Reja: kirish tashqi samaralar: mazmuni va turlari

Tartiblashtiradigan soliq – bu salbiy tashqi samaraga ega bo‘lgan iqtisodiy ne’matlarni ishlab chiqarishga qo‘yiladigan va xususiy chekli xarajatni ijtimoiy chekli xarajatgacha ko‘taradigan soliq.
Tartiblashtiruvchi subsidiya – bu ijobiy tashqi samaraga ega bo‘lgan iqtisodiy ne’matlarni ishlab chiqaruvchilarga va iste’mol qiluvchilarga beriladigan subsidiya bo‘lib, u xususiy chekli yutuqni ijtimoiy chekli yutuqqa yaqinlashtiradi.
Musbat (ijobiy) tashqi samara biror iqtisodiy subyektning faoliyati boshqa subyektlarga yutuq keltirganda vujudga keladi.
Atrof-muhitni muhofaza qilish siyosati yordamida nazorat qilishdan olinadigan ijtimoiy chekli yutuq nazoratni amalga tadbiq etish uchun sarflanadigan ijtimoiy chekli xarajat bilan balanslashtiriladi.
Mulk huquqi – bu insonlar yoki firmalar o‘z mulklari bilan nima qilishi mumkinligini tavsiflovchi qonuniy qoidalar. Masalan, yerga egalik huquqiga ega bo‘lgan odam, u yerda qurish boshlashi yoki yerni sotishi mumkin. Bunda u boshqa odamlar yoki firmalar aralashuvidan himoyalangan.
Sof ijtimoiy ne’mat – bu barcha fuqarolar, jamoa tomonidan iste’mol qilinadigan ne’mat bo‘lib, ushbu iste’mol alohida insonning ushbu ne’mat uchun pul to‘lashi yoki to‘lamasligiga bog‘liq emas.
Sof ijtimoiy mahsulot ikki xil xususiyatga ega: iste’mol qilishda tanlanmaslik va iste’moldan ajratilmaslik. Iste’molda tanlanmasligi xususiyati shuni bildiradiki, sof ijtimoiy ne’matni bir kishi tomonidan iste’mol qilinishi boshqa bir kishining ushbu ne’mat iste’molini kamaytirmaydi. Iste’moldan ajratilmaslik xususiyati shundan iboratki, hech bir kishiga iste’mol qilish (hatto u ushbu iste’mol uchun to‘lashdan voz kechsa ham) man qilinmaydi.
Sof xususiy ne’mat – bu shunday ne’matki, uning har birligi ma’lum to‘lovga sotiladi.
Asosiy adabiyotlar ro‘yxati

1. Pindyck S. Robert, Daniel l. Rubinfeld. Microeconomics. Global Edition. Pearson Education Limited 2018. P. 787.

2. Campbell R. McConnel, Stanley L. Brue, Sean M. Flynn. Microeconomics: Principles, Problems and Policies. -19 th ed. – New York. The McGraw-Hill Companies, Inc., 2015. P. 604..
3. Андреу Мас-Колелл и др. Микроэкономическая теория. Учебник. – М.: Дело и Сервис, 2016. - 630 стр.
4. Тарануха Ю.В. Микроэкономика. Учебник. – М.: Дело и Сервис, 2011. - 580 стр.
5. Пиндайк Р., Рубинфильд Д. Микрoэкономика. / Пер. с англ. – СПб.: Питер, 2011. - с. 608.
6. Нуриев Р.М. Курс микроэкономики: учебник/ 2-е изд. – М.: Норма, 2012. - с. 576.
7. Sаlimov B.T., Yusupov M.S., Sаlimov B.B. Mikroiqtisodiyot. Dаrslik. – T.: Iqtisodiyot, 2019. - 365 b.
Internet saytlari – fayllar.org