Suv resurslarini boshqarish

 
Amudaryo suvining o„rtacha yillik minerallashuvi dinamikasi (g/l) 
5.7-jadval
Davr
Xarakterli nuqtalar 
Termez Kerki 
Ilchik 
Darganata Tyuyamuyun Kipchak CHatli Samanbay 
Qizil-
jar 
1960- 
1970 
0,51- 
0,57 
0,56 
0,61- 
0,62 
- 
- 
- 
0,60- 
0,65 
0,50-0,51 
0,54- 
0,57 
1971- 
1980 
0,60- 
0,65 
0,67- 
0,73 
0,70- 
0,73 
0,88 
0,68-0,89 
1,1 
0,72- 
0,93 
0,69-0,84 
0,75- 
0,85 
1981- 
1990 
0,57- 
0,62 
0,73- 
0,78 
0,91 
1,05-1,15 
0,91-1,07 
1,08- 
1,118 
1,1- 
1,15 
1,09-1,41 
1,17- 
1,34 
1991- 
1995 
0,65 
0,70 
- 
- 
0,81 
- 
- 
1,02 
0,97 
Xuddi shunday tendensiyalar Sirdaryo daryosi suvlari tarkibida xam kuzatiladi. 
Suvning mineralizatsiyasi xamma nazorat punktlarida 1960-1970 yillarga nisbatan 
ko„paygan. Undan tashqari suvning tarkibida kimyoviy komponentlarlar, mis, temir, 
sufat, xlorid kabilar miqdori oshgan. Buni natijasida nafaqat daryoning quyi boshqa 
qismlarida ham suv iste‟mol uchun yaroqsiz bo„lib qoldi.

---

79 
Sirdaryo suvining o„rtacha yillik mineralizatsiyasining o„zgarishi 5.8- jadvalda 
keltirilgan.
Sirdaryo suvining yillik o„rtacha minerallashuvi dinamikasi (g/l) 
5.8-jadval 
Davr 
Ko„rsatkichlar 
Bekobod 
SHardara 
Kizil-O„rda 
Kazalinsk 
1960 - 1970 
0,64-0,97 
0,68-0,94 
0,70-0,98 
0,95-1,01 
1971-1980 
0,97-1,38 
0,94-1,55 
0,98-1,74 
1,01-1,72 
1981 - 1990 
1,38-1,48 
1,55-1,46 
1,74-1,69 
1,72-
1,87(2,26) 
1991 - 1999 
1,48-1,35 
1,46-1,24 
1,69-1,33 
1,87-1,57 
So„nngi yillarda olib borilgan ilmiy tadqiqotlar natijalari va milliy 
ma‟ruzalarida keltirilishicha, 90-yillar oxirida daryolar suvining mineralizatsiyasining 
bir oz pasayishi kuzatilgan va bunga shu davrda sug„orma dexqonchilik va sanoat 
soxalarining suv iste‟molini vaqtinchalik kamayishi sabab bo„lgan. SHu bilan birga 
yer osti suvlarining to„liq ifloslanishi kuzatilgan. Yer osti suvining ko„proq 
ifloslanishi aholi zich joylashgan punktlarda hamda kimyoviy, neftni qayta ishlash 
korxonalari 
joylashgan 
zonalarida 
kuzatilgan. 
1995-2001 
yillar 
statistik 
ma‟lumotlariga ko„ra, olingan namunalarning o„rtacha 8 dan 15% gacha bo„lgan 
qismida bakteriologik ko„rsatgichlar, 20 – 40% qismida esa suv fizik-kimyoviy 
ko„rsatgichlari bo„yicha davlat standarti talablariga javob bermaydi. Milliy ekspertlar 
bunda tozalash inshootlarining texnik xolatining yomonlashuvi (umumiy miqdordan 
60–70%) va qoniqarsiz ahvolda ekanligini sabab qilib ko„rsatishadi.
Suvlarning sifatini yaxshilash maqsadida quyidagilar bajarilishi lozim: 
Daryo va suv manbalariga oqava suvlar tashlanishini kamaytirish; 
Davlatlararo amaliyotga “ifloslantiruvchi to„laydi” tamoyilini kiritish; 
Suv sifati nazoratini kuchaytirish; 
Davlatlararo axamiyatidagi daryolar va ularning turli suvlilik sharoitilari bo„yicha 
ekologik asoslangan suv sarflari (ekologik popusk) xajmlarini belgilash; 
Suv resurslari sifatini nazorat qilish vositasi va usullarini rivojlantirish; 

---

80 
Manfaatdor davlatning profilaktika va daryo suvlarini ifloslanishlar asoratlarini 
bartaraf etish ishlarini moliyalashtirishda ishtiroqi va xissasini oshirish.