Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

O„TGAN ZAMON SHAKLLARI 
O‗tgan zamon shakllari harakat va holatning gap aytilayotgan vaqtdan oldin 
bo‗lganini bildiradi. 

---

111 
Bu zamon shakllari fe‘l asoslariga -di, -(i)b, -gan (-kan, -qan) qo‗shimchalarini 
va ulardan so‗ng shaxs-son qo‗shimchalarini qo‗shish bilan hosil qilinadi. 
2-misol. 
Aytibdi, aytdi, aytgan, aytgan ekan, aytgan edi, aytgan emish. 
Oʻtgan zamon shakllarining hosil qilinishi 
№ Qoʻshimcha 
Xususiyati 
Misollar 
1 
-di 
-di qo‗shimchasi bilan yasalgan o‗tgan 
zamon shakli so‗zlovchining bevosita o‗zi 
ko‗rgan harakat va holatni bildiradi. Bu 
qo‗shimchadan 
so‗ng 
shaxs-son 
qo‗shimchasining -m, -k (qoldim, qoldik), 
-ng, -ngiz (qolding, qoldingiz) shakllari 
qo‗llaniladi. 
1) U uyiga keldi. 
2) Dadam bozorga 
ketdi. 
3) 
Shoir 
she‘rni 
baland 
ovozda 
oʻqidi. 
2 
-(i)b 
-(i)b qo‗shimchasi bilan yasalgan o‗tgan 
zamon shakli ilgari ro‗y bergan harakat va 
holatning so‗zlovchi tomonidan eshitib 
bilinganini 
ifodalaydi 
va 
bu 
qo‗shimchadan 
so‗ng 
shaxs-son 
qo‗shimchasining -man, -miz, -san, -siz, -
di(-lar) shakllari qo‗shiladi. 
1) U uyiga kelibdi. 
2) Dadam bozorga 
ketibdi. 
3) 
Shoir 
she‘rni 
baland 
ovozda 
oʻqibdi. 
3 
-gan 
-gan qo‗shimchasi bilan yasalgan o‗tgan 
zamon shakli harakat va holatning 
ilgariroq bajarilganini bildiradi va bu 
qo‗shimchadan 
so‗ng 
shaxs-son 
qo‗shimchasining -man, -miz; -san, -siz 
shakllari qo‗shiladi. 
1) U uyiga kelgan. 
2) 
Sodiqjon 
Toshkentga bir necha 
marta borgan. 
3) Hamid Olimjon 
bir 
necha 
yil 
Samarqandda 
ham 
yashagan.