Reja: Suyuqlik sirtidagi adsorbsiya

bajarishi kerak:

Erituvchi tahlil qilinayotgan aralashmadagi barcha komponentlarni yaxshi eritishi kerak;

Erituvchi tanlangan adsorbentga minimal adsorbsiyalanishi kerak;

Erituvchi tahlil qilinayotgan moddalar bilan ham, adsorbent bilan ham kimyoviy 
reaksiyaga kirishmasligi kerak. Analitik kimyoda Troppening elyutrop qatori deb ataluvchi 
ya‘ni, qutbli adsorbentlar bilan erituvchilarning desorbsiyalovchi xossasi kamayib borishini 
ko‘rsatuvchi qator katta qiziqish uyg‘otmoqda: 
Ion adsorbsiyasi – kuchli elektrolitlar eritmalaridan ionlarning adsorbsiyalanishi bo‘lib 
bunda erigan modda ionlar ko‘rinishida adsorbilanadi.
Ion adsorbsiyasining o’ziga xos xususiyatlari:

Zaryadlangan ionlar adsorbilanadi, molekulalar emas;

Adsorbsiya faqat qutbli adsorbentlarda sodir bo‘ladi;

Adsorbsiya qo‘sh elektr qavat hosil bo‘lishi bilan sodir bo‘ladi;

Adsorbsiya tanlab ta‘sir etuvchan hisoblanadi. Bitta adsorbentga ham kation, ham anion 
bir xil adsorbilanmaydi;

Ionli adsorbsiya uchun almashinish adsorbsiyasi xos.
Ionli adsorbsiyaga ta’sir etuvchi omillar:
1. Adsorbentning kimyoviy tabiati. Adsorbentning qutbliligi qancha yuqori bo‘lsa, u suvli 
eritmalardan ionlarni shuncha yaxshi adsorbilaydi. Faol markazda musbat zaryad bo‘lsa anionlar, 
manfiy bo‘lsa kationlar adsorbilanadi.
2. Ionlarning kimyoviy tabiati.
a) Ionlar adsorbsiyasiga ion radiusi qiymati katta ta‘sir etadi. Bir xil zaryadli ionlardan 
qaysisining ion radiusi katta bo‘lsa, u shuncha yaxshi adsorbilanadi. Shunga mos ravishda 
ionlarning radiuslari ortgan sari ularning qutblanuvchanligi ortadi. Shu bilan birga ionlarning 
radiuslari ortishi bilan ularning gidratlanishi kamayadi, bu ham adsorbsiyani yengillashtiradi. 
Shularga bog‘liq holda ionlarni adsorbilanish xususiyati ortib boradigan qatorga joylashtirish 
mumkin. Bu qator liotrop qator yoki Gofmeyster qatori deyiladi: 
Li + < Na + < K + < Rb + < Cs + Ionlarning gidrat qobiqlarining o‘lchami 

---

b) Ionning zaryadi qancha katta bo‘lsa, qattiq jism sirtidagi qarama-qarshi zaryadlangan 
ionlar bilan shuncha kuchli tortishadi va kuchli adsorbilanadi: