Sh. R. Sharipov jdpi kimyo fanlari nomzodi D. K. Muradova

Academic Research in Educational Sciences 
VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89 
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-1291-1306 
Google Scholar 
Scientific Library of Uzbekistan 
Academic Research, Uzbekistan 1304 www.ares.uz 
NO
2
qo‘ngir rangli va N
2
0
4
rangsiz bo‘lganligi 
tufayli rang o‘zgarishiga qarab, muvozanatning qaysi 
tornonga 
siljiganligini 
aytish 
murnkin. 
Tajribani 
o‘tkazish uchun ikki chekkasi shar shaklidagi naycha 
olinadi (26-rasm). Uning ichi NO
2
bilan to1diri1adi. 
Nayda 2N0
2
↔ N
2
O muvozanat qaror topadi. Biriga 
qaynoq suv, ikkinchisiga sovuq suv solingan ikkita 
stakan olib, birinchi stakanga nayning bir shari 
tushiriladi, ikkinchi stakanga esa nayning ikkinchi shari 
botiriladi. Sovuq suvga tushirilgan sharda qo‘ng‘ir rang susayadi, qaynoq suvga 
tushirilgan sharda esa qong‘ir rang quyuqlashadi. 
Bu reaksiyaning muvozanati + 150°C da batarnorn chapga siljiydi. —11°C da 
esa muvozanat o‘ngga siljiydi. Bu tajribada qo‘ng‘ir rangning issiq suvda 
quyuqlashishi va sovuq suvda zaiflashishini Le-Shatelye prinsipi asosida tushuntirib 
bering. 
b) yodning kraxmal bilan o‘zaro ta‘siridan ko‘k ranghi murakkab tarkibli 
yodkraxmal hosil bo‘ladi. Bu reaksiya ekzoterrnik reaksiyadir. Ikkita probirkaga 4—
5 tomchidan kraxmal eritmasi soling va 1 tomchidan suyultirilgan yod eritmasidan 
qo‘shing. Eritma ko‘k ranga bo‘ya1adi. Probirkalaming birini qizdiring va rang 
o‘zgarishini kuzating. 
So‘ngra, probirkani suv oqayotgan jo‘mrakning tagida sovuting. Eritma 
rangida qanday o‘zgarish ro‘y beradi? Tajribani tushuntirib bering. 
Probirkaga 4—5 ml magniy xlorid eritmasidan soling va asta-sekin cho‘kma 
hosil bo‘lguncha natriy gidroksid eritmasidan qo‘shing. Cho‘kmani chayqating, hosil 
bo‘lgan suspenziyani boshqa ikkita probirkaga soling. Birinchi probirkani taqqoslash 
uchun qoldiring, ikkinchisiga cho‘krna eriguncha ammoniy xlorid qo‘shing. Magniy 
gidroksidning xlorid kislota va ammoniy xloridda erishini tushuntirib bering? 
XULOSA 
Ushbu tajribalar asosida nazariyalar asoslaniladi va kimyoviy kinetika va 
kataliz hamda muvozanaga oid o‗tkazilgan tajribalar o‗qitish jarayoni nuqtai — 
nazaridan o‗quv tajribaning bajarilishi quyidagi bosqichlarni o‗tishi zarur: 
1. tajribining maqsadini anglash;
2. moddani o‗rganish; 
3. asbob yig‗ish yoki tayyor asbobdan foydalanish; 

---