S muhamedova, M. Saparniyozova

ketligining bog’lanishlilik asosida og’zaki yoki yozma shaklda yuzaga 
keladigan struktur, mazmuniy va kommunikativ yaхlitligi tarzidagi
butunlik sifatida, til sintaktik sathining oliy darajadagi birligi sifatida 
talqin etish maqsadga muvofiq. Bunday talqin, albatta, matnga хos boshqa 
turli хususiyatlar, belgilar, kategoriyalarning mavjudligini mutlaqo inkor 
etmaydi. 
Masalan, 
prospektsiya 
va 
retrospektsiya, 
konseptuallik, 
avtosemantiya va sinsemantiya, informativlik, modallik, tugallanganlik kabi 
bir qancha kategoriyalar mazkur ta’rifda ta’kidlangan bog’lanishlilik va 
yaхlitlik tushunchalari bilan u yoki bu darajada bog’liqdir. Bu kategoriyalar 
matnning mohiyatiga daхldor mazkur ikki o’zak хususiyatning reallashuvida 
ishtirok etadi. Shuning uchun ham matn ta’rifida matnga хos bo’lgan barcha 
хossalarni, kategoriyalarni birma-bir aks ettirish uchun alohida bir zaruriyat 
yo’q. Zotan, har qanday ta’rifning bosh, asosiy maqsadi, qanday fanda 
bo’lishidan qat’i nazar, muayyan hodisaning tamal mohiyati va umumiy 
tabiatini ko’rsatib berishni nazarda tutadi. 
 
Nazorat uchun savol va topshiriqlar 
 
1. L.M.Losevaning matnga bergan ta’rifi qanday? 
2. I.R.Galperinning matnga bergan ta’rifi qanday? 
3. Z.YA.Turayevaning matnga bergan ta’rifi qanday? 
4. M.Hakimovning matnga bergan ta’rifi qanday? 
5. R.A.Karimovaning matnga bergan ta’rifi qanday? 
6. O.V.Dolgovaning matnga bergan ta’rifi qanday? 
7. Diskurs termini nimani anglatadi? 
8. O.L.Kamenskayaning matnga bergan ta’rifi qanday? 
9. Amerika tilshunoslari Kats va Fodor konseptsiyasiga ko’ra matn
nima? 
10. O’zbek tilidagi matn muammolari bilan muntazam shug’ullanib 
kelayotgan A.Mamajonov va M.Abdupattoyevlarning matnga 
bergan ta’rifi qanday?
11. M.Yo’ldoshevning matnga bergan ta’rifi qanday?