Ўрта махсус, касб-хунар

Қувурларнинг мустахкамлик характеристикаси ва уларни 
бирикмалари. 
 
Ишлатиш жараёнида химоя қувурларига ташқи ва ички юқори ортиқча 
босимлар, шунингдек ўқ йўналишли чўзувчи (айрим ҳолларда сиқувчи) 
кучлар таъсир қилиши мумкин. 

---

152 
Телеграм каналимиз: @ng_uz (Neft va Gaz KITI) 
Агарда қувур ташқи юзасига бир текисда суюқлик босими ҳосил 
қилинса, қувурда сиқилиш кучланиши ҳосил бўлади. Бу кучланиш ички 
юзасида энг юқори, ташқи юзада энг кичик бўлади. Бурғилашда қувурни 
пачоқланишга қаршилик характеристикаси бир меъёрли куч таъсири 
остидаги ташқи босимни ҳосил қилинишини критик босим деб аташ қабул 
қилинган. Ркр, яъни бу шундай ортиқча ташқи босимки, унда қувурни ички 
юзасида ҳосил қилинган кучланиш оқувчанлик чегарасида етиб боради. 
Критик босим Г.М.Саркисов формуласи бўйича ҳисобланади: 





























т
2
2
3
т
т
2
т
3
т
т
2
т
4
2
31
1
2
3
1
1
,
1
k
Ek
k
k
k
Ek
D
k
k
e
k
Ek
k
Р
о
м
о
m
о
м
кр
(12.2) 
Бу ерда δ
т
- қувур материалини оқувчанлик чегараси, Па; Е- 
материални эгилувчанлик модули, Па; е-қувурнинг оваллиги; 
н
м
м
d
k
/


;
н
о
о
d
k
/


;
м
о
d
k
/
т


; (12.3) 
d
н
- ташқи диаметри, м; δ
м
- қувур деворининг энг кичик қалинлиги, м; 
δ
м
- 0,875: δ; δ
о 
– турли қалинликка эга бўлган қувур деворини ҳисоблаш учун 
қалинлик, м δ - ГОСТ 632-80 бўйича қувурни номинал девор қалинлиги: 
Агарда қувурнинг ички юзаси босимини бир меъёрда ошириб борса, 
кучланиш мустахкамлик чегарасидан ошиши туфайли қувур ёрилиб кетиши 
мумкин. Қувурни ёрилишга қарши чидамлилигига, шундай ортиқча босим 
қабул қилинадики, натижада кучланиш ички юзада оқувчанлик чегарасига 
тенг бўлади.
Р
Б
катталикни Барлоу формуласи ёрдамида ҳисобланади. 
d
Р
н
Б
т
2
*
875
,
0


(12.4) 
0,875 – бу рақамли коэффициент бўлиб, девор қалинлиги манфийли 
рухсатини аниқлайди. Химоя қувурларининг бурчакли резьаларида энг 
хавфли кучланиш ўқ йўналишли кучлар таъсирида, биринчи резьбани
чўлғамини тўлиқ кесими бўйлаб ҳосил бўлади. Бундай мустахкамлик 
характеристикаси учун, шундай ўқ йўналишли куч танланадики, натижада 
энг катта кучланиш таъсирида резьбани кесим томонидаги кучланиш 
белгиланган қирқимда оқувчанлик чегарасигача етиб боради. Бу кучни
резба бирикмасидаги титрутувчи (страгивающей) кучланиш Р
стр
деб аталади 
ва Яковлев – Шумилов формуласи бўйича ҳисобланади: 


т
т
21
/
1








ctg
d
k
d
Р
р
ф
ш
с
ср
стр
(12.5) 

---

153 
Телеграм каналимиз: @ng_uz (Neft va Gaz KITI) 
Бу ерда: d
ср
– биринчи резьбанинг тўлиқ чўлғамининг эгилиши бўйича 
қувурни ўртача диаметри, м; δ
с 
– шу чўлғам бўйлаб эгилиш бўйича қувур 
деворининг қалинлиги, м; k
ш 
– енгиллашиш коэффициенти, k
ш
= δ
с
/ (δ
с
-δ); I
р
- 
тўлиқ кесимли резьба чўлғамининг узунлиги, м; а – резьба кесими 
томомнининг қиялик бурчаги, градус; φ
т
– ишқаланиш бурчаги, φ
т
=7÷ 11
0
.
Трапециадал резбали қувурларни чўзилиш мустахкамлиги учта 
катталик билан характерланади. 
1- Шундай ўқ йўналишли куч қувур кесими бўйлаб берилса, қувурни 
резьбали қисмидан бошқа жойда кучланиш оқувчанлик чегарасига етиб 
боради.
2- Шундай ўқ йўналишли кучланиш таъсирида қувурни муфтаси 
суғириб олинади. 
3- Шундай ўқ йўналишли куч таъсирида биринчи резба чўлғамини эгик
кесимида узилиш рўй бериши мумкин.