S. M. Sultanova, E. V. Krivoruchko, G. T. Zakirova, A. A. Baymatov temir yo‘l transporti statistikasi

Tayanch iboralar: statistika ko‘rsatkichi, mutlaq va nisbiy miqdor-lar, 
o‘rtacha miqdor, variatsiya, dinamika qator, mutlaq qo‘shimcha o‘sish, 
o‘sish sur’ati, qo‘shimcha o‘sish sur’ati.
1.3. Mustaqil ishlash uchun masalalar 
 
1-masala. Quyidagi jadvalda korxonalar xodimlarining o‘rtacha oylik 
ish haqlari, ish haqi fondi va xodimlar soni to‘g‘risida ma’lumotlar 
keltirilgan: 
1.3.1-jadval 
Korxonalar 
Sentyabr Oktyabr 
O‘rtacha ish 
haqi, ming so‘m 
Xodimlar soni 
O‘rtacha ish 
haqi, so‘m 
Ish haqi fondi, 
so‘m 
1 1020,0 48 1040,0 
499200 
II 1240,0 110 1260,0 
1386000 
III 1430,0 60 1420,0 
852000 
Jami korxonalar bo‘yicha har qaysi oy uchun alohida o‘rtacha ish haqi 
hisoblansin va ish haqining oktyabr oyiga kelib mutlaq va nisbiy jihatdan 
o‘zgarishini aniqlang va tahlil qiling. 
2-masala. Ishlab chiqarish normasining bajarilish darajasiga qarab 
korxona ishchilari quyidagicha taqsimlangan: 
1.3.2-jadval 
Ishchilarning ishlab chiqarish normasining 
bajarilishi bo‘yicha guruhlari, % 
Ishchilarning soni, jamiga nisbatan foizlarda 
yanvar fevral Mart 
90 
gacha 
4 1 1 
90-100 
8 3 3 
100-110 
30 26 12 
110-120 
21 33 35 
120-130 
19 22 26 
130-140 
14 12 14 
140-150 
4 3 9 
Jami 
100 100 100 
Mavjud ma’lumotlardan foydalanib, har qaysi oy uchun alohida 
hisoblang: 
1) ishlab chiqarish normasining o‘rtacha foizi; 
2) moda va mediana; 
3) o‘rtacha kvadratik chetlanish; 
4) o‘rtacha kvadrat chetlanish (dispersiya); 
5) o‘zgaruvchanlik koeffitsiyenti. 
1.4. Nazorat savollari 
 
1. Statistika fanining predmeti? 
2. Statistik belgi, to‘plam va ko‘rsatkichga ta’rif berilsin?
3. Statistik ko‘rsatkich deganda nimani tushunasiz? 
21

---

4. Statistik kuzatishning turlari? 
5. Statistik hisobot va uning turlari? 
6. Statistik kuzatishning xatolari va ularni tekshirish? 
7. Statistikada variatsiya deganda nima tushuniladi? 
8. Variatsiya qanday ko‘rsatkichlar bilan tavsiflanadi? 
9. Dinamika deb nimaga aytiladi? 
10. Dinamika qatorlari deganda nimani tushunasiz? 
11. Dinamika qatorlarini tuzishdagi qoidalarni bilasizmi? 
12. Momentli qatorlar deb nimaga aytiladi? 
13. Davriy qatorlar deb nimaga aytiladi? 
14. Momentli va davriy qatorlar bir-biridan nima bilan farq qiladi? 
15. Dinamika qatorlarini tahlil qilishda qanday ko‘rsatkichlardan 
foydalaniladi? 
16. Mutlaq qo‘shimcha o‘sish (kamayish) ko‘rsatkichini aniqlash tartibini 
tushuntiring. 
17. O‘sish yoki kamayish sur’atini aniqlash zaruriyati nimada va qanday 
hisoblanadi? 
18. Qo‘shimcha o‘sish (kamayish) sur’ati qanday aniqlanadi? 
19. 1 foiz qo‘shimcha o‘sishning (kamayishning) mutlaq ahamiyati qanday 
hisoblanadi va u nimani tavsiflaydi?