Soyibjon tillaboyev, akbar zamonov

Sitorai Mohi Xosa - ... Nurullaboy saroyi - ...
X
Tasviriy san’at

Sitorai Mohi Xosa hovlisi


IX asr oxiri - XX asr boshlarida Turkistonda tas- viriy san’at Samar qand, Qo‘qon, Buxoro miniatura- chilari ijodida namoyon bo‘ldi (Ahmad Donish, Abdulxoliq maxdum, S. Siddiqov). Ular tasviriy san’atning an’anaviy rivojlangan turlarini saq- lab qolishdi.
XX asr boshlarida an’anaviy devoriy naqshlarda ilgari ishlatilmagan manzaralar - suzib borayotgan kema, temiryoMlar va hayvonlar tasvirlana boshlandi. 0‘zbek xalqi san’atida ramziylikka xos asriy an’analarga boy diniy-falsafiy mazmundagi naqqoshlikdan bevosita real tasviriy san’atga o‘tilish holati kuzatildi.
0
‘zbek rassomlarining iqtidori kulolchilik buyumlarini, kiyimlarni bezashda, materiallar uchun uyg‘un bo‘yoqlar jilosini yaratishda, kun-
dalik turmush buyumlariga jilo berishda, amaliy san’atda va boshqalarda namoyon bo‘ldi. Buyumlardagi yuksak did, nazokat, nafislik rasmlarda yaqqol ko‘zga tashlanar edi.
Naqsh amaliy san’ati markazi Buxoro edi. Bu shahar ustalari nafaqat asriy san’atini saqlab qolishga, balki rivojlantirishga erishdilar. Buxo- rolik ustalarning har qanday asari o‘z xususiyatlariga ega bo‘lib, bosh- qa shaharlarda yaratilgan buyumlardan ajralib turar edi. Bu asarlarga xos boy tasavvur va mukammal mahorat, asosan, ranglar va naqshlar uyg‘unligida o‘z aksini topgan. Oq rang baxt-saodat va omad ramzi, qizil rang quvonch va salomatlikni anglatar edi. Ranglar va naqshlar ramzi zargarlikda, liboslarda, nodir toshlardan ishlangan zeb-ziynat buyumlari- da ustuvorlik qilgan.
Yodda tutingl
X X asr boshlarida an’anaviy devoriy naqshlarda ilgari uch- ramagan manzaralar - suzib borayotgan kenia, temiryo‘llar va hayvonlar tasvirlangan naqshlar kirib kela boshladi.
' Yakunlarni chiqaramiz!

• 
  Sitorai Mohi Xosa - Buxoro amirining yozgi qarorgohi.
  
• 
  Nurullaboy saroyi - Sharq va G‘arb an’analari asosida bunyod etil- gan.
  
• 
  Buxoro va Xiva xonliklari - me’morchilikning o‘ziga xos uslublari.
  
• 
  Naqsh amaliy san’ati markazi Buxoro edi.
  

1. 
   X
   Savol va topshiriqlar
   IX asr oxiri - XX asr boshlarida Turkiston me’morchiligida qanday o‘ziga xoslik kuzatildi?
   
2. 
   Buxoro va Xivadagi me’morchilik maktablari uslublarini farqlab bering.
   
3. 
   Farg‘ona vodiysida qachondan Yevropa me’morchiligi an’analari ku- chaydi?
   
4. 
   G‘arb va Sharq an’analari uslubida qurilgan inshootlarni sanab bering.
   
5. 
   Turkiston tasviriy san’atida mustamlaka sharoitida qanday o‘zgarishlar yuz berdi?