Сабзавот экинларидан мўттасил ва юқори ҳосил олиб туришда маҳаллий

Селекциясининг ютуқлари ва йўналишлари. Ўзбекистонда Қалампир 
селекцияси собиқ Ўзбекистон сабзавот-картошка тажриба станциясида 
уруғдан олдинги йилларда А. Г. Ниқулина томонидан бошланган эди. 
Фаргона 
вилояни 
Маргалон 
туманидаги 
жайдари 
популяциядан 
Маргиланский 300 деган аччиқ қалампир нави, Тошкент яқинда болгар 
декқонлари томонидан эқилиб келган намунадан эса Болгарский 84 номли 
чучук қалампир нави селекция йўли билан етиштирилган. Бу навлар 
республикада 1950 йилдан бошлаб районлаштирилган. 
Чучук қалампир селекциясига дойр ипшарни Ўзбекистан сабзавот- полиз 
экинлари ва картошкачилик илмий-текшириш институтида 70- йилларда Е. 
В. Ермолова бир қадар жонлантирди. Колоқолчик нави билан Молдова 118 
навини чатиштириш йўли билан шу олим томонидан олинган Ҳар Ташкента 
деган нав 1980 йили районлащ- тирилди. 1982 йилда эса, ҳалифорния 
намунасидан якка танлащ йўли билан етиштирган Зумрад нави, 1994 йилда 
эса, унинг ўзи яратган 9а линиясини Молдавский нави билан чатиштириб 
олган Заря Востока номли оқ, нави районлаштирилди. 
Ўзбекистон Ўсимликшунослик илмий-текшириш институтида ярим аччш; 
қалампирнинг коллекция намунасидан танлаш йўли билан яратилган 
Пикантний деган нави 1993 йилда районлаштирилган зди. Волгоградский 84 
навини айтмаганда, юқорида тилга олиб ўтилган б арча кал ампир навлари 
ҳозиргача районлаштирилган ҳолда қолиб келмоқда. Ажнабий навларидан 
мамлакатимизда 
Молдавиядан 
келтирилган 
Ласточка 
нави 
районлаштирилган. 
Барча қалампир формалари селекциясининг умумий йўналиши баразар 
етиладиган, касалликлар, зараркунандалар ва ноқулай муҳит шароитларига 
чидамли бўлган юқори ҳосилли навларни яратишдир. 
Экин парвариши ва ҳосилини йиғиб-териб олиш ишларини механизмлар 
ѐрдамида бажаришга яроқли қалампир навларини яратиш бу экин 
селекциясияинг муҳим йўналишидир. Бунда ҳосилнинг баравар етиладиган, 

---

меваларнинг катта-кичиклиги ва вертикал жойлашуви жиҳатидан бир текис 
бўлишига аҳамият берилади. 
Кситилмайдиган баҳорги иссиқхоналарда ва унча катта бўлмаган 
нленҳали вақтинча иншоотларда етиштирса бўладиган навларни яратиш бу 
экин селекциясининг аҳамиятли бўлиб бораѐтган йуна;тишидир. Бунда 
қалампирнинг тезпишар ва кескин ҳарорат ўзгаришларига чидамли бўлишига 
эътибор берилади. 
Қалампир селекциясининг йўналиши бу экин ҳосилининг нимага 
ишлатилишига боғлиқ;. Аччиқ қалампир навларини етиштириб чиқаришда 
ѐркин рангли ва хушбуй хидли, юзаси силлиқ; мева қиладиган, таркибида 
капсаицин моддаси кўп бўладиган навларни яраткшга ҳаракат қалинади. 
Тўзлаб, зиралаш ва янгилигича истеъмол қилиш учун чучук кал ампир 
навларини яратишда ҳалин, аммо майин деворли мевалар тугадиган, 
меваларининг таркибида қандлар, витаминлар ва қуруқ моддалар кўп бўлиб, 
ўзига хос хид бериб турадиган навларни олишга эътибор берилади. Дулмага 
ишлатиш учун кесилган конус ѐки пирамида шаклида бўлиб, 6-8 см 
узунликда мева тугадиган навлар яратилиши керақ бундай навларнинг 
мевалари кичикроқ (4 см) диаметрли, тусикҳари йўқ яхши хидли ва мазали 
бўлиши лозим.