Sharq Tillar" fakulteti "

Mavzuning o‘rganilganlik darajasi. Ushbu toʻplamni tuzishda koreys she'riyatining ma'naviy-axloqiy salohiyati, uning shakllanishi va janrlari taraqqiyoti tarixidan kelib chiqilgan. Diqqatingizga havola etilayotgan ushbu kurs ishi oʻz janr tamoyillariga koʻra bir-biri bilan uzviy bogʻliq boʻlgan 2 ta alohida boʻlimdan iborat. Kurs ishidagi har bir bo'lim boshlanishidan oldin janrning oʻzgachaligi haqida ma'lumotlar berilgan. Muayyan bo'limda berilayotgan asarlarning qisqacha tahlili keltiriladi. Tarjimalarni tanlash chog'ida u yoki bu janrning mazmun-mohiyati, oʻziga xos xususiyatlari ochib beriladigan she'riyat oʻrnaklarini koʻrsatishga harakat qilingan.
Kurs ishining asosiy manbalari: Kurs ishini tuzishda, “Klassik koreys nasri”, “Klassik koreys she’riyati”, “Janubiy Koreya o’tmishi va buguni”
Kurs ishining maqsadi koreys adabiyot soxasining rivojlanishi, yutuq va muammolarini taxlil qilish orqali undagi mavjud muammolarni tegishli tashkilotlar va xukumat tomonidan hal yetish yo‘llarini ko‘rib chiqishdan iborat bo‘lib, ushbu maqsadga muvofiq ravishda ishda quyidagi vazifalar xal qilinadi:
adabiyotning jahon iqtisodiyotidagi o‘rni va ahamiyatini o‘rganib chiqish;
koreyada adabiyotning o‘rni va rolini aniqlash;
koreys adabiyotining yo‘nalishi va shakllanish bosqichlarini aniqlash;
koreys adabiyotining rivojlanishi, uning badiiy tuzilmalari va hozirgi davrdagi holatini taxlil etish;
Tarmoq rivojlanishining kelajak istiqbollarini aniqlashga urinish;
Kurs ishning ob’ekti – koreys ijodkorlari hamda badiiy asarlar hisoblanadi.
Tadqiqotning predmeti – koreys adabiyotining o‘rni va rolini aniqlash, undagi muammolarni hal etish hisoblanadi.

I.BOB
O‘RTA ASRLAR ADABIYOTI, KICHIK NASRIY ASARLARNING VUJUDGA KELISHI.
1.1. Koreya davri adabiyoti. Pxesolning paydo bo‘lishi.
Ko‘p yillik tarixga va o‘ziga xos madaniyatga ega bo'lgan ko‘plab boshqa mamlakatlarning o‘ziga xos adabiy yo'li bor Koreya milliy xarakterining barcha nozik va o'ziga xosligini aks ettiradi. Koreys adabiyoti ko‘p asrlarga borib taqaladi va uning rivojlanishi ba’zida qiyin, ammo zavqli bo‘lgan.
Koreys adabiyoti 1-ming yillik boshlarida vujudga kelgan. O‘sha davrda Koreya yarim orolida davlatlar tuzilib, konfutsiy dogmalarining ideallari o‘zlashtirildi. Taxminan shu davrda Koreyaga ieroglif yozuvlari kirib kela boshladi. U nafaqat voqealarni rasmiy ro‘yxatga olish vositasi, balki 15-asrda xangul milliy yozuv tizimi ixtiro qilinishigacha koreys adabiyotining yozma asosiga aylandi.
Bu fasldagi koreys adabiyoti, erta davr adabiyoti kabi, folklorda ayniqsa faol. Adabiy yodgorliklarga kiritilgan afsonalar, afsonalar, shaman afsonalari koreys kompozitsiyasining o'ziga xos qiyofasini yaratdi. Ilk koreys adabiyotining ko'plab yodgorliklari bugungi kungacha saqlanib qolgan. Shuning uchun haqiqiy rasmni qayta tiklash juda qiyin. Bu erta davrga (taxminan 10-asrning o'rtalariga qadar) tegishli. Ammo bizgacha yetib kelgan ba’zi adabiy yodgorliklar ham koreys ajdodlarining yuksak iste’dodlaridan dalolat beradi².
Bu davrdagi koreys adabiyoti ham erta davr adabiyoti kabi xalq og‘zaki ijodida ayniqsa faol. Adabiy yodgorliklarga kiritilgan afsonalar, afsonalar, shaman afsonalari koreys kompozitsiyasining o‘ziga xos qiyofasini yaratdi. Ilk koreys adabiyotining ko'plab yodgorliklari bugungi kungacha saqlanib qolgan. Shuning uchun haqiqiy rasmni qayta tiklash juda qiyin. Bu erta davrga (taxminan 10-asrning o'rtalariga qadar) tegishli. Ammo bizgacha yetib kelgan ba’zi adabiy yodgorliklar ham koreys ajdodlarining yuksak iste’dodlaridan dalolat beradi.
Koreys adabiyotining dastlabki davridayoq nafaqat o‘z davlatida, balki xorijda ham e'tirofga sazovor bo'lgan shoirlar paydo bo'ldi. Bular Choy Chi Von, Kim Ka Gi, Kim Chi Chjan, Kim Ning Chji, Choy Xong va boshqalar.
Xanmundagi she’riyat bilan bir vaqtda koreys tilida idu uslubida yozilgan she'riyat mavjud edi. Uning umumiy nomi bor - hyanga (mahalliy qo'shiqlar). Bu she'riyat xalq qo'shiqchiligidan kelib chiqqan va Koreya jamiyati hayotida katta rol o'ynagan. Hyanga mehnat jarayoniga hamroh bo'lgan, barcha kalendar bayramlarining ajralmas qismi bo'lgan va kasallik va tabiiy ofatlar paytida sehr-jodu uchun ishlatilgan.
Buddizm marosimlarida ona tilidagi she’rlar asta-sekin ortib borayotgan rol o‘ynay boshladi, tomoshabinlar uchun tushunarsiz bo‘lgan sanskrit va xitoy misralarini siqib chiqardi. Bu she’riyat Koreya davlatida oliy milliy ma’naviy qadriyat, milliy iftixor obyekti sifatida qabul qilingan. Shuning uchun - uni o'z davlatidan tashqarida mashhur qilish istagi va buning natijasi eng yirik koreys shoirlarining hyangni xitoy she'riyatiga transkripsiya qilish bo'yicha ajoyib tarjimasi.
Ko'rinib turibdiki, ba'zan hyanga kuylangan va ba'zan (buddaviy marosimlarda) qo'shiq aytilgan yoki o‘qilgan. Keyingi koreys she'riyatida bo'lgani kabi, qofiya umuman ishlatilmadi. Birinchi hyangalar qachon paydo bo'lganligi noma'lum. Faqatgina ma'lumki, bu qo'shiqlarning dastlabki yozuvlari 6-9-asrlarga to'g'ri keladi. Bu davrda yaratilgan hyanganing ayrim namunalari bizgacha yetib kelgan: “Sodong qoʻshigʻi” (“Sodonga”) – keyinchalik Baekje davlati hukmdori boʻlgan yigit haqida; "Ming qo'lli Kvanim qo'shig'i" ("Kwanymga"), unda ko'r bolaning ko'zini qaytarish haqidagi iltimos eshitiladi; "Kometa qo'shig'i" ("Hesonga") - dumli yirtqich hayvonning osmonni tark etishi talabi; Jannatga borish umidi bilan sug'orilgan "O'lish istagi haqida qo'shiq" ("Talhaga").
Hyanga Silla qirolligida va uchta qirollik birlashgandan keyin (VII asr) va butun Koreya yarim orolida juda mashhur edi.
888 yilda buddist ruhoniylari Vixon va Tegu tomonidan "Uch avlod asarlari ro'yxati" ("Samdemok") antologiyasi tuzildi, olimlarning fikriga ko'ra, mingdan ortiq hyang asarlari kiritilgan. Antologiya saqlanib qolmagan, ammo uning nomidan ko'rinib turibdiki, unda turli xil she'rlar bo'lgan.
Xanmunda she’riyat ham rivojlangan. Uning taniqli vakili shoir Choy Chi Von bo'lib, uning ijodida deyarli shu asr boshlarigacha Xanmun she'riyatining rivojlanishi izchil aks ettirilgan. U Tailand Xitoyida tahsil oldi, amaldor unvonini oldi, vataniga qaytib keldi va turli mavzularda ko'plab she'rlar yozdi. Uning “Yomg‘irli kuz oqshomida”, “Gangnam ayollari”, “Sodda o‘ylar”, “Mo‘yqalamning sirpanishi ortidan” va boshqa she’riy satrlarida o‘z yurti bilan uchrashish quvonchi o‘z ifodasini topgan. Uning 30 ga yaqin she’riy to‘plamlari bor. Biroq u nafaqat shoir, balki etnograf, tarixchi va faylasuf sifatida ham tanilgan. Choy Chi Vonning she’riy merosi koreys she’riyatining rivojlanishiga katta ta’sir ko‘rsatdi.
9—10-asrlar boʻsagʻasida koreys shoirlari besh va yetti boʻgʻinli misralarning klassik shaklini qoʻllay boshladilar. Bu shaklning eng buyuk ustasi Goryeo sulolasi davrida yashagan Li Gyu Bo edi. Uning she'riy diapazoni juda xilma-xildir. U o'zining ona tabiati haqida ko'plab go'zal she'riy eskizlarga ega. Nozik go‘zallik tuyg‘usiga ega bo‘lgan shoir bir necha zarbalar bilan tongning yorqin manzarasini chiza oldi, uning go‘zalligi Koreya – Tong musaffo yurti nomida o‘z aksini topdi.
Li Kyu Boning adabiy merosi juda katta. Uning ikki mingga yaqin sheʼrlari maʼlum boʻlib, u Goguryeo (“Tonmenvan”) davlatining asoschisi shoh Tonmen haqida katta sheʼr va koʻplab nasriy asarlar ham yaratgan. Li Gyu Bo ijodi Xanmundagi koreys she'riyatining eng yuqori gullashidir.
15-asrda Koreya tarixida ikkita muhim voqea sodir bo'ldi: 1403 yilda kitoblarni chop etish uchun dunyodagi birinchi bosma metall shrift ixtiro qilindi va 1443 yilda o'ziga xos va o'ziga xos xususiyatga ega bo'lgan koreys milliy yozuvi yaratildi. Bu yil koreys she’riyati tarixida suv toshqini bo‘ldi. Shu vaqtdan boshlab u asosan og'zaki bo'lishni to'xtatdi va ko'proq yozila boshladi³.
15—17-asrlardagi koreys sheʼriyatining klassik shakli koreyscha sizhoda qisqa sheʼr, uch misrali sheʼrdir. Sizho shaklida yozilgan she’rlar aytilmagan, cholg‘u jo‘rligida ijro etilgan. Xizjuoda aks ettirilgan mavzular xilma-xildir; Koreya tarixining turli davrlari uchun xarakterli mavzu mavjud.