arxitektorning ijodiy metodlari, kasbiy bilimlar, tajriba va qadriyatlarni anglashda tasviriy-kompazitsion ko’nikmalarni shakllantirish.
6. Arxitekturaviy-qurilishni loyihalashtirish mutahasis-tashkilchisi va insoniyat kelajagi oldida katta huquq va majburiyatlarga ega jamoat arbobini tayyorlash.
Maskur masalalar arxitekturaviy ta'limning o’ziga hosligini oliy ta'limning murakkab turlaridan biri sifatida belgilaidi.
“Arxitekturaviy bionika” fani bo’yicha talabalarni tayyorlar o’quv rejasini soatlar taqsimoti quyida keltirilgan.