Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Ehtiyojlarning yuksalib borishi iqtisodiy qonuni – ishlab 
chiqarish va madaniyat rivojlanishi bilan inson ehtiyojlarining yuksalib 
borishini, uning miqdoran o‘sib, tarkiban yangilanib borishini 
ifodalovchi qonun.
Ehtiyoj – insonning yashashi, kamol topishi, jamiyatda ma’lum 
mavqega ega bo‘lishi uchun hayotiy ne’matlarga bo‘lgan obyektiv za-
ruriyat. 
Yuksalish – siklning to‘la bandlikka, YaIMni potensial darajasiga 
yaqinlashish, hatto undan oshib ketishi, narxlarni o‘sishi kuzatiladigan, 
iqtisodiy faollik yuqori darajasidagi fazasi. 

---

380 
Yalpi investitsiyalar – sof investitsiya bilan modernizatsiya (yoki 
eskirgan asosiy kapitalni o‘rnini to‘ldirish) uchun yo‘naltirilgan 
investitsiyalar. 
Yalpi ichki mahsulot – (YaIM) deb, resurslar manbaidan qat’i 
nazar mamlakat hududida yil davomida yaratilgan pirovard mahsulotlar 
bozor qiymati. 
Yalpi milliy mahsulot (YaMM) – mamlakatning resurslari (yer, ish 
kuchi, kapital, tadbirkorlik) qayerda joylashtirilishidan qat’i nazar, ular 
evaziga yaratilgan pirovard mahsulot (olingan daromad)dan iborat.
Yagona ta’rif setkasi – mehnat haqi bo‘yicha milliy iqtisodiyotda 
band bo‘lganlarning mehnat razryadi va ular bo‘yicha tarif 
koeffitsiyenti. Har bir razryadga muvofiq gorizontal razryadlar ham 
bo‘lishi ko‘zda tutilgan. 
Yalpi talab – mamlakatda narxlarning turli darajasida iste’molchilar 
sotib olishga tayyor tovar va xizmatlar hajmi. 
Yalpi taklif – mamlakatda narxlarning turli darajasidagi ishlab 
chiqarishning real hajmi, ya’ni ishlab chiqaruvchilar taklif qilishi 
mumkin bo‘lgan tovar va xizmatlarning umumiy miqdori. 
Yalpi taklif egri chizig‘ining yotiq yoki Кeyns kesmasi– 
mamlakatda bo‘sh resurslar mavjud, narx o‘zgarmagani holda milliy 
ishlab chiqarishning real hajmini ko‘paytirish mumkinligini ko‘rsatadi.