Statik biokimyо

Kerakli asbob va reaktivlar: shtativ, probirkalar, pipetkalar, baliй moyi, surma (III)- 
xloridning xloroformdagi to’yingan eritmasi, sirka angidrid, xloroform, kontsentrlangan sulfat 
kislota, A vitaminning xloroformdagi 0,05 % eritmasi, temir (II)- sulfatning sirka kislotadagi 
to’yingan eritmasi. 
 
Ishning bajarilishi. 
 
Surma (III)- xlorid bilan qilinadigan reaktsiya 
Quruq probirkaga 2-3 tomchi baliq moyi tomizib, 4-5 tomchi surma (III)- xloridning 
xloroformdagi to’yingan eritmasidan qo’shiladi. Aralashma ko’k rangga bo’yaladi, sekin- asta
pushti binafsha rangga o’tadi. Agar probirka nam bo’lsa, suvni yuqotish uchun 1-2 tomchi sirka 
angidrid qushish mumkin. 
Sulfat kislota bilan qilinadigan reaktsiya 
Bir tomchi baliq moyi 4-5 tomchi xloroformda eritiladi va 1 tomchi kontsentrlangan 
sulfat kislota tomiziladi. Aralashma ko’k rangga kirib, tezda qoramtir-qizil rangga o’tadi.
Bu reaktsiya kontsentrlangan sulfat kislota A vitamindan suv tortib olishi hisobiga turli 
xil rangli modda hosil qilishiga asoslangan. 
 Temir (II)- sulfat bilan qilinadigan reaktsiya 
1-2 tomchi baliq moyi yoki A vitaminning 0,05 % xloroformdagi eritmasidan olib, 5-10 
tomchi FeSO
4
ning muz-sirka kislotadagi to’yingan eritmasidan tomiziladi, unga 1-2 tomchi 

---

kontsentrlangan sulfat kislota qo’shiladi. Aralashma ko’k rangga kirib, sekin- asta pushti qizil 
rangga o’tadi. Karotinlar bu reaktsiyada yashil rang beradi. 
Mavzu: C vitaminga xos sifat reaktsiyalari. 
C vitamin-nordon mazali, rangsiz kristall modda. U suvda eriydigan vitaminlar ichida 
qizdirishga eng chidamsizi hisoblanadi. Ovqat tayyorlash jarayonida uning ko‘p qismi kislorod 
ishtirokida parchalanib ketadi. Shuningdek, u og‘ir metallar-temir, mis, kumush va boshqalar 
tuzi ishtirokida ham oson oksidlanib parchalanishi tezlashadi. 
Askorbat 
kislota-moddalar 
almashinuvida, ayniqsa oqsillar o‘zlashtirilishida, 
biriktiruvchi to‘qimalarni normal holatda tutib turishda va tiklanishda muhim ahamiyatga ega. 
Organizmda C vitamin yetishmasa, qon tomirlari devorining o‘tkazuvchanligi ortadi, tog‘ay va 
suyak to‘qimalari strukturasi buziladi, natijada lavsha (singa) kasalligi ro‘y beradi. Organizmda 
askorbat kislota hosil bo‘lmaydi va to‘planmaydi. Organizm o‘ziga zarur bo‘lgan C vitaminni 
(kattalarning bir kunlik ehtiyoji 60-108 mg, bolalarniki 30-70 mg) oziq-ovqatlar bilan olib turadi. 
Organizmning unga bo‘lgan kundalik ehtiyoji karam, kartoshka, ko‘k piyoz, pomidor va 
boshqalar hisobiga qondiriladi. 
Askorbat kislota ko‘k chuchuk qalampir, qizil qalampir, qora smorodina, xren, qulupnay, 
shovul, limon, apelsin va boshqa ko‘pgina o‘simlik mahsulotlarida anchagina miqdorda bo‘ladi. 
Askorbat kislotaning tabiiy konsentrat na'matakdir(100 g quritilgan na'matak mevasida 1500 mg 
gacha C vitamin bor .) 
C vitamin gipovitaminozida qon tomirlari, ayniqsa kapillyarlar o‘tkazuvchanligi buzilib, 
teri ostiga qon quyilishi, milkdan qon ketishi kuzatiladi, bu kasallik singa yoki skorbut kasalligi 
deb ataladi.Odam singa bilan kasallanganda gialuronat kislota va maxsus oqsil-kollagen 
biosintezi ham buziladi. Bu, o‘z navbatida, suyak to‘qimasining shikastlanishiga, tishlar mo‘rt 
bo‘lib, tezdan tushib ketishiga sabab bo‘ladi.