Sitologiya va
§. Oqsillarning funksiyasi
Download 4.9 Mb. Pdf ko'rish
|
9-sinf biologiya darslik kitob
- Bu sahifa navigatsiya:
- Signal funksiyasi
- Harakat funksiyasi
- Himoya funksiyasi
|
27 §. Oqsillarning funksiyasi
hujayrada oqsillar turli xil funksiyalarni bajaradi. qurilish funksiyasi — oqsillar hujayra va uning organoidlari membranasini hamda membranasiz organoidlarni hosil qilishda ishtirok etadi. oqsil membraning ajralmas qismidir. oqsillarga xos bo‘lgan muhim xususiyatlardan biri katali zatorlik funksiyasidir. hujayra katalizatorlari odatda fermentlar deb ataladi. hujayrada kechadigan moddalar almashinuvi jarayo- nini fermentlar ta’minlab beradi. Barcha fermentlar oqsil tabiat- ga ega bo‘lib hujayraning o‘zida sintezlanadi. hujayra ichida fer- mentlar bir vaqtning o‘zida yuzlab minglab reaksiyalarni tezlata- di. hujayradagi har bir reaksiyaning ketishi uchun ayrim ferment ke rak bo‘ladi. Ya’ni har bir ferment alohida birikmaga tanlab ta’sir ko‘rsatish xususiyatiga ega. Signal funksiyasi — hujayra membranasining yuza qismi- da o‘zi ning uchlamchi strukturasini tashqi muhit omillari ta’sirida o‘zgartira oladigan oqsil (radopsin) molekulalari joylashgan. Tash- qi muhitdan signallar qabul qilish va hujayraga axborot berib tu- rish oqsil strukturalarni o‘zgarishi orqali amalga oshadi. Harakat funksiyasi — yuksak hayvonlarning hujayralari uchun zarur bo‘lgan harakatlarining hamma turlari, sodda hayvon- larda kipriklarning tebranishi, xivchinlar ning harakatlanishi maxsus qisqaruvchi oqsillar faoliyati tufayli amalga oshadi. Transport funksiyasi — bu oqsillarning o‘ziga kimyoviy ele- mentlar yoki biologik faol moddalarni biriktirib olishi va xilma-xil to‘qima hamda organlarga yetkazib berishidir. eritrotsit tarkibidagi gemoglobin oqsili kislorodni biriktirib olib barcha to‘qima va organ- larga tashib beradi, organlar faoliyati natijasida hosil bo‘lgan kar- bonat angidrid gazini o‘pkaga olib keladi. Himoya funksiyasi – organizmga yot zarrachalar, begona oqsillar yoki mikroorganizmlar o‘tganda leykositlardan antitana va http:eduportal.uz 72 HAYOTIY JARAYONLARNING KIMYOVIY ASOSLARI III BO‘LIM antitoksinlar ishlab chiqib ularga qarshi kurashadi. Antitana va an- titoksinlar ta’sirida immunitet hosil bo‘ladi. Download 4.9 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|