Стилистика тилшуносликнинг ажралмас қисми бўлиб, у бадиий нутқнинг ифодаланиш услублари, уларнинг таъсирчанлиги ва умуман инсон нутқини ўрганадиган фандир

Градация.Бустилистиквоситадагапдагиҳарбирберилганибораўзиданаввалгиганисбатанкучлироқ, таъсирчанроқбўлаборади (таъсирлилигижихатданвамантиқийжиҳатдан). Бундайтаърифсубъектив, чункибиздабунитаққослашучунлисонийтаърифйўқ.Градациядакўпинчасинонимларишлатилади. Шусинонимларнингкетма-кетишлатилишитаъсирчанликниажратибберишгаёрдамберади. Қуйидаги мисолни кўриб чиқамиз. “Эҳ-е, озодлик, осудалик ва мухтожсизлик тоғ хавоси ва зилол сувдай нақадар лаззатли, нақадар гўзал, нақадар бебаҳо!”(В.З.) Бу мисолда "бебаҳо"сўзи бошқа сўзларга қараганда ("лаззатли", "гўзал") — энг кучли маънога эга бўлган сўз, шунинг учун гап охирида ишлатилган.
Градация — мантиқий, эмоционал ҳамда миқдорийбўлиши мумкин. Мантиқий градацияда ҳар бир гапўзидан аввал келган гапга қараганда мазмун жиҳатдан таъсирлироқ бўлиб боради. Мисол: "Дарёоқар, вақт оқар, умр оқар пайдар-пай" (О.М.) Бу гапдаги барча отлар матний синоним сифатида келмокда. “У ҳар қандай тўсиқни ҳам енгиб ўтади. улғаяди, вояга етади”(П.Т.). Берилган мисолда ищлатилган феьллар — енгиб ўтади, улғаяди, вояга етади – мантиқийградацияни ташкил этган.
Эмоционал градация — одатда эмоционал сўзлар ёрдамида ифодаланади. Масалан: Мирзакаримбой ҳамма бойлар каби айёр, муғомбир, nyxma-nишиқ. (Ойбек). Келтирилган мисолда гра­дация айёр, муғомбир, пухта-пишиқ сўзларига асосланган. Эмоционал градациянинг асосини ташкил этган сўзлар матний синонимлардир. Бу градацияни ташкил этган сўзларнинг маъносини кўриб чиқайлик: "айёр" — "маккорлик билан иш тутадиган қув"; "муғомбир" — "алдоқчилик билан иш кўрувчи айёр одам". Олдинги "айёр" сўзидан кўра эмоционал маъноси кучлироқ. "Пухта" — сўзи эса "ҳар тарафлама ўйлаб иш қиладиган, пишиқ, атрофлича чуқур ўйлаб, асосли ҳаракат қилиб иш тутадиган одам". Бу сўзнинг маъноси "муғомбир" ва “айёр” сўзлари маъноларидан кучлироқдир. "Пишиқ" — ўз ишига пухта, бировга сўзини бермайдиган, ҳақини олдирмайдиган киши ҳақида.
Қуйидаги мисолда эмоционал буёққа эга бўлган сўзлар яққол кўриниб турибди: "Оҳ маликам, — деди Мирза: — сиз зотсиз порлоқ, Сиз ҳилолсиз, йўқ қуёшсиз ... (А.О.). Эмоционал градация катта қизиқиш уйғотади. Унинг ифодаланиши хилма-хилдир ва синтактик тузилиши мухим аҳамият касб этади, кўпинча такрор ва параллелизм билан бирга келади:
Бос,
душманнинг
кўкрагига;
Бос,
юрагига;
Бос,
қаттиқроқ,
сўлаётган
ёв тилагига.
Миқдорий градацияга қуйидаги мисолни келтириш мумкин: Шу супачадан кўриниб турган кенгликларда болалигининг, йигитлигининг, қарилигининг излари қолган. (С.А) Градация ёрдамида эса бирор ҳодисанинг динамик ўсишини ифода этишимиз мумкин:
На ғурбат,на офат,
на ғам.
Бунда бор:ҳарорат,
муҳаббат,
Ва меҳнат нонини кўрамиз баҳам...
Градациянинг стилистик вазифаси хилма-хил бўлиб, баъзан бу қандайдир воқелик ёки ҳолатга нисбатан берилган баҳо бўлиши мумкин. Баъзан эса градация бирор бир жараён ёки ҳодиса ривожланишининг ўсишини тасвирлашга ёрдам беради.