Risk va minimallashtirish texnologiyalari

Risk vaziyati (riskli vaziyat) – bu voqealarning yuzaga kelish ehtimoli mavjud 
va aniqlanishi mumkin bo’lgan noaniqlik turidir, ya’ni, bu holatda, ishlab chiqarish 
bo’yicha hamkorlar bilan qo’shma faoliyat, raqobatchilar yoki dushmanlarning 
qarshi harakatlari, iqtisodiyot rivojlanishiga tabiiy muhit ta’siri, xalq xo’jaligiga ilm-
fan yutuqlarini joriy etish va boshqalar natijasida yuzaga keluvchi voqea-hodisalar 
ehtimolini baholash imkoniyati obyektiv mavjud bo’ladi.
Korxonalar moliyaviy-xo’jalik faoliyatida kutilgan foydaning olinmasligi, 
kutilmagan xarajatlarning kelib chiqishi bilan bog’liq hodisalar yoki ularning yuz 
berish ehtimolliklari riskni ifodalaydi. Fikrimizcha, risk - bu moliyaviy kategoriya 
bo’lib, kutilishi mumkin bo’lgan omad yoki xatar, ya’ni ko’zlangan foydani olish 
jarayoniga xos bo’lgan umid qilish yoki ko’p mablag’larning yo’qotilishi 
ehtimolliklari bo’lib, u qandaydir holatlar, omillar ta’sirida kutiladigan foydaning 
pasayishi, ortishi yoki yo’qotilish ehtimolida namoyon bo’ladi.
Tadbirkorlik riskining tabiatini tushunish uchun riskning foyda bilan aloqasini 
o’rganish o’ta muhim ahamiyatga ega. Tadbirkorlik noaniqlik sharoitida risk 
qilishga tayyorligini ko’rsatadi, chunki yo’qotish riski bilan birga qo’shimcha 

---

11 
daromad olish imkoniyati han mavjud. Holbuki, tadbirkor foyda olishi 
kafolatlanmagani yaqqol ma’lum, u sarflagan vaqti, sa’y-harakati va qobiliyatlar 
uchun mukofot tariqasida foyda olishi ham, zarar ko’rishi ham mumkin. 
1-rasmda foydaning riskka bog’liqligi ko’rsatilgan. Siz risk kamroq (
𝑟
1
= 0) 
yechimni tanlashingiz mumkin, lekin bunda olinadigan foyda (
𝐹
1
) ham kam bo‘ladi, 
eng yuqori riskda esa (
𝐹
1
) foyda ham 
𝐹
3
ga teng eng yuqori qiymatga ega bo‘ladi.