Сабзавот экинларидан мўттасил ва юқори ҳосил олиб туришда маҳаллий

Селекциясининг 
ютуқлари 
ва 
йўналишлари. 
Ўзбекистон 
Республикасида қовоқнинг жуда кўп турли-туман навлари бор. Экиладиган 
140 тадан ортиқ нав-намуналари учрайди, шулардан: мускат Қовоқ навлари - 
57 та; йирик мевали қовоқ навлари - 45 та ва каттик пўстли қовоқ навлари 38 
тани ташкил этади. 
Ўзбекистонда қовоқ устидаги илмий селекция ишлари билан 
Бутуниттифоқ Ўсимликшунослик институтининг тажриба станциясида 
профессор К. И. Пангало шугуллана бошлаган. У 1935-1939 йилларда варбий 
хитой намунасидан селекция йўли билан Кашгарская 1644 Деган қовоқ 
навини яратди, бу нав 1949 йилда районлаштирилди. 
Ўзбекистон сабзавот-картошка тажриба станциясида испан нав- 
намунасидан Испанская 73 деган йирик мевали қовоқ нави етиш- Тирилиб, 
1949 
йилда 
районлаштирилди. 
Мускат 
қовоқнинг 
1950 
йилда 
районлаштирилган Палов кади нави ҳам шу ерда жайдари популяциядан 
етиштириб чик;арилган эди. Ўзбекистон сабзавот- полиз ва картошкачилик 
илмий-текшириш институтида якка танлаш билан Нон кади деган қаттиқ, 
пўстли к;овоқ; нави етиштирилиб, 1993 йилдан бошлаб Самарқанд вилоянида 
районлаштирилди, бу вилоятда ушбу крюқ нон ҳамирига кушиб ишлатилади. 
Ҳозир Ўзбекистонда юқорида айғиб ўтилган тўртта к;оюқ нави 
районлаштирилган. Шу билан бирга булардан учта асосий нав ҳозир ярим 
асрдан бери районлаштирилган долда келмоқда. Модомики шундай экан, 
мамлакатимизда крюқ сортиментини янгилаш селек- циянинг жуда муҳим 
вазифаси бўлиб ҳисобланади. 
Каттиқ пўстли қоюқ этининг сифати юқори эмас, унинг пўсти совўтдек 

---

хдттиқ бўлганидан меваларини кесиш кдйин. Бу кдюқ мевалари майда 
бўлади ва хдсилдорлиги жиҳатидан жанубий районларда йирик мевали ҳамда 
мускат қоюқ билан рак;обат қила олмайди. Шу муносабат билан 
мамлакатимизда қаттиқ, пўстли к;овоқ; навларига тезпишарлиқ сақлаб 
қўйишга чидамлилиқ майда ва очиқ, уруғлилик сингари белгиларни ато этиш 
учун каттиқ пўстли қоюқ навларини йирик мевали ва мускат қоюқ билан 
чатиштириб, турлараро дурагайлаш мак;садида ишлатса бўлади. 
Йирик мевали ва мускат қоюқлар селекциясида яшаш шароитларига 
ҳаммадан кўра кўпроқ, мослашган жайдари навларни тиклаш ва селекция 
йўли билан яхшилаш, овқатга ишлатиш учун боп бўлган юқори маҳсулдор 
навларни олиш муҳим вазифа бўлиб ҳисобланади. Шу билан бир қаторда 
касалликларга чидамли навларни яратиш; палаги калта формаларни ҳосил 
қилиш; ҳаротин, қанд моддалари, крахмалга бой бўлган, қуруқ моддаларни 
кўп миқдорда Туплаб борадиган навларни етиштириб чиқариш; тез пишар 
навларни олиш селекциянинг муҳим йўналишларидир.