Шартли белгилар, белгилашлар ва қИСҚартмалар

13.1. Сув ресурслари, уларни муҳофаза қилишнинг
умумий масалалари
 
Гап сув ресурслари ҳақида кетар экан, қуйида, дастлаб, ушбу 
тушунчанинг мазмуни ва моҳияти, таърифи, сув ресурслари таснифлари 
ҳақида, сўнг дарёлар сув ресурсларининг сарфланиши, уларни миқдор ва 
сифат жиҳатдан муфофаза қилиш масалалари устида тўхталиб ўтамиз.
13.1.1. Сув ресурслари ҳақида 
Сув – Ер юзасида ҳаёт мавжудлигини белгилайдиган асосий 
табиий неъматлардан биридир. Лекин, ҳозирги ижтимоий-иқтисодий 
тараққиёт босқичида табиатдаги барча сувлардан бевосита фойдаланиб 

---

229 
бўлмайди. Шу билан бирга "сув ресурслари" тушунчасини барча сувлар 
йиғиндисининг синоними деб тушунмаслик керак. Ҳақиқатан ҳам бу 
категория фақатгина табиатга хос бўлмай, балки ижтимоий­тарихий ва 
иқтисодий ривожланиш босқичларида ўзгариб туради.
Инсониятнинг ҳозирги тараққиёт босқичида сув ресурслари 
табиатдаги барча чучук ва ўртача минераллашган, сунъий равишда 
чучуклаштирилган ҳамда тозаланган сувлардан иборат бўлиб, халқ 
хўжалигининг барча тармоқларида ишлатилаётган ва келажакда 
ишлатилиши мумкин бўлган сув манбалари йиғиндисидир (13.1-расм). 
 
13.1-расм. Сув ресурсларининг турли белгиларига кўра таснифлари 
Сув ресурслари Ер сиртида жойлашиш ўрнига боғлиқ ҳолда юза сув 
ресурсларига ҳамда ер ости сув ресурсларига бўлинади. Юза сув 
ресурсларига Ер сиртининг қуруқлик қисмидаги дарёлар, кўллар, қор 
қоплами, музликлар киради. Таъкидлаш лозимки, юза ва Ер ости сув 
ресурслари ўзаро чамбарчас боғлиқдир. Ушбу боғлиқлик дарёларнинг ер 
ости сувларидан тўйинишида ёки, аксинча, дарёлар, кўллар сувининг 
тупроққа шимилиб ёки тоғ жинслари орасидан сизиб ўтиб, ер ости сувларини 
Юза
Е
р ост
и 
Ма
ҳалл
ий
Реги
он
ал
Г
ло
бал