Strategiyalíq menedjment 5230200-Menedjment (tarmaqlar hám tarawlar boyınsha) bakalavr talim bagdarı studentleri ushın oqíw qollanba

7.5 Kópmilletli 
(transnacional) diversiyalaw strategiyası 
Diversiyalawdıń kópmilletli(transnacional) strategiyasın ózgeshelikke iye 
belgisi portfelde kárxanalar sanınıń hám qamırap alınǵan milliy bazarlar sanınıń 
kópligi sanaladı. Bunday jaǵdaylarda korporaciyanıń basqarıw apparatı hár bir 
tarmaqta hár qıylı strategiyalıq qatnaslardı rawajlandırıp hám qollap barıwları kerek. 
Menedjerler hár túrli tarmaqlarǵa tiyisli hám túrli mámleketlerde jaylasqan 
firmalardıń strategiyalıq ilajların muwapıqlastırıw ushın utımlı sheshimler tabıwdı 
biliwleri lazım. Strategiyalıq muwapıqlastırıwdıń maqseti iskerliktiń hár bir 
tarawında hám milliy bazarda turaqlı báseki ústiligin támiyinlew ushın resurslar hám 
muwapıklastırıw imkaniyatlarınan tolıq paydalanıw bolıp tabıladı. 
60-jıllardıń baslarında TNK (transmilliy kompaniyalar) túrli mámleketlerde 
tolıq ǵárezsiz bolǵan kishi kárxanalar sıpatında júzege kelgen. Olardıń hár birinen 
óz milliy nızamshılıǵınıń ózine tán ózgeshelikleri muwapıq keliwi talap etilgen. 
70-jıllardan baslap kópmilletli strategiya óz nátiyjesine erise basladı. 
80-jıllardan baslap báseki ústinligiń basqa negizi payda bola basladı: bir jola 
bir neshshe tarmaqlarda kúshli báseki poziciyaların iyelik etiwi ushın baylanıslı 
tarmaqlardı diversiyalawdıń strategiyalıq máplerinen paydalanıw. 
Tayanısh sózler: korporaciya, jańa tarmaqlar, uqsas hám uqasas bolmaǵan 
tarmaqlar, kompaniyalardı qısqarttırıw hám tamamlaw, qayta bólistiriw, 
kópmilletli kompaniyalarda diversifikaciyalaw. 

---

93 
Qadaǵalaw ushın sorawlar: 
1.Korporaciyanıń ósiwi hám rawajlanıwǵa qanday sırtqı faktorlar tásir etedi?
2.Jańa tarmaqlarǵa kiriw strategiyası qanday ámelge asırıladı? 
3. 
Uqsas tarmaqlarǵa diversifikaciyalaw strategiyası. Uqsas bolmaǵan 
tarmaqlarǵa diversifikaciyalaw strategiyası. 
4. 
Qısqarttırıw hám tamamlaw strategiyasın túsindirip beriń 
5. 
Quramǵa qayta ózgeris kiritiw strategiyası qashan qollanıladı? 
6. 
Kópmilletli diversifikaciyalaw strategiyasnıń nátiyjeligi nede? 
7 Kompaniyanıń ámeldegi strategiyasın bahalaw ushın qanday sorawlar 
qoyıladı? 

---

94