Reja: Kurilishning okimli usuli. Yer ishlari xajmini aniklash

Takomillashgan yengil koplamali yo‘l kiyimlari.
Takomillashgan yengil koplamalarni kurish uchun bir-biri bilan aralashganda yagona katlamni xosil kiluvchi mineral va organik ashyolardan foydalaniladi. Yopishkok organik ashyolar ikki guruxga bo‘linadi: sakichli va alanga beruvchi maxsulot chikindisidan olingan yopishkok moddalar (degtevo‘e). Yo‘l kurilishida ko‘prok kattik, yopishkok va suyuk neft sakichlari ishlatiladi.
Yopishkok sakichlar besh xil tamgaga bo‘linadi: BND 200G‘300, BND 130G‘200, BND 90G‘130, BND 60G‘90, IBND 40G‘60. Bunda, xarflar yo‘lning neft sakichlari ekanligi, sonlar esa shu tamgali sakichning yopishkoklik chegarasini bildiradi.
Suyukli sakich tez, o‘rtacha va sekin kotuvchi turlariga bo‘linadi. Ularning xar biri kuyidagicha belgilanadi:

• 
  Tez kotuvchi – BG 25G‘40, BG 40G‘70, BG 70G‘130;
  
• 
  Urtacha kotuvchi – SG 25G‘40, SG 40-70, SG 70G‘130, SG 130G‘200;
  
• 
  Sekin kotuvchi – MG 25G‘40, MG 40G‘70, MG 70G‘130, MG 130G‘200.
  

Bularda xam xarflar mos ravishda tez, o‘rtacha, sekin kotuvchanligini, sonlar esa yopishkoklik chegarasini bildiradi.
Alanga beruvchi maxsulotlar chikindisidan olinadigan yopishkok moddalar asosan tosh ko‘mir, torfdan olinadi. Yo‘l kurilishida asosan tosh ko‘mirdan olingan yopishkok moddalar ko‘p ishlatiladi va ular kuyidagicha tamgalanadi: D-1, D-2, D-3, D-4, D-5, D-6.
Yopishkok moddalar bilan shagal, kirkilgan toshni aralashtirib yo‘l koplamasi kurishning to‘rt xil usuli mavjud bo‘lib, ular: yuza katlamiga ishlov berish, singdirish, yo‘lda o‘z o‘rnidan siljitish va maxsus aralashtirgichlarda tayyorlanib ishlatiladigan aralashmalardan foydalanish.


Yuza katlamiga ishlov berish uslubi.
Yuza katlamiga ishlov berish bir, ikki va uch kavatli bo‘lishi mumkin. Bir kavatli ishlov berish texnologik jarayoni (33-rasm) asosni tayyorlash, uni chang va loydan tozalash, 80-120 ⁰S ga kizdirilgan yopishkok moddani sepish, mayda kirkilgan tosh maydalarini sochish, maxsus gildirak bilan jipslashtirishdan iborat bo‘ladi. Undan keyin avtomobil xarakatiga ruxsat beriladi va uning gildiraklari bilan katlam batafsil shakllanadi. Ikki va uch kavatli ishlov berishda yopishkok modda birinchi marta sepilgandan keyin katta-katta kirkilgan toshlar, ikkinchi, uchunchi marta yopishkok modda sepilgandan keyin esa maydalab kirkilgan tosh maydalari sochiladi. Kirkilgan tosh maydalari tirkama yoki agdargich avtomobil yordamida sochiladi.
Yopishkok moddalar gudron tashiydigan avtomobil bilan maxsus kilingan, kizdirish moslamasi yordamida sepiladi. U yonilgi sochiratgich bilan ikki kavat kilib o‘tkazilgan kuvir orkali alanga berib kizdiriladi.
Yopishkok moddani omborxonadan surib olish va uni sepish uchun nasos ishlatiladi. U xarakatni avtomobilning uzatmalar kutisidan oladi. Ayrim xollarda aloxida dvigatel xam bo‘lishi mumkin. Yopishkok moddani sepish me’yori (kgG‘m²) avtomobil tezligi (mG‘min) bilan rostlanadi va kuyidagi ibora bilan aniklanadi: