S. B. Abbasov cho`llanish muammolari

Taqir va taqirsimon cho`llarni ekologik optimallashtirish. 
Taqir va taqirsimon cho`l landshaftlarini ekologik optimallashtirish, 
ulardan qishloq xo`jaligida samarali foydalanish uchun o`zlashtirish 
usullarini ishlab chiqish katta amaliy ahamiyatga ega. Qizilqum 
hududida siyrak yarim buta va bir yillik sho`ra o`simliklar bilan 
qoplangan taqirlar, yupqa qumoq qatlam bilan qoplangan va yarim 
buta sho`ra o`simliklar rivoj topgan taqirsimon tekisliklar keng 
tarqalgan. Qumoqlashgan uchastkalarda va butalar yonidagi 
do`ngliklarda turli xil o`tli va boshoqli o`simliklar yaxshi o`sadi. 
Ana shunday hududlarda taqirlarning va taqirsimon qumoq 
tekisliklarning ekologik sharoitini optimallashtirish bo`yicha chora-
tadbirlarni o`tkazish va yuqori hosildor sun’iy antropogen 
yaylovlarni barpo etish maqsadga muvofiqdir. 
Yuzasi gilli jinslar bilan zichlangan tipik taqirlarni yem-xashak 
nuqtayi nazardan ahamiyatli bo`lgan buta va yarim buta o`simliklar 
bilan boyitishda haydab ekish yoki jo`yaklar bo`ylab ekish yo`li 
bilan sun’iy formatsiyalar barpo etish, qumoq taqirlarda esa 
yaylovlarning hosildorligini ko`tarish uchun boronalash yo`li bilan 
buta va yarim buta o`simliklarni ekish yuqori samara berishi 
isbotlangan. Bunday holatlarda turli xil zonal va regional 
sharoitlarda shakllangan tipik taqirlarning va qumoq taqirsimon 
tekisliklarning o`ziga xos xususiyatlarini, ularning ekologiyasiga oid 
mahalliy farqlarni hisobga olish hamda buta va yarim buta 
o`simliklarning turlarini tanlab ekish maqsadga muvofiqdir. Mazkur 
fitomeliorativ usullar Turkmaniston Fanlar Akademiyasining 

---

120 
cho`llar instituti xodimlari tomonidan ishlab chiqilgan. Bu usullarni 
Qizilqumning tipik taqir va qumoq taqirsimon tekisliklarini 
o`zlashtirishda, ularning yer usti biomassalarini ko`paytirishda 
qo`llash mumkin.