So‘z boshi xalqimiz shuni yaxshi bilishi kerak: oldimizda uzoq va mashaqqatli yo‘l turibdi. Barchamiz jipslashib, tinimsiz o‘qib
Download 1.85 Mb. Pdf ko'rish
|
|
100 2 - jadval. Yevropa mamlakatlarida Oliy ta’lim muassasalariga qabul qilish jarayoni Mamlakat Oliy ta’lim muassasalariga qabul qilish Qabul qilishdagi cheklovlar Avstriya Talabalar qabuldagi umumiy talablar (o‘rta ma’lumot to‘g‘risidagi guvohnoma yoki uning yekvivalentining mavjudligi) va o‘rta ma’lumot olingan mamlakat xususiyatidan kelib chiqib tanlangan dasturlarga qabul qilinish uchun kerakli maxsus talablarni bajarishlari zarur. Universitetga qabul qilishda cheklovlar yo‘q. Fachhochschulenga qabul chegaralangan va tadqiqotchi qabul imtixonlarini topshirishi kerak. Belgiya(frans.) Umumiy qabul qilingan o‘rta ma’lumot to‘g‘risida guvohnomasi mavjud barcha talabalar qabul qilinish huquqiga yegadirlar, faqat maxsus talablar mavjud sohalar(masalan, fuqarolik muxandisligi kursiga kirishda qabul imtixonlarini topshirish) bundan mustasnodir. Qabul qilishda cheklovlar yo‘q. Belgiya(flamand.) Umumiy qabul qilingan o‘rta ma’lumot to‘g‘risida guvohnomasi mavjud barcha talabalar qabul qilinish huquqiga yegadirlar, faqat maxsus talablar mavjud sohalar bundan mustasnodir. Quyidagi mutaxassisliklar Qabul qilishda cheklovlar yo‘q. 101 bo‘yicha taxsil olmoqchi bo‘lganlarning barchasi qabul imtixonarini topshirishlari shart: fuqarolik qurilishi, arxitektura, stomatologiya, tibbiyot (universitet darajalari) tasviriy san’at va dengiz kasblari (Hogescholen darajasi). Germaniya Universitetga kirish uchun Abitur guvohnomasi (12- 13 yillik o‘rta maktab) yoki yekvivalent malakaga yega bo‘lish zarur. Fachhochschulen ga kirish uchun fachhochsul-reife (12 yillik o‘rta maktab) yoki yekvivalent malakaga yega bo‘lish zarur. Maxsus qabul talablari bir qator dasturlar, ayniqsa, musiqa va tasviriy san’at akademiyalari uchun qo‘llaniladi. Universitetga qabul qilishda(ba’zi sohalarni hisobga olmaganda) cheklovlar yo‘q. Fachhochschulenga qabul ba’zi sohalarda cheklangan. Daniya Talabalar umumiy qabul talablari (umumiy qabul qilingan o‘rta ma’lumot to‘g‘risida guvihnoma yoki uning yekvivalentining mavjudligi) va tanlangan dasturga qabul bo‘yicha maxsus talablarni bajarishlari zarur. Ba’zi sohalardan tashqari (tibbiyot, paratibbiyot) universitetga qabulda cheklovlar mavjud yemas. Oliy ta’lim muassasalarining o‘zlari cheklovlarni belgilashlari mumkin. Masalan, o‘rinlar kam bo‘lgan hollarda. Ispaniya Umumiy qabul talablari – Ba’zi hududlarda 102 o‘rta ma’lumot to‘g‘risida guvohnomaning mavjudligi hamda bir yillik tayyorlov kurslari (COU), yoki Bachillerato LOGSE. Ko‘pchilik dasturlar uchun qabul imtixonlari nazarda tutilgan. qabul bo‘yicha cheklovlar mavjud. Gresiya Umumiy qabul talablari – o‘rta ma’lumot to‘g‘risidagi guvohnomaning mavjudligi va Panhellenic imtixonini topshirish. Universitetga qabul barcha sohalarda cheklovlar bilan tanlov asosida amalga oshiriladi. “Ta’lim 2000” islohoti Panhellenic imtixonlarini bekor qildi va moslashuvchan qabul tizimini joriy yetdi. Fransiya Universitet uchun umumiy kirish talabi – o‘rta ma’lumot to‘g‘risida guvohnomaning mavjudligi. Qabul jarayonida boshqa talablar qo‘yilmaydi. Boshqa turdagi OTMlarga qabulda o‘ziga xos cheklovlar belgilangan. Universitetda chagaralash tizimi qo‘llanilmaydi. Boshqa turdagi Oliy ta’lim muassasalari (IUT, Grarides Yecoles) qabulning tanlov tizimidan foydalanadi. Finlyandiya Umumiy qabul talablari – umumiy qabul qilingan o‘rta ma’lumot to‘g‘risida guvohnoma yoki yekvivalent malakaning mavjudligi va kirish imtixonlarini topshirish. Qabul asosan qabul Ta’limning ko‘pgina sohalarida qabul qilishda cheklovlar mavjud. 103 imtixonlariga binoan (maktab guvohnomasi) hamda qabul testlari natijalari bo‘yicha amalga oshiriladi. Italiya Umumiy qabul talablari – umumiy qabul qilingan o‘rta ma’lumot to‘g‘risida guvohnoma yoki yekvivalent malakaning mavjudligi. DU kurslariga va universitet kurslarining cheklangan sonlariga cheklovlar mavjud. Irlandiya Umumiy qabul talablari – umumiy qabul qilingan o‘rta ma’lumot to‘g‘risida guvohnomaning mavjudligi. Ko‘pincha talabalar uchun qabulning maxsus talablari o‘rnatiladi. Qabul qilishda cheklovlar yo‘q, ammo universitetlar talabalarni o‘z qabul standartlariga binoan tanlab oladilar. Islandiya Qabul qilishda cheklovlar yo‘q, ammo universitetlar talaTalabalr umumiy qabul talablari (umumiy qabul qilingan o‘rta ma’lumot to‘g‘risida guvohnoma yoki uning o‘rnini bosuvchi hujjatning mavjudligi) va tanlangan dasturga qabul bo‘yicha maxsus talablarni bajarishlari zarur.balarni o‘z qabul standartlariga binoan tanlab oladilar. Ta’limning ba’zi sohalarida qabul qilishda cheklovlar mavjud. Lixtenshteyn Umumiy qabul talablari – umumiy qabul qilingan o‘rta ma’lumot to‘g‘risida guvohnoma yoki yekvivalent malakaning mavjudligi. Ma’lumot yo‘q. 104 Luksemburg Umumiy qabul talablari – umumiy qabul qilingan o‘rta ma’lumot to‘g‘risida guvohnoma yoki yekvivalent malakaning mavjudligi. Qabul qilishda cheklovlar yo‘q. Gollandiya Univesitetlar uchun umumiy qabul talabi – umimiy qabul qilingan o‘rta ma’lumot to‘g‘risidagi guvohnoma (WO - 13 yillik maktab). Hogenscholen ga umumiy qabul talabi – umumiy qabul qilingan o‘rta ma’lumot to‘g‘risidagi guvohnoma (HAVO – 12 yillik maktab). Qabul tanlangan dastur uchun maxsus talablar orqali belgilanadi. Ta’limning ba’zi sohalarida qabul qilishda cheklovlar mavjud. Norvegiya Talabalar umumiy qabul talablarini (umumiy qabul qilingan o‘rta ma’lumot to‘g‘risida guvohnoma yoki yekvivalentining mavjudligi) va tanlangan dasturga qabul bo‘yicha maxsus talablarni bajarishlari zarur. Ta’limning ko‘pgina sohalarida qabul qilishda cheklovlar mavjud. Portugaliya Umumiy qabul talablari – umumiy qabul qilingan o‘rta ma’lumot to‘g‘risida guvohnoma yoki yekvivalent malakaning mavjudligi. Ta’limning ko‘pgina sohalarida qabul qilishda cheklovlar mavjud. Talabalar o‘rin taklif yetishi mumkin, ammo u tanlagan sohada bo‘lmasligi 105 mumkin. Shvesiya Talabalar umumiy qabul talablari (umumiy qabul qilingan o‘rta ma’lumot to‘g‘risida guvohnoma yoki yekvivalentining mavjudligi) va tanlangan dasturga qabul bo‘yicha maxsus talablarni bajarishlari zarur. Ta’limning barcha sohalarida qabul qilishda cheklovlar mavjud. Oliy ta’lim muassasalari talabalarni qabuli sonini cheklashlari mumkin. Buyuk Britaniya Umumiy qabul talablari – yuqori darajadagi ikki va undar ortiq imtixonlarni topshirish yoki yekvivalent malakaning mavjudligi, shu jumladan, GNVQ, NVQ kasbiy malakalari va BTES milliy diplomlari. Qabul bir qator umimiy va maxsus talablarning bajarilishiga bog‘liq. Ta’limning ba’zi sohalarida qabul qilishda cheklovlar mavjud. Oliy ta’lim muassasalari o‘z talablarini o‘rnatishlari mumkin. Boshqa mamlakatlarda qabul tanlov asosida amalga oshiriladi. Tanlovlar, misol uchun, o‘rta maktab bitiruv imtihonlari fanlari majmuasi yoki o‘rganilayotgan fanlar va olingan baholar darajasi asosida amalga oshirilishi mumkin. Bir qator mamlakatlarda esa hanuzgacha talabalar qabuli milliy (Gresiya) yoki oliy ta’lim muassasalari (Finlyandiya) kirish imtihonlari natijalari bo‘yicha amalga oshiriladi. Ko‘pchilik mamlakatlarda o‘qishga qabul qilinish talablari turli tipdagi institutlar o‘rtasida katta farqqa ega, masalan, Fransiyada Grand Ecoles1ga tanlov juda qat’iy bo‘lsa, boshqa universitet dasturlariga deyarli hech qanday cheklovlar yo‘qdir. IUT2ga ham qabul cheklangan bo‘lib, bir qator mamlakatlarda bilimning alohida sohalari uchun maxsus qabul imtihonlari talab etiladi. Ba’zi mamlakatlarda yoshi katta abiturientlarni to‘liq dastur bo‘yicha qabul qilishga ma’lum bir cheklovlar belgilangan. 106 Turli mamlakatlarda xorijlik talabalarni qabul qilishning turli usullari mavjud. Ammo ushbu masala bo‘yicha Evropa Ittifoqining me’yorlari bir xildir: Evropa Ittifoqi mamlakatlari fuqarolari davlatning o‘z fuqarolarini qabul qilish shartlari asosida qabul qilinishlari shart. Evropa mamlakatlarida qabul qilingan muhim xalqaro vosita deb, 1997 yilda qabulqilingan oliy ta’lim malakalarini e’tirof etish bo‘yicha Lissabon konvensiyasi3 hisoblanadi. Konvensiyada ularning ishtirokchilari o‘z mamlakatlarida oliy ta’lim olish huquqini beruvchi malakalarni o‘zaro e’tirof etishlari belgilangan (agar mamlakatlarda joriy etilgan qabul talablari o‘rtasida keskin farq bo‘lmasa). Oliy ta’lim muassasalariga qabul qilish qoidalari 2- jadvalda batafsil keltirilgan. Evropa Ittifoqi mamlakatlarida amalga oshirilayotgan ijtimoiy, siyosiy va iqtisodiy islohotlar tizimlarning birxillashuvi, bir-biriga kirishib, jipslashishiga olib kelishi muqarrardir. Lekin shu bilan birga, Evropadagi har bir mamlakat o‘z xususiyati, tarixi, madaniyati an’analariga ega ekanligi, ularda asrlar davomida shakllanib kelgan ta’lim tizimini bir necha yillar ichida bekor qilib, hali sinalmagan va notanish ta’lim tizimiga o‘tish murakkab bo‘lishini ta’kidlash zarur. Shu nuqtai nazardan, Evropa Ittifoqi mamlakatlarining ta’lim tizimlarini Qiyosiy tahlil qilish ularga o‘xshash jihatlarni izlabtopishdagi boshlang‘ich qadamlardan biri, deb hisoblasa bo‘ladi. Download 1.85 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|