Sapayeva, Z. J. G'Ulomova oziq-ovqat texnologiyasi asoslari

174




moylarni gidrogenizatsiyalash yo‘li bilan asosan, texnik salomaslar
olinayotgan bo‘lsa ham, kelgusida bunday katalizatorlar yordamida
turli iste’mol ehtiyojlarini qondira oladigan salomaslar ishlab chiqarish
moljallanmoqda.
Qo‘llash davomida statsionar katalizatorlar ham (1-3 oy ishlashi
natijasida) o‘z faolligini yo‘qotadi. Bunda ularni bevosita reaktorning
o‘zida regeneratsiyalash (1-5% li ishqor eritmasida ishlov berish) yoki
yangisiga almashtirish zarur.
Salomaslarning sifat ko'rsatkichlari tegishli standart talablariga javob
berishi kerak.

6. 
   §. YOG‘ VA MOYLARNI QAYTA ETERIFIKATSIYALASH
   

Asilglitserinlar tegishli katalizatorlar (natriy metilat, natriy etilat,
natriy gidroksidi, kalsiy oksidi, fermentlar va h.k) ishtirokida asillar (yog*
kislotalari qoldiqlari) almashinuvi reaksiyasiga kirishish xususiyatiga
ega. Bu reaksiya qayta eterifikatsiyalanish (omixtalanish) reaksiyasi deb
ataladi. Qayta eterifikatsiyalanish natijasida yog‘larning triasilglitserinli
tarkibi (TAG tarkibi) o‘zgaradi va demak, fizik-kimyoviy xossalari
ham o‘zgaradi. Hozirgi paytda qayta eterifikatsiyalash-yog‘larni modi-
fikatsiyalashning eng ilg'or va iqbolli usullaridan hisoblanadi.
Asillar almashinuvi triasilglitserinlar molekulalari orasida (molekula-
lararo qayta eterifikatsiyalanish) va bir molekulalarning o‘zida (molekular
qayta eterifikatsiyalanish) ham sodir boiishi mumkin. Har xil tarkibli
triasilglitserinlar orasidagi qayta eterifikatsiyalanish reaksiyasini quyida-
gicha tasvirlash mumkin:
О
II
h₂c-o-c-r
I
HC-O-C-R'
I *>
H,C-0-C-R"
' 4


О
II
H, C-O-C-R”
' I
HC-O-C- R^1V
I ft
H₂C-0-C-R^v