Referat mavzulari ro’yxati

LABORATORIYA №13. 

---

13-ISH: BETONLAR UCHUN YIRIK TO’LDIRGICH. SHAG’AL 
(CHAQIQ TOSH) NING TO’KMA ZICHLIK, ZARRALAR ORASIDAGI 
BO’SHLIQ VA CHANG LOY MIQDORINI ANIQLASH 
Umumiy tushuncha. Og‘ir beton tayyorlash vaqtida yirik to‘ldirgich sifatida 
chaqiqtosh va shag‘al ishlatiladi.
CHaqiq tosh – qattiq tog‘ jinsining yirik bo‘lakchalarini chaqib maydalash 
yo‘li bilan olinadigan bo‘sh materialdir. Qirrali bo‘lganligi sabab sement bilan 
yaxshi tishlashadi. 
SHag‘al – pishiq tog‘ jinslarining tabiiy ravishda emirilishi natijasida 
vujudga kelgan va donalari dumaloq bo‘sh materialdir. Dumaloq material 
bo‘lganligi sabab sement bilan chaqiqtoshday tishlasha olmaydi.
SHag‘al tosh uchun texnik talablar (yozib bering): 
A) fraksiyalari: 
B) maydalanish bo‘yicha markalari:
V) sovuqqa chidamlilik bo‘yicha markalari: 
G) siqilishga mustahkamlik bo‘yicha markalari:
 
1- ISH. SHAG‘AL TOSHNING TO‘KILGAN O‘RTACHA ZICHLIGINI 
ANIQLASH 
Asbob va uskunalar. Idish, quritish javoni, tarozi, chizg‘ich, elak. 
Ishlash tartibi. Betonga materiallarning miqdorini hisoblab topish, yirik 
to‘ldirgich oralaridagi bo‘shliqlar hajmini aniqlash, omborlarni loyihalash uchun 
to‘kma zichligini bilish kerak. To‘kma zichlik o‘lchov silindrida aniqlanadi. 
Silindrning hajmi shag‘alning yirikligiga bog‘liq. Masalan: 10 mm dan oshmasa 5 
l li idish, 20 mm bo‘lsa 10 l li idish, 40 mm bo‘lsa 30 l li idish, 40 mm dan oshsa 
50 l li idish. 
SHag‘aldan kerakli miqdorda olinadi, quritish javonida 105-110
0
S 
haroratda massasi o‘zgarmaydigan holga kelguncha quritiladi, kurakcha bilan, 
massasi tortilgan o‘lchovli silindrga 10 sm balandlikdan to‘kish kerak. SHag‘al 
tog‘ shaklida idishdan baland bo‘lib to‘ladi, shag‘alning idishdan ortiqchasi 
sidirib tashlanadi. Sidirib tashlash vaqtida idish siljimasligi kerak, aks holda u 
to‘kma zichlik bo‘lmay qoladi. SHu idishdagi shag‘al massasi idish hajmiga 
bo‘linadi. CHiqqan natija jadvalga yoziladi.
Ko‘rsatkichlar nomi 
O‘lcham 
birligi 
Sinash tartibi 
1 
2 
O‘lchovli idishning hajmi 
l 
Bo‘sh idishning massasi 
kg 
Idishning shag‘al tosh bilan 
massasi 
kg 
Idishdagi shag‘al toshning massasi 
kg 
To‘kilgan o‘rtacha zichlik 
kg/l 
To‘kilgan o‘rtacha zichlikning o‘rtacha qiymati- . . . kg/l yoki . . . kg/m
3
. 
Hisoblash formulasi: 
V
m
m
т
2
1




---

Bu erda: 
1
m
- shag‘al to‘ldirilgan silindrning massasi, g; 
2
m
- bo‘sh o‘lchash silindrining massasi, g; 
V
- silindrning hajmi, sm
3
.