Reja: Yorug’likning tabiati
Download 0.76 Mb. Pdf ko'rish
|
Reja Yorug’likning tabiati
- Bu sahifa navigatsiya:
- Yorug’lik disperstiyasi. Normal va anomal disperstiya
- 15.6-rasm. Yorug’lik disperstiyasi a) b) 15.7-rasm. Yorug’likning normal (a) va anomal (b) dispyerstiyasi
15.4-rasm. Yorug’likning ikkiga ajralib sinishida qutblanishi 15.5-rasm. Nikkol prizmasi Oddiy nur to’la ichki qaytishga uchraydi, g’ayrioddiy nur esa bemalol o’tib ketadi. Yorug’lik disperstiyasi. Normal va anomal disperstiya. Moddaning absolyut sindirish ko’rsatkichini yorug’lik to’lqinining chastotasi ( ) yoki uzunligiga ( ) bog’liqligi bilan yuzaga keluvchi hodisalarga yorug’lik disperstiyasi deb ataladi. Bu bog’liqlik n=f( ) yoki n=f( ) funkstiyalar bilan ifodalanadi. I. Nyuton 1672 yilda birinchi bo’lib yorug’lik disperstiyasini eksperemental tekshirdi. Tajribada prizma orqali o’tgan oq yorug’lik nuri to’lqin uzunligiga bog’liq e e 0 183 ravishda qizildan binafshagacha rangdagi yorug’liklarga ajralgan, ya’ni nurlanish spektrini hosil qilgan. Biror chastota intyervali da sindirish ko’rsatkichi n ning o’zgarishini xarakterlovchi n/ kattalik modda disperstiyasi o’lchovi deb ataladi. Chastota ortishi bilan moddaning sindirish ko’rsatkichi ortib borsa, ya’ni n/ 0, bo’lsa, normal disperstiya deyiladi. Agar chastota ortishi bilan moddaning sindirish ko’rsatkichi kamaysa, ya’ni n/ 0 bo’lsa, anomal disperstiya deyiladi. 15.6-rasm. Yorug’lik disperstiyasi a) b) 15.7-rasm. Yorug’likning normal (a) va anomal (b) dispyerstiyasi Disperstiya hodisasini tushuntirish uchun yorug’likni elektromagnit to’lqin deb, modda tuzilishini esa elektron nazariya asosida tasavvur qilish etarli. Maksvell nazariyasiga asosan elektromagnit to’lqinning tarqalish tezligi с c n n n n n 184 Agar moddaning birlik hajmdagi atomlar soni N bo’lsa, u holda elektron nazariyaga ko’ra sindirish ko’rsatichi quyidagiga teng bo’ladi: . Bu formula asosida n ning qiymatlarini ga bog’liligi shuni ko’rsatdiki muhitning sindirish ko’rsatgichi n to’lqin chastotasiga monand ravishda ortib boradi. Yorug’lik biror moddadan o’tganda unda yutiladi. Tajriba ko’rsatadiki, yorug’lik intensivligining dl masofada o’zgarishi Dl = - Idl -yutilish koeffistienti bo’lib yutuvchi modda xususiyatiga bog’liqdir. «-» ishora intensivlik kamayishni ko’rsatadi. Yorug’likning yutuvchi qatlamga kirish paytdagi intensivligi I 0 ga teng bo’lsa moddaning l qalinlikdagi qatlamidan o’tgan yorug’likning I intensivligini quyidagi formula bilan aniqlanadi: l e I I 0 Bu Buger qonuni deb ataladi. Bu qonunga asosan yorug’lik intensivligi yutuvchi moddada eksponenstial kamayadi. Download 0.76 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling