Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

2 
Ravish 
Avval, oldin, ilgari, keyin, soʻng, beri 
kabi soʻzlar oʻzi yakka kelsa va 
alohida soʻroqqa javob boʻlsa, ravish 
hisoblanadi. 
1) Avval oʻyla, keyin 
soʻyla. 
2) 
Keyin 
u 
yoqqa 
oʻtamiz. 
3) Beri kel-chi, bolam. 
 
YORDAMCHI SOʻZLAR 
So‗zlar ma‘lum so‗roqqa javob bo‗lishi yoki bo‗lmasligi, atash ma‘nosining 
mavjudligi yoki mavjud emasligiga, gapda ma‘lum gap bo‗lagi vazifasida kelish-
kelmasligiga ko‗ra mustaqil va yordamchi so‗zlarga bo‗linadi. 
Fe‘l, ot, sifat, son, ravish, olmoshlar ma‘lum bir so‗roqqa javob bo‗ladi. 
Ularning barchasi, olmoshlardan tashqari, atash ma‘nosiga ega. Ot borliqdagi shaxs-
narsalarning, voqea-hodisalarning nomini, fe‘l harakat-holatini, sifat va ravish 
belgilarini, son miqdorini ataydi, nomlaydi. 
Olmosh esa yuqoridagi so‗zlardan qaysisining o‗rnida kelsa, o‗shaning 
ma‘nosiga ishora qiladi. 
Atash ma‘nosiga ega bo‗lgan so‗zlar yoki ular o‗rnida qo‗llanib, ma‘lum 
so‗roqlarga javob bo‗luvchi va gapda ma‘lum gap bo‗lagi vazifasida keluvchi so‗zlar 
mustaqil so„zlar sanaladi. 
Atash ma‘nosiga ega bo‗lmagan, ma‘lum so‗roqqa javob bo‗lmaydigan, gap 
bo‗lagi vazifasida kelmaydigan so‗zlar yordamchi so„zlar hisoblanadi. 
Yordamchi so‗zlar mustaqil so‗zlarni yoki gaplarni bir-biriga bog‗lash, 
ularning ma‘nolariga qo‗shimcha ma‘no yuklash vazifalarini bajaradi. 
Yordamchi so‗zlarga ko„makchi, bog„lovchi va yuklamalar kiradi. 

---

171 
Mustaqil va yordamchi soʻzlarning farqi 
№ 
Guruh 
Turkumlar 
Xususiyatlari 
1 
Mustaqil 
soʻzlar 
fe‘l, ot, sifat, son, 
ravish, olmosh 
1) atash ma‘nosiga ega yoki atash 
ma‘nosiga ega soʻzlarning oʻrnida 
qoʻllanadi; 
2) ma‘lum soʻroqqa javob boʻladi; 
3) gapda biror gap boʻlagi vazifasini 
bajaradi. 
oʻqimoq, kitob, 
qiziqarli, oʻn, tez, bu 
2 
Yordamchi 
soʻzlar 
koʻmakchi, 
bogʻlovchi, yuklama 
1) atash ma‘nosiga ega emas; 
2) ma‘lum soʻroqqa javob boʻlmaydi; 
3) gapda biror gap boʻlagi vazifasini 
bajarmaydi. 
uchun, va, hatto