S. M. Sultanova, E. V. Krivoruchko, G. T. Zakirova, A. A. Baymatov

4.5. Temir yo‘l transporti shartli ko‘rsatkichi 
 
Temir yo‘l transporti shartli ko‘rsatkichi, uning mahsulotini ifoda-
lovchi asosiy hajm ko‘rsatkichi, bo‘lib hisoblanadi. Yuk va qo‘l yuki 
tashish bo‘yicha tarif yuk aylanmasi , yo‘lovchi tashish bo‘yicha esa 
yo‘lovchi aylanmasi temir yo‘l mahsulotining muhim hajm ko‘rsatkichi-
dir. Umumiy mahsulotni tavsiflash va ishlab chiqarish samaradorligining 
yuk va yo‘lovchi tashish bilan band bo‘lgan transport xodimlari mehnat 
unumdorligi, tashish tannarhi va boshqa ko‘rsatkichlarini aniqlash, shu-
ningdek, temir yo‘l ishi iqtisodiy tahlili uchun, tashish jarayonida yara-
tilgan temir yo‘l transportining umumiy mahsulotini tavsiflay oladigan 
ko‘rsatkich zarur. Ana shunday ko‘rsatkich bo‘lib, temir yo‘l transporti-
ning shartli mahsuloti ko‘rsatkichi, xizmat qiladi. Temir yo‘l transporti-
ning shartli mahsuloti, tonna kilometr netto yuk aylanmasi va yo‘lovchi 
kilometr yo‘lovchi aylanmasi, yig‘indisi bilan ifodalanadi: 
( )
( )
( )
∑
∑
∑
+
=
l
P
l
P
Pl
q
P
, shartli t.km. 
Bu transport mahsulotini tavsiflovchi umumiy ko‘rsatkichdir. 
Tayanch iboralar: tarif yuk aylanmasi; yuk va qo‘l yuki tashish; 
yo‘lovchi aylanmasi; umumiy mahsulotni tavsiflash; xodimlar mehnat 
unumdorligi; tashish tannarhi; temir yo‘l ishi iqtisodiy tahlili; shartli 
mahsulot ko‘rsatkichi. 
 
4.6. Mustaqil ishlash uchun masalalar 
 
1-masala. Quyidagi jadvalda keltirilgan  “Temir yo‘lda yo‘lovchi 
tashish yo‘nalish turlari bo‘yicha guruhlanishi va yo‘lovchi aylanmasi” 
shartli statistik ma’lumotlar asosida yo‘nalish turlari bo‘yicha  tashilgan 
yo‘lovichlar soni va yo‘lovchi aylanmasi dinamikasi va o‘sish darajasi 
aniqlansin. Yo‘nalish turlarining umumiy ko‘rsatkichdagi ulushi 
aniqlansin. Hisob-kitob natijalarini jadval shaklida ifodalab, ular tahlil 
qilinsin hamda xulosa va takliflar bildirilsin. Yo‘lovchi tashish yo‘nalish 
turlari bo‘yicha iqtisodiy guruhlanishining ahamiyati va yo‘lovchi 
aylanmasi bilan yo‘lovchi tashish masofasi orasidagi bog‘liqlik izohlansin. 
59

4.6.1-jadval 
T/r 
Ko‘rsatkichlar 
2011 y. 
2012 y. 
2013 y. 
2014 y. 
1 
Tashilgan yo‘lovchilar, mln.nafar, shundan 
yo‘nalishlar bo‘yicha mln.nafar: 
1310 1271 1303 1335 
 
- uzoq yo‘nalishda  
135 
122 
126 
133 
 - 
shahar 
atrofida 
1175 1149 1177 1202 
2 
Yo‘lovchi aylanmasi, mlrd. yo‘lovchi-km, 
shundan yo‘nalishlar bo‘yicha mln.nafar: 
167 152 157 164 
 
- uzoq yo‘nalishda  
112 
06 
109 
115 
 
- 
shahar 
atrofida 
55 46 48 49 
3 
Yo‘lovchi tashish o‘rtacha masofasi, km.  
shundan yo‘nalishlar bo‘yicha, mln.nafar: 
121 120 121 123 
 
- uzoq yo‘nalishda  
860 
878 
863 
866 
 
- 
shahar 
atrofida 
30 42 41 41 
  
2-masala. Quyidagi jadvalda keltirilgan “Temir yo‘l transportida , 
mamlakatda istiqomat qiluvchi bitta aholiga, bir yilda to‘g‘ri keladigan 
o‘rtacha safari soni” shartli statistik ma’lumotlar asosida aholi harakat-
chanligi koeffitsiyenti dinamikasi tahlil qilinsin hamda xulosa va takliflar 
bildirilsin. 
4.6.2-jadval 
Yillar 
Temir yo‘l transportida , mamlakatda istiqomat qiluvchi bitta aholiga, bir yilda 
to‘g‘ri keladigan o‘rtacha safari soni, ya’ni aholi harakatchanligi koeffitsiyenti 
Barcha yo‘nalishlarda 
shu hisobda shahar atrofida 
2010 9,3 
8,4 
2011 9,7 
8,8 
2012 9,0 
8,1 
2013 8,8 
8,0 
2014 9,1 
8,2 
 
4.7. Nazorat savollari 
 
1.  Yo‘lovchi chiptasini izohlab bering. 
2.  Yo‘lovchi tashish kuzatuvining hisob momentini izohlab bering. 
3.  Yo‘lovchi tashish kuzatuvining dastlabki manbalarini izohlab bering.  
4.  Yo‘lovchi tashish statistikasida qo‘llaniladigan hajm ko‘rsatkichlari, 
ular mazmuni va ahamiyati nimadan iborat? 
5.  Yo‘nalishlari bo‘yicha yo‘lovchi tashish guruhlanishi, uning mazmuni 
va ahamiyati nimadan iborat? 
6.  Yo‘lovchi tashish sifat ko‘rsatkichlari, ularning mazmuni va zarurati 
nimadan iborat? 
7.  Yo‘lovchi tashish miqdoriga qanday omillar ta’sir etishi mumkin? 
8.  Yo‘lovchi tashish statistik hisoboti nimalar to‘g‘risidagi ma’lumot-
lardan iborat? 
9.  Qo‘l yuki kuzatuv birligi nimadan iborat, uni izohlab bering. 
10. Qo‘l yuki tashish to‘g‘risida hisobotni tuzishda qaysi hujjatlar dastlabki  
60

manba bo‘lib xizmat qiladi?  
11. Temir yo‘l transporti shartli ko‘rsatkichi, uning mazmuni va zaruratini 
izohlab bering.  
 
4.8. Testlar 
 
1.  Yo‘lovchi tashish statistikasida qaysi tashish hujjatidan foydala-
niladi? 
a)  pasport; 
b)  kvitantsiya; 
c)  *chipta; 
d)  yuk xati. 
2.  Yo‘lovchi tashish o‘rtacha masofasi, yo‘lovchi aylanmasini nima-
ning soniga nisbati tarzida aniqlanadi? 
a)  shahar aholisi; 
b)  sotiladigan chipta; 
c)  *tashilgan yo‘lovchilar; 
d)  kupedagi joylar. 
3.  Yo‘nalish bo‘yicha yo‘lovchi oqimi shiddatini qaysi ko‘rsatkich ifo-
dalaydi? 
a)  fasl; 
b)  me’yor; 
c)  *yo‘lovchi tashish zichligi; 
d)  bekat soni. 
4.  “Mahalliy va to‘g‘ri yo‘nalishga sotilgan yo‘lovchi chiptalari to‘g‘-
risida hisobot” yo‘lovchi statistikasida qaysi vazifani bajaradi? 
a)  rejalashtirish; 
b)  jadval; 
c)  *dastlabki hisob; 
d)  telefonogramma. 
5.  Yo‘lovchi chiptasining koreshogi qayerda qoladi? 
a)  bekatda; 
b)  yo‘lovchi; 
c)  *sotgan kassada; 
d)  vagon kuzatuvchisida. 
6.  Temir yo‘l transporti shartli mahsulotini ifodalovchi ko‘rsatkich, 
netto yuk aylanmasi va nimaning yig‘indisidan, iborat? 
a)  yuk ortishning; 
b)  yuk tushirishning; 
c)  *yo‘lovchi aylanmasining; 
d)  yo‘lovchi zichligining. 
61

7.  Nima qo‘l yuki kuzatuv birligi bo‘lib xizmat qiladi?  
a)  konteyner; 
b)  berk vagon; 
c)  *qo‘lyuki jo‘natmasi; 
d)  yo‘lovchi. 
8.  Mahalliy yo‘nalishda qo‘l yuki tashish bu, nechta temir yo‘l doira-
sida tashilgan qo‘l yukidan iborat?  
a)  ikkita; 
b)  uchta; 
c)  *bitta; 
d)  ko‘p. 
9.  To‘g‘ri yo‘nalishda qo‘l yuki tashish – bunday qo‘l yuki tashishda 
nechta temir yo‘llar ishtirok etadi? 
a)  oltita; 
b)  yettita; 
c)  *bir necha; 
d)  ko‘p. 
10. Qo‘l yuki aylanmasi, qo‘l yuki massasini tashish masofasiga nima 
qilish bilan aniqlanadi?  
a)  qo‘shish; 
b)  ayrish; 
c)  *ko‘paytirish; 
d)  soddalashtirish. 
 
62

5-bob. Foydalanish statistikasi. lokomativlardan foydalanish 
statistikasi 
       
5.1. Foydalanish statistikasining predmeti, vazifalari va mazmuni 
 
Foydalanish statistikaning asosiy vazifasi, tashish jarayonida imkoni-
yati boricha kam harakatlanuvchi tarkiblarni ishlatilishidir. Bu vazifani 
yechish uchun harakatlanuvchi tarkiblarning mavjud parkini ko‘p quv-vatli 
va tezyurar lokomotivlarni ishga tushirish, foydalanishdagi mavjud 
parkidan samarali foydalanish imkoniyatlarini yaratishdan iborat.  
Kuzatish obyekti bo‘lib, lokomotivlar, motorvagon va vagonlarning 
mavjud parkining ishlovchi qismi hisoblanadi. Kuzatish birligi 
lokomotivlar, vagonlar, elektro-dizel seksiyalari hisoblanadi. 
O‘lchov birligi esa lokomotiv-soat, soat va tonna-km hisoblanadi.  
Hisobga olish belgilari quyidagilar: 
−  tortish turi; 
−  harakat turi; 
−  vagon turi va uning foydalanish holati, yuk og‘irligi va vagon tara 
og‘irligi; 
−  poyezdagi vagonlar soni, poyezd-netto va poyezd-brutto og‘irligi, 
ishlov turi va ishlovsiz turi: 
−  bekor turish turi, poyezd uchastkalarning uzunligi, peregon uzunligi va 
h.k.  
Harakatlanuvchi tarkiblar ishini ifodalovchi asosiy ko‘rsatkichlar: 
−  yuk aylanmasi (brutto va netto) 
−  foydalanish netto yuk aylanmasi- yukni haqiqiy bosib o‘tgan maso-
fasini hisobga olgan holda ish hajmini tavsiflaydi. Uning miqdori «DU-
3» hujjat shaklidan olinadi va quyidagicha hisoblanadi: 
∑
)
(
PL
n 
=
∑
Q
n
·S 
bunda 
∑
)
(
PL
n
 -netto yuk aylanmasi;  
           Q
n
 - poyezd netto og‘irligi;  
           S – uchastkadagi poyezd bosib o’tgan masofasi;  
l
P
q
∑
 ≠
 
∑
)
(
PL
n 
Bu yerda: 
l
P
q
∑
 -tarif yuk aylanmasi.  
Tarif yuk aylanmasi ko‘rsatkichi va netto yuk aylanma ko‘rsatkichi bir- 
biridan farqlanadi.  
Teng bo‘lmaslik sabablari: 
1.  Hisoblash usuli. Tarif yuk aylanmasida bekatlar o‘rtasida masofa eng 
qisqa miqdorda olinadi. Netto yuk aylanmasida esa haqiqiy bosib 
o‘tilgan masofa miqdori olinadi. 
63

2.  Hisobga olish fursati bo‘yicha netto yuk aylanma (
∑
n
PL)
(
) ko‘rsatki-
chi tashish jarayonining oxirgi fursatiga qarab hisoblanadi. Tarif yuk 
aylanmasi (
l
P
q
∑
) ko‘rsatkichi esa jo‘natish fursatida hisoblanadi. 
3.  Hisoblash o‘lchami bo‘yicha ΣP
q
L to‘liq taxminan 1km hisoblanadi, 
netto yuk aylanmasi
∑
)
(PL
n
 esa taxminan 0,1 kmgacha hisoblanadi. 
Brutto yuk aylanmasi ko‘rsatkichi. Bu ko‘rsatkich asosan, poyezd 
tortishi uchun yoqilg‘i, energiya resurslarini me’yoriy xarajatlarini hi-
soblashda hamda lokomotiv deposida bajargan ish hajmiga qarab hisob-
lanadi. Brutto yuk aylanmasi ko‘rsatkichi asosida o‘rtacha brutto zichligi 
hisoblanadi va bu ko‘rsatkichga qarab temir yo‘lning ta’minlash muddati 
aniqlanadi.  
∑
)
(PL
b
q
∑
Q
b*
S 
Bunda: Qb-poyezd brutto og‘irligi; 
             S- masofasi. 
Harakatlanuvchi tarkibning bosib o‘tgan masofasi ko‘rstkichlarning 
tuzilmaviy tarkibi 5.1.1-chizmada keltirilgan. 
 
Lokomotivlar bosib o‘tgan 
umumiy masofa 
    
 
chiziqli masofa 
 
shartli masofa 
 
 
asosiy yordamchi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5.1.1-chizma. Lokomotivlar bosib o‘tgan masofani guruhlash 
 
5.2. Lokomotiv parki holati, mavjudligi va tarkibi statistikasi 
 
Temir yo‘l transportida harakatlanuvchi tarkiblar mavjudligi katta 
ahamiyatga ega, chunki tashishlar lokomotivlar va vagonlar yordamida 
ta’minlanadi. Tashish jarayonida harakatlanuvchi tarkiblar ishini quyidagi 
ko‘rsatkichlar bilan  tavsiflash mumkin: lokomotivlar soni, ishchi vagonlar 
parki soni, ular bosib o‘tilgan masofasi bilan.  
Poyezdlar b
oshida
 
Juft to
rtishd
a 
Ko’r bir
lik
la
r 
usulidagi ikkinchi 
lokomativ bo’lib 
(yakka) 
yo’nalishda 
Itarib jo’natishda 
Manyovrlar 
va hokazo ishlarda 
Issiq
 
bekor turishi 
64

Temir  yo‘l  transportida tashish vositalarga lokomotivlar, motorvagon- 
lar va vagonlar kiradi, ular konstruktiv jihatdan, birliklar soni va foyda-
lanish shakli bo‘yicha bir-biridan farqlanadi. Masalan, vagonlar parkidagi 
birliklar lokomotiv parkidan ancha (10 va undan) yuqori barobarga ko‘p. 
Lokomotivlar aniq bir depoga biriktirilgan va ulardan foydalanish 
ko‘rsatkichlari ro’yxatga turgan joyilari bilan bog’liq. Lokomotivlarning va 
motorvagonlarning soni kam bo‘lganligi sababli, ularni har bir loko-motiv 
bo‘yicha bir kunlik byudjet vaqtini hisoblash mumkin. Yo‘lovchi vagonlar 
ham aniq depoga biriktirilgan va ushbu depoda ro’yxatga olinadi. 
Lokomotivlarga elektrovozlar, teplovozlar, gazoturbovozlar, paro-
vozlar va motovozlar kiradi. Alohida guruhga motorvagon harakatlanuvli 
tarkiblar ajratilgan – elektropoyezd, dizel-poyezdlar, avtomotritsalar kiradi. 
Kuzatish birligi – lokomotiv, motorvagon, dizel-poyezd, avtomotritsa 
hisoblanadi. Hisobga olish belgilaridan: tortish turi, lokomotiv-ning seriya 
va raqami, texnik holati, ish joyi, foydalanish turi. 
Lokomotivlarning mavjudligi ro’yxatga olingan joyiga qarab alohida 
elektrovoz, teplovoz, parovoz, elektrosektsiya va dizel-poyezdlar bo‘yi-cha 
guruhlanadi. Foydalanish toifasi bo‘yicha lokomotivlarning guruh-lanishi 
5.2.2-chizmada keltirilgan. 
Inventar parkini ushbu temir yo‘lda ro’yxatga olingan va balansda 
turgan lokomotivlar soni tashkil etadi. Inventar parki ko‘rsatkichi kamdan-
kam o‘zgaradi, o‘zgarish sabablari:  
−  texnik holati bo‘yicha ro’yxatdan o‘chirilganda; 
−  boshqa temir yo‘lga yoki tarmoqqa berilganda. 
Temir yo‘l korxonaning lokomotivlar mavjudlik parki deganda hisobot 
davr mobaynida uning parkida haqiqiy bo‘lgan lokomotivlar soni hisob-
lanadi. Yil boshida yoki yil oxirida lokomotivlar inventar va mavjudlik 
parki bir-biriga teng bo‘ladi, ammo yil mobaynida ushbu ko‘rsatkichlar 
farqlanadi, chunonchi lokomotivlarning bir qismi boshqa temir yo‘lga 
safarbar qilinishi mumkin.      
Lokomotivlarning o‘rtacha kunlik sonini aniqlash uchun quyidagi 
formula qo‘llaniladi:  
t
mt
m
i
i
*
24
/
∑ ∑
=
, lok. 
Bu yerda: 
∑
i
m
- lokomotivlarning o‘rtacha kunlik soni; 
  
∑
i
mt
- foydalanish toifadagi lokomotiv-soatlar miqdori; 
t- hisobot davridagi kalendar kunlar soni.  
Barcha hisob toifalari bo‘yicha lokotivlarning o‘rtacha kunlik soni 
inventar parkidagi lokomotivlar soniga teng bo‘lishi zarur: Mq
∑
i
mt
. 
65

 
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
              
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5.2.2-chizma. Foydalanish toifasi bo‘yicha lokomotivlar inventar parkining guruhlanishi 
 
Lokomotivlar parki dinamikasi 5.2.1-jadvalda keltirilgan. Lokomo-
tivlar yuk tashish va yo‘lovchi tashish turkumlarda foydalaniladi. Elek-
trovozlarning yarmi yo‘lovchi xizmatlarni tashish uchun ro’yxatga olin-
gan, yarmisi esa yuk tashishlar uchun. Dizel lokomotivlarning uchdan ikki 
qismi yuk tashishlarda foydalaniladi, qolganlari esa yo‘lovchilar tashishda. 
 
«O‘zbekiston termir yo‘llari» AJning lokomotiv parki, ma’lumotlar shartli  
5.2.1-jadval 
Harakatlanuvchi tarkib turi 
Inventar parki
Foydalanish 
parki 
Rejalangan foydalanish 
parki 
2003  2004  2005 2006 2007 2008
Lokomotivlar 
Magistral 
elektroteplovozlar 
275 
117  115  115 115 115 115 
Elektroseksiyalar 
 
68 
65  42  42 42 45 45 
Manevrdagilar 
(TEM2, 
ChME3) 
272 
136  136  136 136 136 136 
EMS 
(sektsiyalar) 
42 
15  13  13 13 13 13 
ETT 
001 
 
1 
        
JAMI 
658 
333  306  306 306 309 309 
Inventar parki
boshqa yo‘ldan safarbar etilgan
boshqa yo‘lga safarbar etilgan
 
mavjud parki
“
O‘TY
”
 AJ tasarrufida
 
“
O‘TY
”
 AJ tasarrufidan tashqari
 
ishlatilmaydigan
 
Zaxirada ijaraga berilgan 
poyezd 
harakatdagi
Harakatdagi 
poyezdda 
Yo’lovchi tashuvchi 
Yuk tashuvchi 
poyezdlar bilan 
Xo’jalikdagi 
Man
yovirli 
va hokazo 
Ta’mirlanma
gan 
Temir yo’l zahirasida 
(rezervida)
 
Statsionar uskunalar 
singari ishlovchi 
vosita
lar
 
Ta’mirlan
m
aganlar 
harakati jarayonida 
Va hokazo 
 
o‘tkazmaydigan
 
o‘tkazadigan va 
chetga chiqaradigan
ta’mirda va ta’mirlash
arafasidagi
inventardan   
chiqarish arafasidagi
66

5.3. Lokomotivlarni ishlatish ko‘rsatkichlari 
 
Lokomotivlar umumiy bosib o‘tgan masofasi (
∑
MS) harakat 
tavsifiga yoki bajarilgan ishga qarab quyidagilarga bo‘linadi: 
Chiziqli o‘tilgan yo‘l masofa ko‘rsatkichi poyezd lokomotivlarining 
peregon uchastkalarida umumiy haqiqiy bosib o‘tgan masofadir (
∑
S
M
l
). 
Bu ko‘rsatkich o‘z navbatida asosiy va yordamchi bosib o‘tilgan masofaga 
bo‘linadi: 
S
m
S
m
S
M
vs
o
l
∑
∑
∑
+
=
, lok-km 
Yordamchi bosib o‘tilgan masofa ko‘rsatkichi quyidagi unsurlardan 
iborat: 
S
m
S
m
S
m
S
m
S
m
S
m
S
M
u
s
t
g
dt
os
vs
∑
∑
∑
∑
∑
∑
∑
+
+
+
+
+
=
, lok-km 
bunda: Σ m
os
s – asosiy bosib o‘tilgan yo‘li( poyezd boshida);  
Σ m
dt
S - yodamchi 2 tortishdagi ; 
Σ m
g
S - poyezd boshida bir necha lokomotivlar ichida; 
Σ m
t
S - yordamchi itarishda;  
Σ m
s
S - 2 chi lokomotivlarni itarishida;  
Σ m
u
S - shartli bosib o‘tilgan masofasi. 
Peregondagi poyezd lokomotivning haqiqiy bosib o‘tgan masofasi 
S
M
dv
∑
. Bekatlarda, lokomotivlar deposidagi ishlovsiz (bekor) turishda 
lokomotivlarning bosib o‘tgan masofasi uchga bo‘linadi: manyovrlarda, 
boshqa ishlarda va ish holatida ishlovsiz (bekor) turishda.  
Manyovrlarda deganda, maxsus lokomotivlar faqat bekat yo‘lida 
bajarilgan ishi (
∑
S
M
m
) hisoblanadi.  
Boshqa ishlarda deganda, vagonlarni yuvish, dezinfeksiya qilish 
paytida, yo‘lovchi vagonlarni suv bilan ta’minlash paytida, depoda issiq 
holda turishlar va boshqa holatlar tushuniladi (
∑
MpS
). 
Ish holatida ishlovsiz (bekor) turish deganda, aylanma va ro‘yxatga 
olish bekatidagi, bekat yo‘llarida turgan, texnik ko‘rikda turgan va boshqa 
holatlar tushuniladi( 
∑
S
M
h
).  
Hisoblash uchun manyovrlar va boshqa ishlarda vaqt xarajatlarining 
shartli 1 soati taxminan 5 km o‘tilgan masofaga tenglashtiriladi. 
Ish holatida bekor turishning 1 soati taxminan 1 km masofaga 
tenglashtiriladi. 
Foydalanishdagi lokomotivlar parkining vaqt xarajatlari tashish yoki 
yordamchi  ish turlari jarayonida sarflangan vaqti hisoblanadi (
∑
mt
rb
) va  
quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi: 
∑
mt
rb 
q
∑
mt
u
lok
 + 
∑
mt
ut
lok
 + 
∑
mt
st
lok 
, lok-soat 
67

Bu yerda: 
∑
mt
rb
- foydalanishdagi lokomotivlar parkining vaqt harajat-lari; 
∑
mt
u
lok -
 lokomotivlarning uchastkadagi ish vaqti; 
∑
mt
ut
lok - 
lokomotivlarning peregondagi vaqt xarajati; 
∑
mt
st
lok 
- oraliq bekatlardagi vaqt xarajatlari. 
Lokomotivlarning poyezd harakatidagi vaqt byudjeti quyidagilardan iborat: 
∑
mt
poyezd
lok
q
∑
mt
ob
lok
+
∑
mt
pr
lok
+
∑
mt
sm
ok
 ,lok-soat
 
Bu yerda: 
∑
mt
ob
lok - 
aylanish bekatidagi ish vaqti;
 
∑
mt
pr
lok -
ro‘yxatga olish deposidagi ish vaqti; 
∑
mt
sm
ok
 -lokomotiv brigadalarining almashish bekatlardagi ish vaqti. 
. 
Ishlab chiqarish sikli elementlari bo‘yicha lokomotivlar vaqt 
byudjetining guruhlanishi 5.3.1-chizmada keltirilgan. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Σm t
u
lok
 qΣm t
dv
lok
 +Σm t
st
lok
 
5.3.1-chizma. Ishlab chiqarish sikli elementlari bo‘yicha lokomotivlar vaqt byudjetining 
guruhlanishi. 
 
Tayanch iboralar 
 
Lokomotivlar, inventar parki, mavjud parki. elektro-dizel seksiyalari, 
tortish turi, yuk aylanmasi, lokomotivlar vaqt byudjeti xarajatlari, 
yordamchi bosib o‘tilgan masofa, shartli bosib o‘tilgan masofa. 
 
Lokomotivlar foydalanish parkining vaqt xarajatlari, lok- sutka
 
bekatlarda texnologik
 
bekor turishda
Poyezdlar b
oshida
 
Juft to
rtishid
a 
Ko’p birliklar 
usulidagi ikkinchi 
lokomativ bo’lib 
Yakka yo’nalishda 
Itarib siljishda 
Aylanmada 
Ro’yxatga 
olinad
igan
 
Lokomotivlar 
brigadas
i 
alma
shadiga
n 
Statsion 
yo’llarid
a 
Statsion 
yo’llarid
a 
Lokootiv deposi
 
yo’llarid
a 
 
Shu jumladan oraliq bekatlarda, 
manyovr ishlarida va bekor 
turishda 
Uchastkalardagi ishlarda
 
68

5.4. Mustaqil ishlash uchun masalalar