Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

=
+
Ishsizlik darajasi ishsizlar sonining iqtisodiy faol aholining 
umum nisbatining foizdagi ifodasidir 
100
х 
aholi
faol
Iqtisodiy 
soni
Ishsizlar 
darajasi
Ishsizlik 

Ishsizlikning tabiiy 
yoki muqarrar 
darajasi 
Friksion
ishsizlik 
Tarkibiy 
ishsizlik 

---

157 
4-§. Ishsizlikning iqtisodiy va ijtimoiy oqibatlari. O‘zbekistonda 
bandlik muammosi 
Ishsizlikning iqtisodiy oqibati – bu ishsizlikning tabiiy darajasidan 
yuqori bo‘lishi natijasida jamiyat tomonidan «yo‘qotilgan» yoki ishlab 
chiqarilmagan mahsulotdir. 
 = 
-
Ishlab chiqaril-
magan («yo‘qotil-
gan») mahsulot 
Potensial YaMM 
(YaIM) 
Real YaMM 
(YaIM) 
Buning asosiy 
sabablari: 

qo‘shimcha smenalarni joriy qilish; 

kapital uskunalardan me’yorida belgilangan 
vaqtdan ortiqcha foydalanish; 

ish vaqtidan ortiqcha ishlash; 

o‘rindoshlik ishlarda band bo‘lish. 
Ishsizlik tabiiy darajasidan past bo‘lganda haqiqiy YaMM (YaIM) 
hajmi uning potensial hajmidan ortib ketishi mumkin. 
 kasb malakasi va mahorati yo‘qolib borishi; 
 ruhiy holatiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi; 
 jinoyatchilikning o‘sishi va ijtimoiy hamda siyosiy 
tartibsizliklarning ortishi; 
 oilaviy muhitning yomonlashuvi va ajralishlarning 
ko‘payishi; 
 xarid quvvatining pasayishi va boshqalar. 
Ishsizlikning ijtimoiy oqibatlari 
Amerikalik iqtisodchi Artur Ouken ishsizlik darajasi bilan YaMM 
hajmi o‘rtasidagi bog‘lanishni aniqlab, ishsizlikni haqiqiy darajasi 
tabiiy darajasidan 1%ga ortishi YaMMni 2,5% kam yaratilishiga olib 
kelishini, ya’ni haqiqiy YaMM potensial YaMMga nisbatan 2,5%ga 
kam bo‘lishini ko‘rsatib berdi. Bu bog‘lanish uning nomi bilan Ouken