Reja: Salb yurishlarining boshlanishi sabablari Salb yurishlarining Rim papaligi tomonidan uyushtirilishi

yoki qirol atrofida birlashgan va jamiyatning imtiyozli qatlamini tashkil etgan jangchilar 
otryadi)lariga ega bо‘lib, ekspluatatsiya qilinuvchilarni bostirib turish uchun yetarlicha 

---

kuchga ega bо‘ldilar. Markazdan qochish jarayoni kelib chiqdi va XII asrda (1132 yilda ) 
Qadimgi Rus davlati inqirozga uchrab, 15 ta mustaqil knyazlik va о‘lkalarga bо‘linib ketdi: 1) 
Vladimir, 2) Suzdal, 3) Polotsk-Minsk, 4) Turov-Minsk, 5) Smolensk, 6) Muran, 7) Ryazan, 8) 
Chernigov, 9) Kiyev, 10) Pereyaslavl, 11) Galich, 12) Volin, 13) Tmutarakan knyazliklari, 14) 
Novgorod respublikasi va undan keyinchalik ajralib chiqqan 15) Pskov knyazligi bо‘lgan. 
Bulardan eng yiriklari: Galich-Volin, Vladimir-Suzdal knyazliklari va Novgorod respublikasi 
bо‘lgan.Vladimir-Suzdal knyazligi hududida о‘rmonlar kо‘p bо‘lib, XII asrda Moskva о‘rmoni 
yonida joylashgan. XI asr oxiridan bu hududga Novgorod va Smolensk yerlaridan aholi kelib 
joylashadi. Bu yerda Zvenigorod, Galich, Vishgorod, Starodub, Moskva, Nijniy Novgorod, 
Dmitrev, Kostroma, Buyuk Ustyug, Gorodets kabi shaharlar vujudga keladi. О‘lkada XIII asrga 
kelib 80 ga yaqin shaharlar bо‘lgan. 1097 yilda Lyubekda bо‘lib о‘tgan о‘lka feodallar 
sezdining qarori bilan Kiyev Rusining bо‘linishi natijasida Suzdal yerlari Vladimir Monomaxga 
о‘tadi. Lekin u bu yerlarni boshqarishni о‘z о‘g‘li Yuriy Dolgorukiyga (1125-1157 yillar) beradi. 
Yuriy Dolgorukiy Kiyevdan mustaqil birinchi knyaz edi. U Suzdalda yashab, katta yerlarni 
egallab oladi, knyazlik markazi qilib Suzdal shahrini tanlaydi. Knyazlik yerlaridagi Kuchkov 
qishlog‘ida 1147 yil bahorida Yuriy Dolgorukiy Kiyev ustidan erishilgan g‘alabalardan birini 
nishonlagan. U kо‘p shaharlarga, jumladan 1147 yilda Moskvaga asos soladi. Moskva deb 
atala boshlagan bu joyda birinchi yog‘och qal’a 1156 yilda qurildi.U о‘lgandan keyin о‘g‘li 
Andrey Bogolyubskiy (1157-1174 yillar) Rostov-Suzdal knyazi bо‘lib qoldi. U poytaxtni 
Vladimir-Klyazma shahriga kо‘chiradi. Shundan sо‘ng bu davlat Vladimir-Suzdal knyazligi 
degan nom oladi. U 1169 yili Kiyevni egallashga intilgan knyazlarga zarba beradi. Knyaz 
Andrey Novgorodda о‘zini kishisini qо‘yadi. Rostov-Suzdalda boyarlarga qarshi kurashdi. 
Andreyni Vladimir shahri qо‘llaydi. Natijada u poytaxtni Vladimirga kо‘chirib, uning 
yaqinidagi Bogolyubovoda о‘z qarorgohini bunyod etgan, unga Bogolyubskiy laqabi ham shu 
joy nomidan olingan . Andrey Bogolyubskiy о‘z hokimiyatini har tomonlama mustahkamlash 
choralarini kо‘rib, boyarlarni terror qiladi. Natijada boyarlar fitna uyushtirib uni 1174 yilda 
о‘ldiradilar. Shundan keyin ukasi Vsevolod Yurevich Bolshoye Gnezdo (Katta Uya), chunki 
uning о‘g‘illari kо‘p edi (1176-1212 yillarda boshqargan) boyarlarning chiqishlarini shafqatsiz 
bostirdi, boyarlarning fitnalarida qatnashganlarni ayovsiz jazoladi, Chernigov va Smolensk 
knyazliklarini о‘ziga bо‘ysundirdi.Vsevolod boyarlarga qarshi kurashgan knyaz, savdogar va 
boy hunarmandlarga imtiyozlar beradi. Vsevolod Novgorodga о‘zi yuborgan knyaz, amaldor 
va noiblarni qabul qilishga majbur qiladi. Kiyev knyazi Vsevolodning hokimiyatini tan oladi. 
Sharqda Vsevolod lashkari bolgarlarga qarshi yurish qiladi. Vladimir shahri Volga daryosi (bu 
daryo Yevropadagi eng yirik daryo hisoblanib, slavyancha “vlga”, ya’ni “namlik” sо‘zidan 
kelib chiqqan, daryoning uzunligi 3530 km) orqali Kavkaz va Xorazm bilan savdo-sotiq 
ishlarini olib borgan. Vsevolod vafotidan keyin knyazlikda feodal urushlar boshlandi.
Vsevolodning о‘g‘illaridan biri Konstantin 1216 yili buyuk knyaz bо‘ladi. Ammo knyazlik 
mustaqil mulklarga bо‘linib, ularni Vsevolod о‘g‘illari boshqarishgan. Faqat Yuriy 
Vsevolodovich davrida (1219-1238) knyazlik kuchayib sharq tomonga kengaygan. Bolgarlarga 
qarshi yurishdan sо‘ng, 1226 yili Volga sohilida yangi Nijniy Novgorod shahriga asos solinadi. 
Yuriy va boshqa mahalliy knyazlar buyuk Novgorodda hamda Ryazan va Smolensk 
knyazliklarini bо‘ysundirishga kirishadi. Suzdal knyazi Yaroslav Vsevolodovich 1236 yil Kiyev 
knyazligini olsa, uning о‘g‘li Aleksandr (Nevskiy) buyuk Novgorod knyazi bо‘lgan. Novgorod 
yerlarining markazi buyuk Novgorod Volxov daryosining sohilida bо‘lgan. Novgorod 
aholisining asosiy mashg‘uloti dehqonchilik bо‘lgan, bundan tashqari, ovchilik, baliqchilik, tuz 

---

tayyorlash, asalarichilik bilan ham shug‘ullanishgan. Bu yerda hunarmandchilikning 
duradgorlik, kulolchilik, kо‘nchilik, temirchilik kabi sohalari rivojlangan. Novgorod 
savdogarlari Shvetsiya, Daniyagacha borgan. XII asrning II yarmidan ular Ganza shaharlari 
bilan savdo ishlarini olib borishgan. Bu yerdan G‘arbiy Yevropaga mо‘yna, sham, zig‘ir, yog‘, 
tyulen yog‘i, morj tishlari, hunarmandchilik buyumlari olib borilgan. Bu yerga g‘arbdan 
movut, vino, ziravorlar keltirilgan. XI –XII asrlarda Novgoroddagi feodallarga qarshi chiqishlar 
bо‘ldi. Novgorod 1015 yildayoq buyuk knyazga boj tо‘lashdan bosh tortadi. 1102 yildan esa 
Novgorod buyuk knyazni о‘g‘lini qabul qilmay о‘z knyazini saylay boshlaydi. Shu tariqa 
Novgorodda feodal respublikasi turidagi davlat tuzumi shakllanadi. 1136 yili Vsevolod 
boshqaruvidagi kamchiliklar uchun Novgorod boyarlari Kiyev knyazining noibi knyaz 
Vsevolod Mstislavichni haydab yuboradilar va mustaqillikni qо‘lga kiritadilar. Novgorod 
boyarlar respublikasi - «Buyuk Novgorod» bо‘lib qoladi. 
XIII asrdan Novgorod uchun yangi dushman nemis knyazlari, ritsarlari bо‘linmalari va Litva 
paydo bо‘ldi.1323 yilda nemislar Pskovga hujum qiladi. Pskov Novgoroddan yordam sо‘raydi. 
Lekin Novgorod yordam bermaydi. Shunga qaramay nemislar pskovliklar tomonidan haydab 
yuboriladi. Shu vaqtdan boshlab Pskov mustaqil ichki va tashqi siyosat yurita boshlaydi. 
Novgoroddan boshqa qо‘shni davlatlar uning mustaqilligini tan oladi. 1348 yilda shvedlar 
Novgorodga hujum qiladi. Novgorod Pskovdan yordam sо‘raydi va evaziga uning 
mustaqilligini tan olishga va’da beradi. Shvedlar mag‘lubiyatga uchratilib, Pskov va Novgorod 
о‘rtasida Bolotovo qishlog‘ida bitim tuziladi va Pskov respublikasi mustaqil davlat bо‘lib 
qoladi. Keyinchalik, markazlashgan Rus davlatining tashkil topishi jarayonida 1510 yilda 
Pskov siyosiy mustaqillikni yо‘qotadi.Novgorod va Pskovda rasman oliy hokimiyat organi 
Veche hisoblanardi. Unda faqat erkin va mulkdor kishilar qatnashar, boyarlar rahbarlik rolini 
о‘ynardilar. Vecheda barcha mansabdor shaxslar saylangan, urush va tinchlik, elchilar qabul 
qilish, soliqlar miqdorini belgilash, shahar, cherkov qurilishi, og‘irlik, uzunlik о‘lchov 
birliklarini о‘rnatish, oliy mansabdorlarni sud qilish, shuningdek, eng muhim jinoyat ishlarini 
kо‘rish kabi masalalar hal qilingan.Lekin Novgorodda davlat hokimiyatining oliy organi 
amalda «Sovet gospod» - «Hukmronlar kengashi» edi. Unga Novgorod arxiyepiskopi, 
posadnik mingboshi va boshqa yirik yer egalari kirgan. Bu organ Vecheda kо‘riladigan barcha 
masalalarni dastlab kо‘rib chiqib, Vechega tayyor qarorlarni taqdim etardi. Kengash harbiy 
ishlarga, moliyaga, tashqi aloqalarga rahbarlik qilar, mansabdor shaxslarni yо‘naltirib turar, 
vechega amaldorlar nomzodlarini taqdim etardi.Knyazlik XII asr oxirida Galich va Volin 
knyazliklarining birlashishidan vujudga kelgan. Ular dehqonchilik, chorvachilik, ovchilik va 
baliqchilik bilan shug‘ullanishgan. Galich yerlarida tuz tayyorlanib, Rusning boshqa 
hududlariga chiqarilgan. Hunarmandchilikning temirchilik, zargarlik, kо‘nchilik, kulochilik 
sohalari rivojlangan. XII asrda о‘lkada 80 ga yaqin shaharlar bо‘lib, ulardan Vladimir, Galich, 
Lusk, Bereste, Dorogichin shaharlari taraqqiy qilgan. Volinning Kiyevdan ajralib chiqish 
harakati XI asrning о‘rtalaridan boshlangan. Galich knyazlari aka-uka Volodar va Vasilko 
Rostislavichlar (1084-1124) kuchayishi, ularga Kiyev va Volin knyazlari ittifoqi, sо‘ngra 
Vengriyani qarshi qо‘yadi. Galich knyazligi Yaroslav Vladimirovich davrida (1153-1187) 
kuchaygan. Uning buyuk knyazlik hokimiyatini о‘rnatishga intilishi boyarlar qarshiligiga 
uchraydi. Yaroslav vafotidan keyin Galiya knyazligi Volin knyazi Roman Mstislavich (1199-
1205) tomonidan qо‘shib olinadi. Roman boyarlarga qarshi kurashadi. U vafot etgandan 
sо‘ng, uning vorisi Daniil va Vasilning yoshligidan foydalangan boyarlar Galichda hokimiyatni 

---

oladilar. Yillar о‘tgach Daniil Romanovich shaharliklar va о‘zining xizmatidagi feodallar 
madadiga tayanib, 1229 yilga kelib Volinning mustaqilligini ta’minlaydi, 1239 yili u Galich 
knyazi etib saylanadi va yagona Galich-Volin knyazligi tashkil etiladi. Roman «buyuk knyaz» 
unvonini oldi.Galich-Volin knyazligida Galich boyarlari muhim rol о‘ynardi. Ular yirik 
votchinalarga va qaram dehqonlarga ega edi. Boyarlar ichida yer uchun, hokimiyat uchun 
kurash doimo bо‘lib turgan. Feodallarning boshqa guruhini xizmatchi feodallar tashkil etdi. 
Bular knyazlik mukofotlari evaziga yer olib turardi. Kо‘pincha ular yerga xizmat davrida 
shartli egalik qilardilar. Xizmatchi feodallar knyazga qо‘shin berib turishlari lozim edi. Galich 
knyazlari boyarlarga qarshi kurashda xizmatchi feodallarga tayanardi.Cherkovning yirik 
zodagonlari ham hukmron tabaqa edi. Cherkov va monastirlar knyazlarning in’omi va 
mukofoti hisobiga yerga egalik qilardi. Galich-Volin knyazligida qishloq aholisining asosiy 
qismini dehqonlar tashkil etgan. Ozod dehqonlar ham, qaram dehqonlar ham smerdlar deb 
atalardi. Jamoa yerlari asta-sekin shaxsiy tomorqalarga bо‘linib ketdi.Xoloplik saqlanib qoldi, 
lekin ularning soni kamayib ketdi. Xoloplarning kо‘pchiligi yerga biriktirib qо‘yildi. 
Shaharlarda eng kо‘p aholini hunarmandlar tashkil etdi. 
Davlat tuzumining hususiyati shunda ediki, Galich-Volin knyazligi uzoq vaqt udellarga 
bо‘linmagan edi. Roman Mstislavichning о‘g‘li Daniil Romanovich о‘lganidan (1264 yilda) 
keyin u Galich va Volin yerlariga ajraldi, keyin ular ham udellarga bо‘linib ketdi. Bu davrda 
hokimiyat amalda yirik boyarlar qо‘lida edi. Galich-Volin knyazlari keng iqtisodiy va ijtimoiy 
asosga ega bо‘lmay, ularning hokimiyati mustahkam emas edi. Knyazlik hokimiyati katta 
о‘g‘ilga meros bо‘lib о‘tardi.Knyaz hokimiyati uncha kuchli emasdi. Galich boyarlari siyosiy 
hayotda muhim rol о‘ynardi. Ular hatto knyazlarni saylashi, о‘zlariga yoqmagan knyazlarni 
haydab yuborishlari mumkin edi. Knyazlarning asosiy tayanchi о‘rta va mayda feodallar, 
shaharliklarning yuqori qismi edi.Galich-Volin knyazlari ma’lum ma’muriy, harbiy, sud va 
qonun chiqarish vakolatlariga ega edi. Jumladan, ular shaharlar va viloyatlarda mansabdor 
shaxslarni tayinlar, xizmatlar evaziga yer berar, rasman qurolli kuchlar bosh qо‘mondoni 
hisoblanardi. Lekin har bir boyar о‘zining harbiy qо‘shiniga ega edi. Galich boyarlari polkining 
soni knyazlarnikidan kо‘proq edi. Knyazlar boshqarishga oid yorliqlar chiqarardi. Lekin ularni 
kо‘pincha boyarlar tan olmasdilar.Galich-Volin knyazlari о‘zlarining qonunlarini ham 
chiqarganlar. Bularning ichida 1134 yilgi knyaz Ivan Rostislavich Berladnikning yorlig‘i muhim 
о‘rin tutadi. Unda chet el savdogarlariga qator imtiyozlar berilgan edi. 1287 yilda knyaz 
Vladimir Vasilkovich tomonidan chiqarilgan «Rukopisaniye» (qо‘lyozma)da meros huquqi 
normalari belgilandi. Unda merosxо‘rlar ham dehqonlarni ekspluatatsiya qilishlari 
mumkinligi kо‘rsatilgan, shuningdek, shahar va qishloqlarni boshqarish haqida ma’lumotlar 
ham mavjud. 1289 yilda Volin knyazi Mstislav Romanovichning Ustav yorlig‘i chiqariladi. 
Unda feodallarga qaram aholining majburiyatlari kо‘rsatilgandi. XIII asr boshlarida mо‘g‘ullar 
xoni Temuchin barcha mо‘g‘ul qabilalarini о‘z hokimiyatiga birlashtirdi. 1206 yildagi 
Qurultoyda u butun mо‘g‘ullar xoni - Chingizxon deb e’lon qilindi va Mо‘g‘uliston davlatiga 
asos soldi. Chingizxon kо‘p xalqlar va davlatlarga yurish qilib bosib oladi. U dastlab buryatlar, 
yoqutlar, uyg‘urlar va boshqa xalqlarni, keyin esa Shimoliy Xitoy va Koreyani, sо‘ngra О‘rta 
Osiyo va Kavkaz ortini istilo qiladi. Ruslarning mо‘g‘ullar bilan ilk tо‘qnashuvi 1223 yilning 31 
martida Kalka daryosi bо‘yida bо‘ladi. 1227 yilda Chingizxon о‘limidan keyin hokimiyat uning 
о‘g‘illari о‘rtasida bо‘lib olinadi. Mо‘g‘ullarning yangi urushlari Botuxon va Subutoy bahodir 
boshchiligida 1237 yilda boshlanadi. Mо‘g‘ullar 140 ming lashkari bilan Mordva о‘rmonlari 

---

orqali о‘tib, о‘sha yilning qishida Ryazan knyazligiga bostirib kirishadi. Ryazan knyazi Vladimir 
va Chernigov yerlaridan yordam sо‘raydi, lekin uning murojaati qabul qilinmaydi. 
Knyazlikning Yevpatiy Kolovrat boshchiligidagi 1700 kishilik drujinasi partizanlik harakatlarini 
olib boradi. Vladimir knyazi Yuriy Vsevolodovichning qо‘shini mag‘lubiyatga uchraydi. 1238 
yil fevralida mо‘g‘ullar Oka va Volga oralig‘idagi 14 ta rus shaharini, shu jumladan, Vladimir 
shahrini ham qamal qilib, kо‘plab kishilarni asir oladi. 1238 yil martida Sit daryosi bо‘yidagi 
jangda Yuriy halok bо‘ladi. Rus osmonini dahshatli gulxan qoplaydi. Shundan sо‘ng 
mо‘g‘ullarning Rus yerlariga hujumi 1239 yildan boshlanib, ular Shimoliy-Sharqiy Rusni, 1240 
yilda Janubiy-G‘arbiy Rusni bosib oldilar va Kiyev taslim bо‘ldi. Keyin Botu qо‘shinlari 
Vengriya, Polsha, Chexiya va boshqa davlatlar hududiga kirib bordi, lekin holdan toyganligi 
uchun orqasiga qaytib, 1243 yilda Qipchoq dashtlarida Astraxan yaqinida Oltin О‘rda 
davlatiga asos soldilar. Uning poytaxti Saroy-Berka shahri (hoz.Astraxan) bо‘ldi.XIII asr 
boshlarida Boltiq dengizi qirg‘oqlarida yashayotgan est, liv qabilalariga qarshi nemis 
feodallarining urushlarini Rim papasi salib yurishlari deb e’lon qilgan edi. XII asr oxirida Boltiq 
dengizi sohilida, G‘arbiy Dvinaning quyilish joyida nemis feodallarining dastlabki 
manzilgohlari paydo bо‘lib, 1201 yilda G‘arbiy Dvinaning quyilish joyida dastlabki manzilgoh 
о‘rnida Riga shahri (hoz.Latviyaning poytaxti) ga asos solindi. Bu hudud urushlar uchun 
faktoriya vazifasini bajardi. Bu hududdagi urushlar mahalliy aholini xristian katolik diniga 
о‘tkazish bayrog‘i ostida olib borildi. Urush natijasida nemislarning Livoniya ordeni ritsarlari 
estlar yerini bosib olib, Novgord-Pskov hududlariga yaqinlashib qoldilar. Nemis ritsarlaridan 
keyin Boltiqbо‘yiga daniya va shved feodallarining katta qо‘shini ham bostirib kirishdi. 1219 
yilda Daniya qiroli eston sohilida Revel qal’asini qurdirdi, keyinchalik u yerda Tallin shahri qad 
kо‘tardi. Shvedlar Ezel orolini zabt etishga urinishdi.Rus knyazlarining otryadlari estlarga 
yordamga keldi. 1222-1223 yillarda butun Estoniya istilochilarga qarshi jang olib bordi. 1240 
yilning yozida shvedlar Neva daryosi bо‘ylab Novgorod yerlariga bostirib kirdi.Novgorod 
hukmdori 18 yoshli Aleksandr Yaroslavich 1240 yil 15 iyulida о‘z lashkari bilan shvedlar 
qarorgohiga qо‘qqisdan hujum qildi. Ular shvedlarni yengadi va dovyurakligi uchun 
Aleksandrga Nevskiy (1236-1263 yillarda boshqargan) degan faxriy nom berildi. 1240 yilda 
Pskov yaqinidagi Izborsk qal’asini olgan nemislar Pskov noibi Tverdila va boyarlar xoinligidan 
foydalanib, shaharni egallashdi. Novgorodning dushmanga qarshi kurashini yana Aleksandr 
Nevskiy boshqardi. Aleksandr Nevskiyning nemis ritsarlariga qarshi hal qiluvchi jangi 1242 
yilning 5 aprelida Chud kо‘lidagi muz ustida bо‘lib о‘tadi, og‘ir sovutlar kiygan nemislar 
muzlagan Chud kо‘li ustida sirg‘anib yiqilaverganlar va orqaga chekinganlar, bu jangda rus 
qо‘shinlari g‘alabaga erishadi va bu jang tarixga “ Muz ustidagi jang” nomi bilan kirgan. Shu 
tariqa rus yerlari shved va nemis feodallari bosqinidan ozod qilinadi.Oltin О‘rda tarkibiga 
Irtishdan Ural tog‘larigacha bо‘lgan yerlar, Janubiy qora dengiz dashtlari, Qrim, Kavkaz va 
О‘rta Osiyoning bir qismi kirdi. Rus knyazliklari unga vassal qaramlikda bо‘lib, о‘lpon tо‘lab 
turgan. Oltin О‘rda 1502 yilgacha hukm surgan.Oltin О‘rda xon tomonidan boshqarilgan. 
Oltin О‘rdada hukmron sinf kо‘chmanchilardan iborat edi. Yuqori tabaqalar: shahzodalar, 
xonning oila a’zolari va qarindoshlari hisoblangan. Ular eng yirik feodallar bо‘lib, katta 
chorvalar, yerlar va kо‘pdan-kо‘p qaram kishilarga egalik qilardi. Ulardan keyingi о‘rinda 
beklar va nо‘yonlar о‘tirgan. Bulardan tashqari savdogarlar ham imtiyozli tabaqa 
hisoblangan. Navkarlar mayda feodallar edi.Kо‘chmanchi chorvadorlarning asosiy ommasi 
qorachu - oddiy xalq deyilgan. Ular nо‘yonlar hokimiyati ostida bо‘lib, oilalari bilan yashab, 
yakka xо‘jalik yuritardilar, chorva solig‘i tо‘lar va turli majburiyatlarni о‘tardilar.Oltin О‘rda 

---

hokimligi ostidagi О‘rta Osiyo, Qrim, Quyi Povolje va boshqa joylarda dehqonlar bо‘lib, ular 
sabonchi va о‘troqchi guruhlarga bо‘lingandi. Sabonchi - qishloq jamoachilari edi. О‘troqchi 
– kambag‘allashgan jamoa a’zolari bо‘lib, tutqunlik shartlarida feodallarning yerlarida 
ishlardilar. Davlat tuzumi bо‘yicha Oltin О‘rda ilk feodal monarxiyasi shaklidagi davlat edi. 
Davlat tepasida xon turgan, u kuchli hokimiyatga ega bо‘lgan. Muhim masalalarni hal etish 
uchun xon Qurultoy chaqirardi. Unda shahzodalar, ya’ni xon urug‘i a’zolari, shuningdek, 
nо‘yonlar va beklar ishtirok etardi, urush va tinchlik, xonni saylash va boshqaruv masalalari 
hal qilinardi.XIV asrdan boshlab rus knyazliklari birlasha boshlaydi. Buning asosiy sabablari: 
birinchidan, rus yerliklari о‘rtasidagi iqtisodiy aloqalarning kuchayishi, ikkinchidan, 
dehqonlarni jilovlab turish va ularning krepostnoylashuvini oxiriga yetkazish zaruriyati, 
uchinchidan, ayniqsa mо‘g‘ullarga qarshi kurashish, ularning hukmronligiga barham berish 
zarurati edi.Markazlashgan davlat Moskva tevaragida tashkil topadi. Ma’lumki, XIII asrdan 
boshlab Moskva о‘zining doimiy knyaziga ega bо‘lgan mustaqil knyazlikka aylanadi. Bunda 
birinchi knyaz Aleksandr Nevskiyning о‘g‘li - Daniil edi. U 1300 yili ilgari Ryazanga tegishli 
bо‘lgan Kolomna va Lopasiyani, 1302 yili Pereyaslavl knyazligi yerlarini, 1303 yil Smolensk 
knyazligiga tegishli Mojaysk yerlarini egalladi. Vladimir knyazligiga qarshi kurash Daniilning 
о‘g‘li Yuriy Danilovich (1303-1325) davrida boshlandi. Moskva knyazi Yuriy Tver va Novgorod 
orasidagi kurashdan foydalanib Oltin О‘rdada ikki yil yashab, О‘zbekxonning singlisiga uylanib, 
Vladimirning buyuk knyazi bо‘lishga yorliq oldi. Rus knyazlari orasiga nizo solish uchun Oltin 
О‘rda buyuk knyazlik yorlig‘ini Tver hukmdori Mixailga beradi. Ammo u Moskva knyazi bilan 
kurashda halok bо‘ladi. Oltin О‘rda xoni О‘zbekxon (1312-1340) yorliqni yangi Tver knyazi 
Aleksandrga (1326-1327) topshirib, ukasi Chо‘lxonni qо‘shin bilan Tverga yuboradi.Tverdagi 
voqealardan Moskva knyazi Ivan I Danilovich (1325-1340) foydalanadi. Knyazning laqabi