Reja: Tutash avlodlar iqtisodiy o*sish modelida jamg‘arishning mohiyati va omillari Uy

3.6-rasm. Firma raqobatbardoshlik xususiyatlariiiig tashkil etuxchilari quyidagilar.

• 
  qachon xaridor xarajatlari bitta marka iste’molidan uncha katta bo‘lmagan boshqasiga o‘tayotganda raqobat kuchayadi.
  
• 
  qachon bitta yoki bir necha firmalar o‘zining bozor ulushidan qoniqmagan bo‘lsa raqobat kuchayadi.
  
• 
  muvaffaqqiyatli strategik qarorlarning foydaninp• o‘sishi bilan proporsional holda raqobat kuchayadi.
  

94

• 
  qachon bozordan chiqish xarajatlari katta bo‘lganda to“siqlar yuqori bo‘lganda raqobat kuchayadi.
  
• 
  qachon strategiyalar, resurslar, tashkiliy xususiyatlar, firma missiyalari yuqori darajada farq qiladagan bo‘Isa raqobatning borishini aytish mumkin.
  

Firma raqabatbardoshlik xususiyatlarini tashkil etuvehilari
Raqobatbardoshlikka fa’sir etuvchi omillar:

• 
  raqobatchi fırmalar soni;
  
• 
  raqiblar harakatining diversifikatsiyalashııvi darajasi;
  
• 
  bozordagi talab hajmini o‘rganish;
  
• 
  mahsulotni tabaqalashuvi darajasi;
  
• 
  iste’molchining bir ishlab chiqaruvchidan boshqasiga ko‘chish harakatlari;
  
• 
  bozordan chiqib ketish to‘siqlari va ularning darajasi;
  
• 
  bozorga kirib kelish va uning darajasi;
  
• 
  yondosh tarmoq bozorlaridagi vaziyat;
  
• 
  raqiblar strategiyasidagi farqlar.
  

Tarmoqni raqobatbardoshligini baholashda quyidagi ko‘rsat- kichlar tahlil etiladi. Tarmoq raqobatbardoshligi mazkur tarmoqda ishlab chiqariladigan tovarning raqobatbardoshligiga bevosita bog‘liq. Korxonalar raqobatbardoshligi tarmoqdagi holatga va uning mavqeyiga ta’sir ko‘rsatadi, lekin aynan tovarning raqobatbardoshligi, o‘z navbatida, korxonalarning raqobatbardoshligiga bevosita ta’sir ko‘rsatgarı holda ular uchun ham hal qiluvchi omil hisoblanadi. Tarmoq va korxona (/irma)ning raqobat jihatdan ustunliklari bir - biriga o‘xshash bo‘lib, ular tashqi va ichki ustunliklarga bo‘linadi.