Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

Mayl kategoriyasi – kesimdan anglashilgan voqelikning borliqqa munosabatini 
ifodalash va gap kesimini shakllantirishga ishtirok etadi. 
Zamon kategoriyasi – payt velentligiga ta‘sir etish orqali kesimni 
shakllantirishda ishtirok etish va undan anglashilgan voqelikning nutq momentiga 
munosabatini ifodalaydi. 
Shaxs-son kategoriyasi – fe‘l anglatgan harakat-holatning bajaruvchiga bo‘lgan 
munosabatini ifodalaydi. 
Bog‟lovchi – Gap bo‘laklarini yoki qo‘shma gapning qismlarini bog‘lash uchun 
xizmat qiladigan yordamchi so‘zlar bog‘lovchi so‘zlar deyiladi. 
Sodda bog‟lovchilar – Morfologik jihatdan bo‘linmaydi: va, ham, lekin, ammo, 
biroq, balki, yo, yoki, agar kabilar sodda bog‘lovchilardir. 
Yakka bog‟lovchilar – Va, ham, lekin, ammo, biroq, ki (kim), chunki agar, 
toki, balki, go‘yo kabilar yakka bog‘lovchilar. 
Takroriy bog‟lovchilar – Bu bog‘lovchilar gap bo‘laklarini va gaplarni o‘zaro
bog‘lashda takrorlanib keladi: yo… yo, yoki… yoki, dam… dam kabilar. 
Teng bog‟lovchilar –Teng bog‘lovchilar gramatik jihatidan teng huquqli gap
bo‘laklarini va gaplarni o‘zaro bog‘lashga xizmat qiladi. Teng bog‘lovchi o‘zlarining 
ma‘nosiga ko‘ra biriktiruv, zidlov va ayiruv bog‘lovchilarga bo‘linadi. 
 
Ergashtiruvchi bog‟lovchilar – Bu bog‘lovchilar ki (kim), chunki, shuning 
uchun, go‘yo, go‘yoki, toki, agar kabilar bo‘lib, qo‘shma gap tarkibidagi sodda 
gaplarni bir-biri bilan bog‘lash uchun xizmat qiladi 
SO'Z BIRIKMASI — ikki yoki unadan ortiq mustaqil so'zlarning birikmasi: 
ishchilar shaharchasi, maktab hovlisi kabi. 

---

301 
GAP – kishilarning bir-biriga fikr, axborot uzatish uchun ishlatiladigan asosiy 
birlik bo‘lib, fikr ifodalashning eng oddiy va tipik ko‘rinishidir.