Reja: Kurilishning okimli usuli. Yer ishlari xajmini aniklash

Botkoklikda yerli yo‘l asosini kurish.
Botkoklik joylardan o‘tadigan yer polotnosining tuzilishi (konstruksiya) botkoklik turiga, uning chukurligiga, boglovchi jinslarining xususiyatiga va yo‘l toifasiga boglik bo‘ladi. Botkokliklar kuyidagi turlarga bo‘linadi:

• 
  Mustaxkam birikmalarga ega bo‘lmagan torifli botkokliklar;
  
• 
  Torif suyukliklari bilan suzib yuruvchi botkokliklar;
  

Yo‘l asosini ko‘tarishda kuyidagilar nazarda tutiladi:

• 
  Botkoklikning eng tor, chukur bo‘lmagan, tubining ko‘ndalang nishobligi katta bo‘lmagan kismidan kesib o‘tish;
  
• 
  Yo‘l asosiga to‘kilgan ashyolarni kiska muddatda, iloji boricha kurilish davrida o‘rnatish;
  
• 
  Botkokni kuritishning texnik imkoniyatlari borligi va uni iktisodiy tomondan maksadga muvofikligi. Kuritish ishlari yo‘l asosini ko‘tarish davrigacha amalga oshiriladi.
  

Takomillashgan mukammal turdagi koplamali yo‘llarda botkoklik chukurligi 4 m.gacha, takomillashgan yengil koplamali yo‘llarda esa 2 m.gacha bo‘lganda yo‘l asosi tagidagi torf butunlay olib tashlanishi lozim. Botkoklik chukurligi undan chukur bo‘lganda yo‘l asosi aloxida tayyorlangan loyixaga asosan amalga oshiriladi.
Ko‘ndalang yo‘nalishda xarakatlanuvchi yer osti suv okimi mavjud bo‘lgan botkokliklarda suv o‘tkazuvchi inshoatlar ko‘zda tutiladi. Agar bunday inshoatlar bo‘lmasa yo‘l asosi sizot suvlarini yaxshi o‘tkazish xususiyatiga ega bo‘lgan ashyolardan kilinadi. Masalan, tosh, shagal, donali kum va boshkalar ishlatilishi mumkin.
Tekkislash, shakl berish va shibbalash ishlari.
Tekislash ishlari.yo‘l asosini kurishda uning kirgoklariga 5-10 sm zaxira bilan tuprok yoziladi, uni kirkib olishda esa kirgoklaridan 10-15 sm koldiriladi.chunki yo‘l asosi ortikcha tuprokni kirkib olish bilan tekislanadi. Ko‘shimcha tuprok to‘kishga extiyoj bo‘lmaydi. Yerli asos yuzasi avtogreyder yordamida 400-500 masofada ishchi xolatda ikki tomonga kaytib yurish bilan amalga oshiriladi. Yo‘l asosining balandligi 2,5-3,5 m.dan iborat bo‘lganda tuprok kirgoklari ikkiga bo‘lib tekislanadi. Oldin yukori kismidan traktorni o‘tkazish bilan tuproklar pasaytiriladi, keyin yo‘l asosi tuproklari traktor yordamida tekislanadi. To‘kilgan tuprok tepasidan traktor birinchi uzatmada xar ikki tomonga yurish bilan tekislash ishlari bajariladi.