Redaktorlar: Y. X. Yusifov, E. E. Yaqublu, F.Ə.Əliyev, G. A. Ağamoğlanova


Download 17.41 Mb.
Pdf ko'rish
bet10/183
Sana06.03.2017
Hajmi17.41 Mb.
#1858
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   183

AVTOMATLAŞDIRILMIŞ  İNFORMASİ-

YA  EHTİYATLARI

  –  müxt

əlif məlumat 

sisteml

əri vasitəsilə  idarə  olunan  məlumat 



ehtiyatlarının növüdür. 

 

AVTOMATLAŞDIRILMIŞ  İNFORMASİ-



YA  SİSTEMLƏRİ  VƏ  ONLARIN  TEX-

NOLOGİYALARININ  TƏMİNAT  VASİ-

TƏSİ

 

– 

informasiya sisteml

ərinin 

layih


ələşdirilməsində  və  onların  istismarının 

t

əmin edilməsində istifadə olunan, ya da yaradılan 



proqram, texniki, dilçilik, hüquqi, t

əşkilati 

vasit

ələrdir. 



 

AVTOMATLAŞDIRILMIŞ  İŞ  YERLƏRİ

 

–  istifad

əçiyə  dialoq rejimində  məlumatların 

işləməsinə  imkan verən  kompleks texniki və 

proqram vasit

ələridir. Hər bir statistika orqanında 

müst


əqil  şəkildə  və  ya  lokal (yerli) hesablama 

şəbəkəsi tərkibində fəaliyyət göstərən fərdi EHM-

nin t

ətbiqi  əsasında  proqram-texnoloji və 



statistikanın 

məlumat-hesablama sisteminin 

texniki v

əsaitlərindən istifadə edən iqtisadçının və 

ya  işçinin  işinin  avtomatlaşdırılmasına  xidmət 

edir.  

Avtomatlaşdırılmış  iş  yerlərinin tərkibinə 



istifad

əçi ilə  FEHM  arasında  ünsiyyət  yaratmağa 

köm

ək edən  dialoq  proqramı,  cədvəllərin 



qurulmasında 

əsas 


əməliyyatların 

yerinə 


yetirilm

əsini təmin edən cədvəl proqramı və riyazi 



statistika 

metodları  ilə  məlumatların  işlənməsi 

üçün n

əzərdə  tutulmuş  statistika  proqramı 



daxildir. 

 

AVTOMATLAŞDIRILMIŞ  MƏLUMAT 

BANKINDA  MƏLUMATLARIN  QO-

RUNMASI

  –  m

əlumatların  mühafizəsini və 

onların  tamlığının  qorunmasını  təmin edən 

t

ədbirlər kompleksidir. Məlumatların  icazəsiz 



girişdən  qorunması  aşağıdakı  yollarla  həyata 

keçirilir: istifad

əçinin parolu ilə; onun 

avtomatlaşdırılmış 

məlumatlar 

bankında 

saxlanılan  parolunun  müqayisəsi ilə; hər bir 

obyekt üzr

ə  müdafiə kilidinin kataloqunun təşkili 

il

ə  (məlumatlara  girişi  qadağan  edilmiş 



istifad

əçidən qorunma məqsədi ilə); müdafiə 

açarlarının təşkil edilməsi ilə. 

 

AVTOMATLAŞDIRILMIŞ  MƏLUMAT-

LAR BANKI

 

– 

statistik m

əlumatların 

işlənməsində 

istifad

ə 

edil



ən informasiya 

texnologiyasının  əsas komponentidir. Özündə 

m

əntiqi  qurulmuş  və  fiziki təşkil  edilmiş, 



əyyən qrup məlumat istifadəçilərinə  və 

əyyən  axtarış  və  saxlama xidməti göstərməyə 



qadir 

olan 


sistemdir. 

Avtomatlaşdırılmış 

m

əlumatlar bankı, bu məlumatların mərkəzləşmiş 



şəkildə  yığılması  və  abonent istifadəsinin təmin 

edilm


əsi üçün nəzərdə  tutulmuş  kompleks 

proqram, texniki, dil v

ə  metodiki vasitələri 

özünd


ə birləşdirir. Avtomatlaşdırılmış məlumatlar 

bankı  hazır  sənədlərin  bankı  şəklində  olan sənəd 



qrafiki  v

ə  göstəricilərin məlumat  bankı  şəklində 

olan  faktoqrafiki  növl

ərə  bölünür və  qarşılıqlı 

əlaqədə 

olan komponentl

ərdən ibarətdir: 

m

əlumatlar  bazası, dil vasitələri, məlumatlar 

bazasını idarə edən proqram sistemləri, texniki və 

t

əşkilati-metodiki vasitələr, məlumat  lüğətləri, 



inzibatçılar.  

 

AVTOMATLAŞDIRILMIŞ  TƏSNİFAT-



LAR BANKI

  –  Dövl

ət Statistika Komitəsinin 

texniki-iqtisadi v

ə 

sosial m



əlumatlar 

t

əsnifatlarının 



elektron 

daşıyıcılarında 

aparılmasını  və  istifadəsini təmin edən məlumat-

axtarış  sistemidir.  Dövlət idarəçiliyinin müxtəlif 

s

əviyyələrində  analitik xarakterli məsələlərin 



h

əllində  məlumat  bazası  kimi  istifadə  üçün 

n

əzərdə  tutulmuşdur.  Rəsmi statistikada  iqtisadi-



statistik m

əlumatların 

elektron 

işlənməsi 

kompleksl

ərinin normativ-məlumat təminatı 

sistemi kimi; siyahıların, registrlərin, kadastrların, 

kataloqların,  qruplaşdırılmış  yekun cədvəllərin, 

m

əlumatların  oxşar  elementlərinin  siyahısının 



formalaşdırılması ilə bağlı  məsələlərin həlli üçün 

istifad


ə  olunur. Ölkə  səviyyəsində  və  Dövlət 

Statistika Komit

əsinin  yerli  orqanlarında  olan 

m

əlumatların  aktuallaşdırılmasını  təmin edir. 



M

əlumatların 

birləşmiş 

bazası 


olan 

avtomatlaşdırılmış  məlumatlar  bankı  istifadəçiyə 

müxt

əlif təsnifatların 



mövqelərinə 

uyğunlaşdırılmış 

lazımi 

məlumatın 



əldə 

edilm


əsinə  imkan  verir.  Avtomatlaşdırılmış 

m

əlumatlar bankında təsnifatların özündən başqa, 



onların tərkibi, strukturu, aparılmış dəyişikliklərin 

sayı və vaxtı haqqında məlumatlar da mövcuddur.  

 


 

39 


AVTOMOBİL QOŞQULARI

 – mexaniki yol 

n

əqliyyat vasitəsinin yedəyə  qoşulması  üçün 



n

əzərdə  tutulan  yük  daşıyan  yol  nəqliyyat 

vasit

əsidir. Traktorlu yedəklər, minik 



avtomobill

ərinə  qoşulan  yedəklər, yanacaq 

saxlamaq üçün istifad

ə  olunan çənli yedəklər, 

xüsusi t

əyinatlı  digər yedəklər (vaqon – 

yataqxana, vaqon –  yem

əkxana və  s. yedəklər) 

n

əqliyyat qoşqularına aid edilmir. 



 

AVTOMOBİL  NƏQLİYYATI  VASİTƏSİ

 

– müh

ərriklə hərəkətə gətirilən yük, sərnişin və ya 

xüsusi avadanlığın avtomobil yolları ilə daşınması 

üçün n


əzərdə  tutulmuş  (bir  və  ya bir neçə 

n

əqliyyat vasitəsindən ibarət) nəqliyyat 



vasit

əsidir.  

 

AVTOMOBİL  NƏQLİYYATI

  –  avtomobil 

n

əqliyyatı  vasitələrindən və  avtomobil nəqliyyatı 



infrastrukturundan istifad

ə  etməklə  sərnişin  və 

yük daşımaları həyata keçirən nəqliyyat növüdür.  

 

AVTOMOBİL  NƏQLİYYATI  MÜƏSSİ-



SƏSİ 

(hüquqi v

ə  fiziki  şəxslər)  –  mexaniki 

avtomobil n

əqliyyatı  vasitələri ilə bir və  ya daha 

çox yerl


ərdə  daşıma  xidmətləri fəaliyyəti həyata 

keçir


ən və əsas fəaliyyəti avtomobil daşımaları ilə 

əlavə dəyər yaradan uçot vahididir.  

 

AVTOMOBİL  NƏQLİYYATININ  İN-

FRASTRUKTURU

  –  avtomobil n

əqliyyatı  ilə 

s

ərnişin  və  yük  daşımaları  məqsədləri üçün 



istifad

ə  olunan avtomobil yolları,  avtovağzallar, 

avtostansiyalar, 

avtomobil 

dayanacağı 

m

əntəqələri, terminallar və digər qurğular, habelə 



avtomobil n

əqliyyatı 

vasitələrinə 

xidm


ət 

göst


ərilməsi və  onların  saxlanması  üçün  nəzərdə 

tutulmuş  nəzarət  estakadaları,  avtoservis,  texniki 

müayin

ə və yanacaq doldurma məntəqələridir.    



 

AVTOMOBİL  YOLLARININ  DƏRƏCƏ-

LƏRİ

  – 

hesabı  hərəkət  şiddətindən (vahid vaxt 

ərzində  yoldan və  ya onun hər  hansı  bir 

hiss


əsindən hər iki istiqamətdə  keçən avtomobil 

n

əqliyyatı  vasitələrinin  sayı),  bir  saat  ərzində 



perspektiv h

ərəkət  şiddətinin qiymətindən  asılı 

olaraq,  texniki  normalarına  və  nəqliyyat-istismar 

göst


əricilərinə 

uyğun 


layihələndirilmə 

s

əviyyəsidir. 



 

AVTOMOBİL  YOLLARININ  UZUNLU-

ĞU

  -  birinci v

ə  axırıncı  yaşayış  məntəqələri, 

obyektl

ərlə (dəmir yolu stansiyaları, hava və dəniz 



limanları  ilə) respublika əhəmiyyətli avtomobil 

yolları arasında olan yolların uzunluğunu göstərir 

v

ə  statistika uçotunda kilometrlə  ölçülür. 



M

əlumatlar ilin sonuna olan vəziyyəti əks etdirir 

v

ə  uçot  başlanğıc  və  son hesablama nöqtələri 



a

rasında aparılır.  

 

AVTOMOBİL YOLU

  –  dövl

ət standartlarına, 

yol h

ərəkəti qaydalarına və digər normativ-hüquqi 



aktlara  uyğun  olan  ölçülərə  və  kütləyə  malik, 

sür


əti tənzimlənən avtomobil nəqliyyatı 

vasit


ələrinin bütün il boyu fasiləsiz, təhlükəsiz və 

rahat h


ərəkətini təmin edən konstruksiyalar və 

müh


əndis  qurğuları  sistemidir. Ümumi istifadədə 

olan  avtomobil  yolları  -  tabeçiliyindən  asılı 

olmayaraq, ölk

ə  ərazisində  avtomobil  yolları 

istifad

əçilərinin tələbatını  təmin edən avtomobil 



yolları  şəbəkəsindən ibarətdir.  Avtomobil  yolları 

şəbəkəsi müəyyən  ərazidə  sərnişin  və  yük 

daşımalarını  təmin edən bütün avtomobil 

yollarının 

vahid 

sistemidir. 



Azərbaycan 

Respublikasında  avtomobil  yolları  respublika  və 

yerli 

əhəmiyyətli yollara bölünür. Respublika 



əhəmiyyətli avtomobil  yolları  aşağıdakı  təsnifat 

göst


əricilərinə uyğun yollar hesab olunur: paytaxt 

Bakı  şəhərini Azərbaycana həmsərhəd ölkələrlə 

birl

əşdirən  avtomobil  yolları;  paytaxt  Bakı 



şəhərini  ölkənin digər  şəhərləri və  rayon 

m

ərkəzləri ilə  birləşdirən avtomobil yolları; 



respublikanın şəhər və rayon mərkəzlərini bir-biri 

il

ə  birbaşa  birləşdirən  avtomobil  yolları;  dəmir 



yolu  stansiyalarını,  hava  və  dəniz  limanlarını 

respublika 

əhəmiyyətli  avtomobil  yolları  ilə 

birbaşa  birləşdirən  avtomobil  yolları;  respublika 

əhəmiyyətli  avtomobil  yollarını  bir-biri ilə 

birl


əşdirən avtomobil yolları. 

Yerli 


əhəmiyyətli  avtomobil  yolları  –  kənd və 

q

əsəbələri şəhərlər və rayon mərkəzləri ilə birbaşa 



birl

əşdirən  avtomobil  yollarıdır  (bir  yoldan  artıq 

olmamaqla). 

 

AVTOMOBİL-GÜN

  -  h

ər bir avtomobilin 



t

əsərrüfatda qaldığı bütün təqvim günlərinin (işdə, 

t

əmirdə və ona növbə gözləməkdə olan avtomobil 



günl

əri, istirahət və bazar günləri, boşdayanmalar 

da daxil edilm

əklə) sayıdır.  



 

AVTOMOBİLİN  ÜMUMİ  YÜRÜŞÜ

  

s

ərnişinlə, yüklə,  boş  şəkildə  və  sıfır  yürüşlərin 



c

əmi avtomobil tərəfindən qət  edilmiş  məsafəni 

göst

ərir. Yüklü avtomobillərin yükləmə  və 



boşaltma  məntəqələri  arasında  hər  yürüşü 

(daşınmış  yükün  miqdarından  asılı  olmayaraq) 

yüklü yürüş hesab olunur.  

 

AVTOMOBİLLƏRƏ,  MƏİŞƏT  CİHAZ-



LARINA  VƏ  ŞƏXSİ  İSTİFADƏ  ƏŞYA-

LARINA TEXNİKİ XİDMƏT VƏ TƏMİR 

ÜZRƏ XİDMƏTLƏR

  –  avtomobill

ərə texniki 


 

40 


xidm

ətləri və təmiri, o cümlədən yuma, cilalama, 

n

əql etmə  üzrə  xidmət və  işləri;  ayaqqabıların, 



d

əridən və  xəzdən məmulatların  xarici 

görünüşlərinin təmiri və bərpa edilməsini; məişət 

maşınlarının  və  məişət  cihazlarının  təmirini; 

m

əişət  radioelektron  aparatlarının  təmirini; bütün 



növl

ərdən 


olan 

saatların 

və 

z

ərgərlik 



m

əmulatlarının  təmirini;  paltarların  və  ev 

toxuculuq m

əmulatlarının  təmirini; məişət 

mallarının  və  şəxsi istifadə  əşyalarının  təmirini 

özünd


ə birləşdirir. 

 

AVTONƏQLİYYAT  VASİTƏLƏRİNİN 



İSTEHSALÇISININ  TÖRƏMƏ  ŞİRKƏTİ 

KİMİ  ÇIXIŞ  EDƏN  AVTONƏQLİYYAT 

VASİTƏLƏRİNİN  SATICISI

 

 

bu 


göst

əriciyə  bütün ticarət fəaliyyətini və  ya onun 

bir hiss

əsini törəmə  şirkətə  ayırmış  rezident və 

qeyri-

rezident  avtomobil  istehsalçısı  müəssisələri 



daxildir.  

 

AVTONƏQLİYYAT  VASİTƏLƏRİNİN 



SATIŞI  ÜZRƏ  DİLERLƏR

  –  avton

əqliyyat 

vasit


ələrinin  satışı  ilə  məşğul  olan,  lakin  sərbəst 

güz


əştə getmək hüququna malik olmayanlardır. 

 

AVTONƏQLİYYAT  VASİTƏLƏRİNİN 



SATIŞI ÜZRƏ KONSESSİYAÇI

  –  mövcud 

ərazi  hüdudlarında  avtonəqliyyat vasitələrinin 

satışında və ya satmaq səlahiyyətlərində müstəsna 

hüquqa malik olan şəxsdir.  

Bu kontekstd

ə avtonəqliyyat vasitələrinin satışına 

motosikletl

ərin, avtomobillərin və  motosikletlər 

üçün ehtiyat hiss

ələrinin satışı daxil edilməlidir. 

Avton


əqiyyat vasitələri  istehsalçısının  törəmə 

şirkəti də konsessiyaçı ola bilər. 



 

AVTOREQRESSİYA  MODELİ

  –  stasionar 



müv

əqqəti  sırada  x

t

-nin cari qiym

ətinin, onun 

keçmiş  x



t-1

, x

t-2

, ..., x

t-p

  qiym


ətləri ilə  xətti 

əlaqələrini riyazi formada ifadə edən modeldir və 

aşağıdakı düsturla yazılır: 

 

X



t

 = a

0

+a

1

x

t-1

+a

2

x

t-2

+...+a

p

x

t-p

+

ε

t





 

burada a



0

, a

1

, ..., a

p

 – mövcud statistik m

əlumatlar 

əsasında  qiymətləndirməyə  aid olan daimi 

parametrl

ərdir; 


ε

t

  –  t


əsadüfi komponent və yaxud 

t

ənliyin  t,  t =1, 2, ..., T  anındakı  səhvi;  p  – 



avtoreqressiya modelinin ardıcıllığıdır.  

Müv

əqqəti  sıranın  avtoreqressiya modelinin 

qurulması  üçün  əsas onun avtokorrelyasiya 

xüsusiyy

ətinin öyrənilməsi hesab edilir (“Boks-



Cenkins modeli”n

ə bax). 

 

AVUARLAR

  –  1) aktivl

ərdir (pul vəsaitləri, 

çekl

ər, veksellər, akkreditivlər); 2) bankın özünün 



xarici müxbir-

bank hesablarında saxlanılan xarici 

valyuta v

əsaitləridir.  Avuarlar  hesabına  xaricdə 

öd

ənişlər etmək və  öhdəlikləri yerinə  yetirmək 



olur. 

H

ər hansı bir ölkəyə məxsus vəsaitlərin məcmusu 



xarici avuar adlanır.  

 

AYRICA (XÜSUSİ) BÖLMƏLƏR



  –  hüquqi 

şəxsin yerləşdiyi  hüdudlardan  kənarda hər  hansı 

bir prosesi yerin

ə yetirməsinə ehtiyac olarsa, onun 

ayrıca  bölmələri  yaradıla  bilərlər.  Bu  ayrılmış 

bölm


ə  hüquqi  şəxs  sayılmır  və  hüquqi  şəxsin 

t

əsisçi sənədlərində  təsdiq olunan nizamnamə 



əsasında  fəaliyyət göstərir.  Ayrılmış  bölmələr 

hüquqi  şəxslərin  dövlət  qeydiyyatına  alındığı 

andan mövcud olur v

ə  ya dövlət  qeydiyyatından 

çıxarıldığı andan ləğv olunur. 

Ayrılmış  bölmələr özündə  hüquqi  şəxsin sərbəst 

balansının  bir  hissəsini  əks etdirən,  ayrıca 

balansda olan 

əmlaka  malik  olur.  Ayrılmış 

bölm


ənin rəhbəri hüquqi şəxsin nümayəndəsi kimi 

tanınır, ondan etibarnaməyə malik olur. 

Qeyri-kommersiya t

əşkilatlarının, həmçinin unitar 

əssisələrin  ayrılmış  bölmələri  yalnız  hüquqi 



şəxsin təsis sənədlərində nəzərdə tutulan fəaliyyət 

m

əqsədlərinə  uyğun  gələn  funksiyaları  yerinə 



yetir

ə bilər. 

Kommersiya t

əşkilatlarının  ayrılmış  bölmələri, 

əgər  hüquqi  şəxslərin təsis  sənədlərində  digər 

şərtlər nəzərdə tutulmamışdırsa, qanunla qadağan 

olunmayan ist

ənilən fəaliyyətlə məşğul ola bilər. 

 

AZAD  İQTİSADİ  ZONA  (AİZ)  (AZAD 

SAHİBKARLIQ  ZONASI)

  –  1) 

malların 



gömrük 

ərazisindən  xaric  sayıldığı  və  gömrük 

n

əzarətinə  məruz  qalmadığı  dövlət  ərazisinin bir 

hiss


əsidir; 2) müvafiq dövlətin  ərazisi daxilində 

milli qanunvericilikl

ə  müəyyən və  təsdiq edilən 

zonadır.  Həmin  ərazi daxilində  təsərrüfat və 

sahibkarlıq  fəaliyyəti üçün gömrük, valyuta, 

vergi, viza xarakterli mü

əyyən güzəştli  şərtlər 

əyyən edilir. Məsələn, azad bank zonası, azad 



ticar

ət zonası, texnoloji parklar və s.  

 

AZƏRBAYCAN  RESPUBLİKASI  SUB-

YEKTLƏRİNİN 

MÜLKİYYƏTİ

 

–  

Az

ərbaycan  Respublikasının  subyekti  olan 



Naxçıvan  Muxtar    Respublikasına  aid  olan 

mülkiyy


ətdir. 

 

AZƏRBAYCAN 



RESPUBLİKASININ 

DÖVLƏT  STATİSTİKA  KOMİTƏSİ

 

(Dövl



ətstatkom)  –  statistika sahəsində  dövlət 

siyas


ətini həyata keçirən və ölkədə sosial, iqtisadi 

 

41 


demoqrafik v

ə  ekoloji vəziyyətə  dair rəsmi 

statistik m

əlumatları vahid metodologiya əsasında 

formalaşdıran mərkəzi icra hakimiyyəti orqanıdır. 

Dövl


ətstatkom mərkəzləşdirilmiş  ümumdövlət 

sistemidir. Az

ərbaycan Respublikasında statistika 

sisteminin t

əşkili  və  onun fəaliyyətinin təmin 

olunması  ilə  Azərbaycan  Respublikasının  və 

Naxçıvan  Muxtar  Respublikasının  Dövlət 

Statistika Komit

ələri və  onların  yerli  orqanları 

m

əşğul  olurlar.  Yerli  orqanlar  yalnız  Dövlət 



Statistika Komit

əsinə  tabedir. Azərbaycan 

Respublikasında  statistika  sisteminə  həmçinin 

Dövl


ət Statistika Komitəsinin tabeliyində  olan, 

onun strukturuna daxil olmayan dig

ər təşkilatlar 

da  (Baş  Hesablama  Mərkəzi, Statistik 

M

əlumatların Elmi-Tədqiqat və Layihə-Texnoloji 



M

ərkəzi və Tədris Mərkəzi) daxildir. 

Az

ərbaycan  Respublikasının  Dövlət Statistika 



Komit

əsi öz fəaliyyətini Nazirlər Kabineti ilə 

razılaşdırılaraq  təsdiq edilən  “Statistik  işlər 

haqqında proqram”a uyğun  olaraq həyata keçirir. 

Dövl

ətstatkom tərəfindən  hazırlanmış  statistik 



göst

əricilərin 

metodologiyası, 

statistik 

m

əlumatların  forma  və  metodları,  onların 



yığılması  və  istehsalı  ölkə  ərazisində  rəsmi 

statistik standart v

ə məlumat kimi qəbul edilir. 

Əsas vəzifələr: 

Statistika  Şurası  ilə  məsləhətləşmələrdən sonra 

f

əaliyyət  proqramının  layihəsini və  proqramda 



n

əzərdə  tutulmuş  statistik  tədbirləri  hazırlamaq, 

t

əşkil etmək və həyata keçirmək; 



proqramla dig

ər orqanlara həvalə  edilmiş  rəsmi 

statistika 

materiallarının 

istehsalının 

və 


müşahidələrin 

qanunauyğun 

aparılmasına 

metodiki köm

əkliyi və  beynəlxalq təcrübədə 

q

əbul  edilmiş  standartlarla  daha  çox  müqayisə 



oluna bil

ən  metodologiyanın,  təsnifatların  və 

standartların işlənməsini həyata keçirmək; 

proqramın  yerinə  yetirilməsinə  dair  illik  hesabatı 

müvafiq icra hakimiyy

əti  orqanına  təqdim etmək 

v

ə bu hesabatı nəşr etdirmək; 



Az

ərbaycan 

Respublikasının 

və 


onun 

regionlarının  icra  hakimiyyəti  orqanlarını 

proqrama  uyğun  olaraq  sosial-iqtisadi vəziyyətə 

dair z


əruri statistik məlumatlarla təmin etmək; 

statistik vahidl

ərdən  yığılmış  zəruri məlumatlar 

əsasında ölkə  və regionlar üzrə ümumiləşdirilmiş 

v

ə qruplaşdırılmış nəticələri tərtib etmək, statistik 



m

əcmuələr, bülletenlər, icmallar, 

m

ətbu-


buraxılışlar  və  digər statistik materiallar nəşr 

etdirm


ək,  onları  istifadəçilər  arasında  yaymaq, 

ictimaiyy

ətdə  maraq  doğuran  icmal  statistik 

m

əlumatları mətbuatda dərc etdirmək; 



istifad

əçilər tərəfindən statistik nəticələrin səhv 

şərh edilməsi hallarının  qarşısının  alınması 

m

əqsədi ilə  onlara izahlar vermək, kütləvi 



informasiya vasit

ələrində çıxışlar etmək;  

statistik m

əlumatların 

doğruluğunu 

və 


obyektivliyini, baş verən sosial-iqtisadi hadisələrə 

v

ə  proseslərə  onların  tam  uyğunluğunu, 



keyfiyy

ətliliyini və vaxtında toplanmasını, habelə 

statistik  sirr  sayılan  məlumatların  qorunmasını 

t

əmin etmək; 



r

əsmi 


statistikanın 

əhəmiyyətinin 

geniş 

ictimaiyy



ətə izah olunmasını təşkil etmək; 

statistika sah

əsində işləyən mütəxəssislərin ixtisas 

v

ə biliklərinin yüksəldilməsini təşkil etmək; 



statistik vahidl

ərin dövlət registrini tərtib etmək 

v

ə aparmaq; 



beyn

əlxalq təcrübədə  tətbiq olunan təsnifatlar 

əsasında 

və 


Az

ərbaycan 

Respublikasının 

qanunvericilik 

aktlarının 

tələbləri nəzərə 

alınmaqla,  statistik  işlərin təşkili  üçün zəruri 

texniki-iqtisadi v

ə  sosial məlumatların  milli 

t

əsnifatlarını hazırlamaq; 



hüquqi  şəxslərin, dövlət  orqanlarının  və 

v

ətəndaşların  müraciətləri  əsasında  məlumatlar 



bankında  onların  özlərinə  aid olan məlumatları 

t

əqdim etmək; 



dövl

ət statistika hesabatlarını təqdim edən hüquqi 

v

ə  fiziki  şəxsləri  hesabat  formaları  və  onların 



t

ərtibinə  dair təlimatlarla pulsuz təmin etmək, 

onları  statistik  hesabatların  təqdim  olunma  vaxtı, 

dövriliyi v

ə  digər zəruri tələblər  haqqında 

m

əlumatlandırmaq. 



Dövl

ət statistika orqanları  əldə  edilmiş 

m

əlumatlardan  ayrı-ayrı  hüquqi,  yaxud  fiziki 



şəxslərə  qarşı  qərarlar qəbul edilməsində  istifadə 

olunması  kimi  statistik  məqsədlərə  aidiyyəti 

olmayan heç bir v

əzifəni yerinə yetirmirlər.  

Proqramda  başqa  hallar  nəzərdə  tutulmayıbsa, 

dövl


ət  statistika  orqanları  rəsmi statistika 

materiallarının  proqramda  göstərilmiş  müddətdə 

istehsalına görə cavabdehdirlər.  

Dövl


ət statistika orqanlarına öz vəzifələrini yerinə 

yetirm


ək  üçün  aşağıdakı  hüquq  və  səlahiyyətlər 

verilmişdir: 

Az

ərbaycan Respublikasının  icra  hakimiyyəti 



orqanlarından,  mülkiyyət və  təşkilati-hüquqi 

formasından  asılı  olmayaraq,  hüquqi  şəxslərdən, 

Az

ərbaycan 



Respublikasının 

hüdudlarından 

k

ənarda yerləşən Azərbaycan  Respublikasının 



hüquqi 

şəxslərindən və 

Az

ərbaycan 



Respublikasının  ərazisində  fəaliyyət göstərən 

xarici  hüquqi  şəxslərin nümayəndəliklərindən, 

filiallarından, 

həmçinin Azərbaycan 

Respublikasının  vətəndaşlarından  və  fiziki 

şəxslərindən  haqqı  ödənilmədən, qanunvericilik 

aktlarına uyğun olaraq, Dövlət Statistika Komitəsi 

t

ərəfindən müəyyən  edilmiş  qaydada,  həcmdə  və 



müdd

ətlərdə  dolğun  və  etibarlı  statistik 

m

əlumatları almaq; 



m

əlumatların  təhrif edilməsi  halları  aşkara 

çıxarıldığı  zaman  hesabatlarda  düzəliş  etmək və 


 

42 


bu haqda statistik  vahidl

ər tərəfindən yerinə 

yetirilm

əsi məcburi olan tapşırıqlar vermək; 

r

əsmi  statistikanın  aparılması  üçün  məlumatlar 



t

əqdim etməyən, yaxud məlumatları 

gecikdirilm

əklə  və  ya təhriflə  təqdim edən, 

statistik 

sirri 


yayan 

şəxslər barəsində 

qanunvericilikd

ə  müəyyən  edilmiş  qaydada 

inzibati  icraat  başlamaq  və  inzibati tənbeh 

t

ədbirləri tətbiq etmək; 



ölk

ədə  statistikaya  dair  vahid  metodologiyanı 

t

ətbiq etmək,  rəsmi  statistika  hesabatlarının 



formalarını  işləyib  hazırlamaq,  hesabatların 

toplanması  və  təqdim  olunmasının  vaxtını  və 

qaydalarını müəyyənləşdirmək;  

statistik  hesabatları  təsdiq və  ləğv  etmək, 

hesabatların 

təkmilləşdirilməsi 

işlərini 

əlaqələndirmək; 

qanunvericiliy

ə  uyğun  bağlanmış  müqavilələr 

əsasında,  haqqı  dövlət büdcəsinə  ödənilməklə 

hüquqi v


ə fiziki şəxslərə proqrama daxil olmayan 

statistik xidm

ətlər göstərmək;  

hazırlanmış 

statistika 

materiallarının 

(

külliyyatların), proqramda nəzərdə tutulmayan və 



əlavə  olaraq  hazırlanan  məlumatların,  icra, 

qanunvericilik v

ə  məhkəmə  orqanları,  kütləvi 

informasiya vasit

ələri istisna olmaqla, 

istifad


əçilərə  müəyyən  olunmuş  qaydada,  haqqı 

öd

ənilməklə satışını təşkil etmək; 



“R

əsmi  statistika  haqqında”  Qanunla  və  digər 

normativ-hüquqi aktlarla mü

əyyənləşdirilmiş 

qaydada r

əsmi statistika materiallarının istehsalına 

v

ə  hesabat  formalarının  doldurulmasına  dair 



normativ-hü

quqi aktları qəbul etmək. 

F

əaliyyətdə  olan  statistik  metodologiyanın 



beyn

əlxalq  standartlara  uyğunlaşdırılması  üçün 

Dövl

ətstatkom nəzərdə tutulmuş qanunvericiliklə, 



dig

ər dövlətlərin  statistika  orqanları,  beynəlxalq 

statistika  orqanları  və  eləcə  də  statistika 

m

əsələləri ilə  məşğul  olan  digər təşkilatlarla, 



beyn

əlxalq  normalara  uyğun  olaraq,  statistika 

haqqında əməkdaşlıq müqaviləsi bağlaya bilər.  

Dövl


ətstatkoma sədr 

başçılıq 

edir. 

Dövl


ətstatkomun sədri vəzifəyə  Azərbaycan 

Respublikasının Prezidenti tərəfindən təyin edilir. 

Az

ərbaycan  Respublikası  Dövlət Statistika 



Komit

əsində  komitənin sədrindən  (kollegiyanın 

s

ədri), vəzifəyə görə sədr müavinlərindən, habelə 



Naxçıvan  Muxtar  Respublikası  Dövlət Statistika 

Komit


əsinin sədrindən, Dövlətstatkomun 

Aparatının  və tabeliyində  olan  qurumların rəhbər 

işçilərindən ibarət kollegiya yaradılır.  

Statistik göst

əricilər sisteminin, onun 

proqramlarının 

və 

metodologiyasının 



t

əkmilləşdirilməsi məqsədilə  Dövlətstatkomda 

elmi-

metodoloji  şura,  lazım  gəldikdə  isə 



aliml

ərdən, yüksək  ixtisaslı  mütəxəssislərdən 

ibar

ət məsləhətçilər qrupu yaradılır. 



Download 17.41 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   183




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling