Sana: Fan: Jahon tarixi Sinfi: 7

III.Yangi mavzu bayoni:

O‘rtа Оsiyodа Sаljuqbеk аsоs sоlgаn sulоlа bоshchiligidаgi o‘g‘uz qаbilаlаrining Оld Оsiyogа yirik hаrbiy yurishlаri XI аsrdаn boshlab kuchayadi. Ichki ziddiyatlаrdаn zаifl аshgаn Sharqiy Rim impеriyasi ko‘ch mаnchi turk qаbilаlаri hujumlariga qаrshilik ko‘rsаtа оlmаydi. Vizаntiyaning yollаnmа qo‘shini esa Sаljuqiylаr sultоni Аlp Аrslоn lаshkаri tоmоnidаn 1071-yilda Mаnsikеrt jаngidа tоr-mоr etilаdi. Impеrаtоr Rоmаn IV Diоgеn jаngdа asir olinаdi. Bu mаg‘lubiyatdаn so‘ng vizаntiyaliklаr deyarli qаrshilik ko‘rsаta olmaganligi tufayli ko‘p sonli turkiy qаbilаlаr Kichik Оsiyogа yo‘l оlаdi. Saljuqiylar davlati – Saljuqiylar sulolasi boshqargan davlat (1038–1308). Unga Saljuqning nevarasi Sulton To‘g‘rulbek asos solgan.Ijtimоiy tuzum. O‘g‘uzlar bu pаytdа urug‘-jаmоаchilikning inqirozi vа mulkiy tabaqalarning bosqichida yashаgаnlаr. XI аsr охiridа Kichik Оsiy on i dеyarli to‘liq bоsib оlgаn o‘g‘uzlаr unda o‘zlаrining qаtоr аmirliklаrini tuzаdilаr. Amirlаr rasman Sаljuqiylаr sulоlаsi hukmronligini tаn оlsаlаr-dа, аmаldа o‘z mulklаrini mustаqil bоshqаrgаnlаr. Ayni shu pаytdаn ko‘chmаnchi turkiy qаbilаlаrning o‘trоq turmushgа o‘tishi boshlanadi. O‘trоqlаshayotgan turklаr o‘lkаning tub аhоlisi kаbi dеhqоnchilik vа hunаrmаndchilik bilаn shug‘ullаnа bоshlаydi. Bu jarayonlar XII–XIII аsrlаrdа sаljuqiylаrdа ham yer egaligiga asoslangan dаvlаtning uzil-kеsil shаkllаnishiga olib keladi.

O`qing va mulohaza yuriting,,Amir Temurning tarixiy xizmati yana shundan iboratki, uning harakatlari tufayli Osiyo va Yevropa davlatlari tarixda birinchi marta yagona jug`rofiy-siyosiy makonda ekanliklarini his etdi".I.Karimov

,,Amir Temur 1402- yilda Anqarada erishgan g`alabasi bilan...ikkinchi marta Yevropa xalqlariga xizmat ko`rsatdi".A.Yakubovskiy

,,Amir Temurning Boyazid ustidan g`alabasi xristian olamini saqlab qoldi". R. Grousit

IV.Mustahkamash:Yangi mavzuni mustahkamlash uchun o`quvchilarga atamalar yozolgan tarqatma tarqatiladi,o`quvchilar shu tarqatmalarga to`g`ri javob berishi lozim.

Alp Arslon ..., Iqto ..., Mexmed II ..., Tumori ..., Yanichar ..., Mehri xotun ..., Xoja Sinon..., “Bahriya”..., Evliya Chalabiy ..., “Jahonnoma”...,

Faol o`quvchilar baholanadi.

V.Baholash: Darsda faol qatnashgan,uyga vazifa bajargan,o`tilgan va yangi mavzuni mustah- kamlashda ishtirok etgan o`quvchilarbaholanadi.

VI.Uyga vazifa: mavzu savollariga javob yozib kelish.

O`.T.I.B.D.O` __________________

Sana: ______________Fan: Jahon tarixiSinfi: 7 ___ ____ ____

Mavzu: Usmonli turklar davlati

Maqsadlar:

Ta`limiymaqsad:-o`quvchilarda Usmonli turklar davlatlari haqida tasavvurni hosil qilish;

Tarbiyaviy maqsad: -o`quvchilarga turk madanyati haqida ma`lumot berish;

Rivojlantiruvchi maqsad: -o`quvchilarni dunyoqarashini, nutqini,fikrlash qobilyatini, rivojlantirish

Tayanch kompetentsiyalar: Kommunikativlik

o‘z fikrini og‘zaki va yozma tarzda aniq va tushunarli bayon qila olish, mavzu:dan kelib chiqib savollarni mantiqan to‘g‘ri qo‘ya olish va javob berish;

Fanga oid kompetensiyalar: Tarixiy voqeilikni tushunishvauni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasi.

tarixiy davrlar va -yillarni ajrata oladi, tarixiy hisobini tushuntira oladi;mazkur davrni o‘rganish orqali o‘quvchilar tarix faniningo‘rganilayot- gan davriga oid tarixiy atamalar mazmunini biladi;

Tarixiy shaxslar haqida ma’lumot bera oladi,tarixiy sanalarda ro‘y bergan voqealar haqida ma’lumot bera oladi

Dars turi: Yangi bilim beruvchi

Metod: suhbat, tushuntirish, “Savol-javob” metodi, “Jadval texnologiyasi

Dars jihozi : darslik ,xarita , tarqatma materiallar _____________________________

Darsning borishi:

I.Tashkiliyqism: Salomlashish, davomataniqlanadi ,sinftozaligikuzatiladi,.

II.O`tilganmavzunitakrstorlash: O`qituvchio`tilgandarsniuygavazifasinitekshiradi, o`tilganmavzunimustahkamlashuchunsavollarberadi.

1. Kichik ОsiyodаgiSаljuqiylаrdаvlаtiqаchоntаshkiltоpgаn?

2. Turklаrningijtimоiytuzumihаqidа nimаlаrnieslаbqоldingiz?

3. YeregaligigaasoslanganSаljuqiylаrdavlatiqaysiasrlardaqarortopgan?

4. Turk xalqining shakllanishi haqida nimalarni bilasiz?

Faol o`quvchilar baholanib boradi.

III.Yangi mavzu bayoni: Anadolu saljuqlar sultonligi parchalangach, uning hududida ko`plab beyliklar (bekliklar - hokimliklar) vujudga keldi. Ulardan biri - Vizantiya bilan chegara hududda joylashgan Usmon (1282 - 1326) rahbarlik qilgan Usmon beyligi edi. Usmon I Vizantiyaning zaiflashib qolganligidan foydalanib, o`z beyligi hududini tobora kengaytirdi.Usmon I ning o`g`li O`rxon davrida (1326-1359) katta istilochilik urushlari olib borildi. o`rxon xalq lashkari deb ataluvchi doimiy qo`shinga ega edi. Ayni paytda harbiy ishni o`z kasbiga aylantirgan, juda yaxshi harbiy ta'limga ega yanichar - piyoda, sipohiy deb ataluvchi otliqlar qo`shini tuzildi. Harbiy harakatlatda artilleriya (zambarak)dan foydalanish joriy etildi. Shu tariqa Usmonli turklar davlati qudratli qo`shinga ega bo`ldi. 1371- yilda Vizantiya imperatori o`zini Turkiya sultonining vassali deb tan olishga va katta miqdorda'o'lpon to`lashga majbur etildi. 1389- yilda Serbiyaning Kosovo maydonida hal qiluvchi jang bo`lib o`tdi. Bu jangda Turkiya sultoni Murod I o`ldirildi. Shunday bo`lsada, serblar qo`shini tor-mor etilgan. 1396- yilda esa Bolgariya bosib olingan.Vizantiyaning tez orada qulashi aniq bo`lib qoldi. Shu tariqa Turkiya Yevropaning boshqa davlatlariga ham hujum uyushtirish imkoniyatiga ega bo`ldi. Bu Yevropa uchun ayanchli oqibatlarni keltirib chiqarishi mumkin edi. Turkiyaning imkoniyatlari butun g`arbiy Yevropani tashvishga solib qo`ydi.

IV.Mustahkamash:Yangi mavzuni mustahkamlash uchun o`quvchilarga atamalar yozolgan tarqatma tarqatiladi,o`quvchilar shu tarqatmalarga to`g`ri javob berishi lozim.

Alp Arslon ..., Iqto ..., Usmon beyligi ..., Vazir ..., Usmonlilar davlati ..., Boyazid ..., Yildirim ..., Anqara ... , Mexmed II ..., Tumori ..., Yanichar ..., Mehri xotun ..., Xoja Sinon..., “Bahriya”..., Evliya Chalabiy ..., “Jahonnoma”...,

V.Baholash: Darsda faol qatnashgan,uyga vazifa bajargan,o`tilgan va yangi mavzuni mustah- kamlashda ishtirok etgan o`quvchilarbaholanadi.

VI.Uyga vazifa: mavzu savollariga javob yozib kelish.

O`.T.I.B.D.O` __________________ ____________ ____________

Sana: ______________Fan: Jahon tarixiSinfi: 7 ___ ____

41- dars. Mavzu: Mo‘g‘ullar davlati

Maqsadlar:

Ta`limiymaqsad:-o`quvchilarda Mo‘g‘ullar davlati haqida tasavvurni hosil qilish;

Tarbiyaviy maqsad: -o`quvchilarni o`z yurtini sevadigan, vatanparvar insonlar qilib tarbiyalash ;

Rivojlantiruvchi maqsad: -o`quvchilarni dunyoqarashini, nutqini,fikrlash qobilyatini, rivojlantirish

Tayanch kompetentsiyalar: Kommunikativlik

o‘z fikrini og‘zaki va yozma tarzda aniq va tushunarli bayon qila olish, mavzu:dan kelib chiqib savollarni mantiqan to‘g‘ri qo‘ya olish va javob berish;

Fanga oid kompetensiyalar: Tarixiy voqeilikni tushunishvauni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasi.

tarixiy davrlar va -yillarni ajrata oladi, tarixiy hisobini tushuntira oladi;mazkur davrni o‘rganish orqali o‘quvchilar tarix faniningo‘rganilayot- gan davriga oid tarixiy atamalar mazmunini biladi;

Tarixiy shaxslar haqida ma’lumot bera oladi,tarixiy sanalarda ro‘y bergan voqealar haqida ma’lumot bera oladi

Dars turi: Yangi bilim beruvchi

Metod: suhbat, tushuntirish, “Savol-javob” metodi, “Jadval texnologiyasi

Dars jihozi : darslik ,xarita , tarqatma materiallar _____________________________

Darsning borishi: