Referat mavzu: Hujjatlashtirish va inventarizatsiya bajardi: Xasanov Kamoliddin va Isroilov Ismoiljon 2021

K-t 4710 «Xodimning moddiy zararni qoplash bo'yicha qarzlari»
Ushbu e'lon etishmovchilikning bozor qiymatida to'lanadi.
Shu bilan birga, moddiy javobgar shaxsdan undirilgan summa va balans qiymati o'rtasidagi farq quyidagi e'lonlar orqali daromadga o'tkaziladi:
Dt 6230 "Boshqa kengaytirilgan daromadlar"
Kod 9390 "Boshqa operatsion daromadlar"
Xuddi shu turdagi tovarlar - moddiy boyliklarning kamomadlari va ortiqchalari o'sha davr va bir xil moddiy javobgar shaxsga to'lanishi mumkin. Bunday holda, agar ortiqcha kamroq bo'lsa - ortiqcha bo'lsa, unda farq aybdorlar hisobga olinadi.
Moddiy qiymatlar oshib ketgan taqdirda, u 19-IAS ning 5.70-bandiga muvofiq hisobga olinadi - va xo'jalik yurituvchi sub'ektning moliyaviy natijalariga o'tkaziladi. Ushbu operatsiya quyidagi e'lon orqali rasmiylashtiriladi:

Moddiy aktivlar uchun hisoblar
Kod 9390 "Boshqa operatsion daromadlar"
Har bir kamchilik yoki ortiqcha holatlardagi farqlarning sabablarini chuqur va batafsil o'rganish kerak.
Qimmatliklarning qadrsizlanishi natijasida ko‘rilgan zararlar ustidan qat’iy nazoratni amalga oshirish maqsadida buxgalteriya hisobi tizimida “Qimmatliklarning qadrsizlanishidan ko‘rilgan zararlar va yo‘qotishlar” deb nomlangan alohida hisob yuritiladi. Bu inkasso va taqsimlash schyoti bo‘lib, u zararlarning umumiy summasi va uning turlarini aniqlash va tegishli schyotlardan bu summalarni chegirib tashlash uchun ishlatiladi.
«Amortizatsiya hisobiga taqchillik va zararlar» schyoti faol. Uning debetida solishtirish vedomosti asosida tovar-moddiy zaxiralar ("Materiallar", "Tayyor mahsulotlar", "Tovarlar" va boshqalar) hisobvaraqlaridagi qiymatliklarning to'planishidan barcha kamomad va yo'qotishlar jamlanadi. Ushbu schyotning debetida to‘plangan summalar komissiya qaroriga ko‘ra xarajatlardan yoki aybdor shaxslarning hisobvaraqlaridan yechib olinadi. Buni quyidagi tasnifda ko'rish mumkin:
Tabiiy yo'q bo'lib ketish me'yorlari doirasidagi yoki undan yuqori bo'lgan defitsitlar, aybdorlar bo'lmagan taqdirda, tabiiy yo'qotishlar sifatida qaralishi va ularning paydo bo'lishiga qarab ishlab chiqarish tannarxini yoki takroriy xarajatlarni oshirishi kerak. Ko'pgina hollarda, ular qiymatlarning haqiqiy harakati va ushbu harakatning hujjatlashtirilgan rasmiylashtirilishi o'rtasidagi tafovutni aks ettiradi. Masalan, ishlab chiqarish resurslarining tanqisligi ularni ishlab chiqarish uchun hujjatlashtirilgandan ko'ra ko'proq miqdorda taqdim etilishi bilan bog'liq bo'lishi mumkin; Tayyor mahsulotlarning tanqisligi hujjatlashtirilgandan ko'ra ko'proq sotib olinganligi haqidagi hujjatlarning natijasi bo'lishi mumkin. Tovar va moddiy boyliklar taqchilligi ishlab chiqarish tannarxini chegirib tashlash orqali ham bartaraf etiladi.
Ortiqcha xarajatlar korxonaning ishlab chiqarish xarajatlari kamayishi hisobiga qiymat schyotlarining kreditiga yoziladi. Ortiqcha sarf-xarajatlar aniqlanganda, albatta, sabab va aybdorlar o‘rganiladi.