Shisha, shisha buyumlar va sitallarning asosiy xossalari. Reja: Umumiy ma’lumotlar

Shishapaket oynalarning issiqlik-fizik xossalari quyidagicha: 
 
Shisha turi 
Emissiya 
koeffitsienti 
İssiqlik uzatish qarshiligi R
o
, m
2
K/B
T
SPO (quruq havo) 
İssiqlik uzatish qarshiligi R
o
, 
m
2
K/B
T
SPO Ar bilan 
Oddiy shisha 
2,85 
0,35 
0,37 
Yumshoq 
qoplama 
0,04 
0,56 
0,68 
Qattiq 
0,15 
0,50 
0,58 
qoplama 
K – shisha (qattiq qoplamali shisha) – float shisha ishlab chiqarish jarayonlarida 
issiq oynaga metallar oksidlari sepish usulida olinadi. Qoplama qattiq va uzoq muddatga 
chidamli boladi. U yoruglikni yuqori darajada otkazadi, qishda issiqlikni kam yoqotadi, 
laminatsiya, toblash va boshqa ishlovlarga molik sanaladi. 
i – shisha (yumshoq qoplamali shisha) – Shishaga vakuummagnetron usulida 
kumush – energiyatejamkor qoplama sepiladi. Kumush sepilish sababli shisha yuzasida 
elektron otkazuvchan bolib, muayyan tolqin uzunligidan yuqori holda elektromagnit 
nurlanish ushbu metall yuzasidan qaytadi. 
i – shisha maksimum energiyatejamkor, yoruglik otkazuvchan, kam nur 
qaytaruvchi va ichki kondensatsiyali xususiyatlarga ega boladi. 
Kam emissiyali shisha oynali paketlar ishlatilganda uzun tolqinli infraqizil 
nurlanish qisqaradi, issiqlik tashqariga chiqmaydi va xona ichiga qaytadi. Shu vaqtning 
ozida qisqa tolqinli issiq quyosh nuri kam emissiyali shisha orqali betoxtov otish 
imkoniyati boladi va xonani qoshimcha isitadi. 
Umuman kam emissiyali shisha oynali paketlarni ishlatish energiya yoqolishini 
70% kamaytiradi. 

---

6. Sitallar va ular asosidagi buyumlar 
Sitallar-shisha kristallar shishani qisman yoki tola kristallash usulida olinadi. 
Sitall olish uchun shisha xom ashyosi va maxsus mineral qoshilmalar juda toza xolda 
ishlatiladi. Sitallga maxsus xususiyatlar berish uchun kristallanish katalizatorlari-titan, 
litiy, tsirkoniy va sh.k. lar birikmalari eritilgan xolatida aralashtiriladi. Sitall olishda 
shixta qoshimcha ravishda issiqlik bilan qayta ishlanadi; bunda shisha kristallanadi va 
muayyan xususiyatlarga ega boladi. Sitallar kulrang, qora, jigarrang, krem rangida, 
rangli, shaffof va xiralashgan bolishi mumkin. Ular atmosfera va agressiv muhitlarga, 
yuqori haroratga bardoshli boladi. Dielektrik xususiyati esa, elektr haroratga bardoshli 
izolyatorlar tayyorlashda foydalaniladi. 
Sitallarning siqilishidagi mustahkamlik chegarasi 500MPa, issiqqa bardoshligi 
200-700
0
C, xatto 1000
0
C boladi. 
Shlaksitall metallurgiya shlaki, kvarts qumi va kristallizatorlarni maxsus 
xumdonlarda aralashtirib tayyorlanadi. Kristallizatorlar sifatida titan, fosfor oksidlari, 
ftor tuzlari, temir va marganets sulfatlari massaga nisbatan 4-5% ishlatiladi. Shlaksitall 
oq rangli, yassi va maxsus yuzali (shliflangan, polirovkalangan) xolda chiqariladi. 
Uning yuzasiga keramik sirlovchi materiallar bilan istalgan rang berish mumkin. 
Shlaksitall ortacha zichligi 2500-2600 kgm
3
, siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 500-
600 MPa, egilishdagi mustahkamligi 90-130MPa, elastiklik moduli 11
.
10
4
MPa,ishlatilish harorati 950
0
C gacha boladi. Shlaksitall kimyoviy muhitlarga chidamli, 
suv otkazmaydi, kam ediriladigan bolgani uchun trotuar, yol qoplamalarida, bardyur 
toshlari ornida, binolarni ichki va tashqi tomonlardan bezashda, tom yopishda, devorbop 
buyumlar sifatida ishlatilishi mumkin. 
Kopiksitall uyachali strukturaga ega bolib, suv shimuvchanligi va gigroskopligi 
kichik, issiqqa bardoshliligi 750
0
C boladi. U issiqlik va tovushdan izolyatsiyalovchi 
material sifatida ishlatiladi. 
Sitalloplastik ftoroplast va sitall asosida olinadi. Uning edirilishga va kimyoviy
muhitlarga chidamliligi ota yuqori bolgani uchun antifriktsion va konstruktiv material 
sifatida ishlatiladi. Bunda kukun xolatidagi sitall ftoroplastga ota mayda toldiruvchi 
sifatida aralashtiriladi.