She’riy san’atlar

---

SHE’RIY SAN’ATLAR 
ANAFORA. Banddagi misra, gaplarning boshidagi so'z yoki so'z 
birikmasining boshqa misralar boshida ham aynan takrorlanib kelishi 
anafora(takror)dir.
Misol: Endi odam quldek sotilmas,
Endi odam o'tga otilmas. 
Endi unga qafas bo'lmas jon,
Endi dunyo bo'lmaydi zindon.
EPIFORA Banddagi misra, gaplarning oxiridagi so'z yoki so'z 
birikmasining boshqa misralar oxirida ham aynan takrorlanib kelishi 
epiforadir. 
Angladimki, olamda Yurt tanho, Vatan tanho 
Band etgan xayolimni Tengsiz shul chaman tanho,
Nokaslar emas, yo‘q, yo‘q, Onajonim, she’riyat,
Topgan toj-taxtim mening, Jonajonim she’riyat. (A. Oripov) 
ALLITERATSIYA. Tovushlar ohangdorligi, asosan, bir xil 
tovushlarning takrorlanishidan hosil bo'lgan ohangdorlik alliteratsiya 
(tavze) bo'lib, bunda she'rda, jumlada, bandda va qisman nasriy 
asarlarda ham bir xil tovushlar takrorlanadi. 
Misol: Qaro qoshing, qalam qoshing, 
Qiyiq qayrilma qoshing, qiz. 
Qilur qatlimga qasd, qayrab 
Qilich qotil qaroshing, qiz... 
HARF SAN’ATI (KITOBAT ) Kitobat badiiy tasvirda arab 
alifbosidagi harflardan foydalanish san'atidir.
Misollar: Nigoro, bori g'am birla faqiri notavon aylab, 
"Alif"dek qomatimni "lom-alif" yanglig' duto qilding. 
HUSNI TA'LIL (AR."CHIROYLI DALILLASH") adabiy 
asarlarda tasvirlanayotgan biror hodisaga shoirona biror sabab 
ko'rsatish, she'rda biror voqeani unga dahli bo'lmagan boshqa hodisa 
bilan izohlashdir. Uning asosida muayyan bir hodisani real - hayotiy 
mantiq bilan emas, balki shoirona xayol - badiiy mantiq bilan 
"isbotlash" yotadi. 
Misollar: Garchi shuncha mag'rur tursa ham 
Piyolaga egilar choynak 
Shunday ekan, manmanlik nechun, 
Kibr-u havo nimaga kerak? 
IYHOM (ar."shubhaga solish", "adashtirish") - baytda biri aniq, biri 
yashirin bo'lgan ikki ma'noli so'zni qo'llash usulidir. Bunda shoir 
aslida ikkinchi ma'noni ko'zda tutsa ham dastlab yaqin, birinchi ma'no 
e'tiborni tortadi. 
Ulus ichinda turur o'z begim qiyo ko'zluk, 
Xayoli to'qtamish andin ko'ngil saroyinda. 
Bu baytdagi "o'z begim" so'zi "o'zimning begim" va "o'zbegim" 
ma'nolarini ifodalaydi. Bunda muallif "xalq" ma'nosini ko'zda 
tutayotganini payqash qiyin emas. "To'qtamish" va "saroy" so'zlarida 
ham shu xususiyat bor.