Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a. B., Ruzibayeva n. X., Аzimova r. I
Download 4.69 Mb. Pdf ko'rish
|
Investitsiya va innovatsiyalar O\'quv qo\'llanma A B Bektemirov, N
- Bu sahifa navigatsiya:
- 7.1 - jadval To„g„ridan-to„g„ri va portfel investitsiyalar o„rtasidagi o„ziga xos farqlar Belgilar Belgilar to„g„ridan-to„g„ri xorijiy
|
Portfel investitsiyalar - bu kapitalni xorijiy korxonalar qimmatli qog‗ozlariga
(korxona ustav kapitalining 10 foizdan kam qismini) kiritish shaklida olib chiqib ketish bo‗lib, investorlarga ular faoliyatini bevosita nazorat qilish imkonini bermaydi 59 . Ushbu turdagi tadbirkorlik kapitalini olib chiqib ketishning o‗ziga xos belgilari 7.1 – jadvalda yaqqol namoyish etilgan. Jahon iqtisodiyotining barqaror rivojlanishi jarayonida portfelli nvestitsiyalar ulushining ortishi tabiiy holdir. Bu ikkita holat bilan izohlanadi: - jahonda moliya bozorlarining jadal rivojlanishi; - portfel investitsiyalarning yuqori likvidliligi bilan bog‗liq afzalliklar. 57 Ливенцев Н. Н, Костюнина Г. М. Международноедвижение капитала (Инвестиционная политика зарубежных стран): учебник. - М.: Экономист, 2004. С. 33; World Investm ent Report 2014: 58 Investing in the SDGs: An Action Plan. New York and G eneva, 2014. P. 9. 59 Швандар К. В. Прямые иностранные инвестиции в странах BRIC. //Банковское дело, №02, 2008.С. 46-47. 168 7.1 - jadval To„g„ridan-to„g„ri va portfel investitsiyalar o„rtasidagi o„ziga xos farqlar Belgilar Belgilar to„g„ridan-to„g„ri xorijiy investitsiyalar Portfel investitsiyalar Olib chiqishning asosiy maqsadi Xorijiy firmani nazorat qilish Yuqori foyda olish Maqsadga erishish yo‗llari Xorijda ishlab chiqarishni tashkil qilish va yuritish Xorijiy qimmatli qog‗ozlarni sotib olish Maqsadga erishish usullari a) xorijiy firmaga to‗lliq egalik qilish Xorijiy firma aksiyadorlik kapitalinin kamida 25 foizini sotib olish (AQSH, Yaponiya va Germaniyada -10%) b) aksiyalar nazorat paketini sotib olish (XVF ustaviga ko‗ra kompaniya aksiyadorlik kapitalinin 25 foizidan kam bo‗lmasligi kerak) Daromad shakllari Tadbirkorlik foydasi, dividendlar Dividendlar, foizlar Portfel investitsiyalar ancha yuqori likvidlilikka ega bo‗lib, harakatchan hisoblanadi. Ularni riskli zonadan boylik orttirish yengilroq boygan muhitga ko‗chirish qiyin emas. Portfel investitsiyalar ishlab chiqarishni yo‗lga qo‗yish va professional bilimlarni oshirish uchun katta mehnat talab etmaydi 60 . Kapitalni olib chiqishning tadbirkorlik shakli ishlab chiqarish jarayonlariga bevosita aloqadorligi tufayli ko‗pincha ―ikkinchi iqtisodiyot‖ deb ataladi. Boshqa shakl ssuda kapitalining harakati milliy ishlab chiqarish jarayonlariga bevosita aloqaga ega bo‗lmasdan qabul qiluvchi mamlakatdagi takror ishlab chiqarish jarayoniga bilvosita tarzda ta‘sir qilishi mumkin 61 . Demak, kapitalning har bir guruhi yana quyi guruhlarga ajralib ketadi va ularni shartli ravishda eksport va import, deb hisoblash mumkin (7.2-jadval). Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi ta‘sirida 2008-yilda 2007-yilga nisbatan TTXIni jalb etish va chetga chiqarish hajmi jahon bo‗yicha tegishlicha 14,2 va 3,1 foizga qisqargan. Ushbu ko‗rsatkich rivojlangan mamlakatlarda ham salbiy tendensiyaga ega bo‗lib, mutanosib ravishda 29,2 va 16,7 foizni tashkil etgan 62 . Bu davrda rivojlanayotgan va o‗tish iqtisodiyoti mamlakatlarida TTXI ni jalb etish va olib chiqish hajmi o‗sish tendensiyasiga ega bo‗lgan. 60 Мельянцев В. Экономический рост Китая и Индии: динамика, пропорции и последствия. //Мировая экономика и международные отношения, №9, 2007. С. 19-20. 61 Ивасенко А. Г., Никонова Я. И. Иостранные инвестиции. -М.: КНОРУС, 2011. С. 184. 62 Андрианов А. Ю., Валдайцев С. В., Воробьев П. В. Инвестиции: учебник. - М.: Проспект, 2007. С.563. |
