T. C. KÜLTÜr ve turizm bakanliği tüRKİye küLTÜr portali projesi


Download 17.59 Kb.
Pdf ko'rish
bet6/22
Sana26.12.2017
Hajmi17.59 Kb.
#23082
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22

 
Haklar (Rights): (Telif ve kullanım hakları ile ilgili bilgiler.) 
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca hazırlanan tüm içeriğin her türlü 
ortamda  umuma  arz  yetkisi  sınırsız  süreyle  Kültür  Turizm  Bakanlığına 
devredilmiştir.    Bakanlık  sonraki  zamanlarda  hazırlanan  içerikle  ilgili  düzeltme, 
ekleme, silme veya yayından kaldırma hakkına sahiptir.
 
Kaynağı  Hazırlayan(Grup 
üyesi) / 
Emeği Geçen  
Konu Editörü 
Proje Yöneticisi 
Doç.Dr. Z.Kenan BİLİCİ 
Prof.Dr. Kıymet GİRAY 
Prof. Dr. H. Hale 
KÜNÜÇEN 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
3.4.4.Türbeler 
 
Anahtar Kelimeler: Selçuklu, türbe 
 
Selçuklu çağından kalma mezar anıtlarının büyük çoğunluğu, toprak üstünde kalan ve içinde 
sembolik sandukaların yer aldığı, bir kısmında mihrap da bulunan kubbeyle örtülü bir ziyaret 
odası ile toprak altında ve tonoz örtülü, kare, dikdörtgen ya da haçvari planlı mumyalık katı 
olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. 
 
Selçuklu  çağı  türbeleri,  farklı  tipolojiler  sunan  bir  yapı  grubudur.  Buna  göre,  türbe 
mimarlığında en  yaygın  formun,  konik  ya da piramidal  külahlı  çokgen ve silindirik gövdeli 
örnekler  olduğu  saptanabilmektedir.  Bu  grupta  yer  alan  çokgen  gövdeli  örnekler  arasında, 
12.yüzyıldan kalma, Erzurum-Emîr Saltuk Türbesi,  Anadolu’daki on kenarlı tek örnek olan 
Konya’daki  II.  Kılıç  Arslan  Türbesi,  Divriği  Sitte  Melik  Türbesi,  Kemah-Mengücek  Gazi 
Türbesi  ve  13.yüzyıldan  Kayseri-Huand  Hatun  Türbesi  ve  Afyon-Boyalıköy  Kureyş  Baba 
Türbesi  sayılabilir.  Yüksek  kaideli  silindirik  türbeler,  13.  yüzyılın  sonundan  kalmadır  ve 
özellikle  Ulu  Kümbet,  Hasan  Padişah  Kümbeti,  Çifte  Kümbetler  gibi  örnekleriyle  Ahlât’ta 
yoğunlaştıkları dikkati çeker.  
 
Mezar  yapıları  arasında  kare  planlı  ve  prizmatik  gövdeli  örnekler  sayıca  azdır.  Bu  tür 
örneklerde  ana  örtü  elemanı  bir  külahtan  ibarettir;  daha  az  sayıdaki  örnekte  kubbenin 
kullanıldığı  görülür.  Ahlat-Şeyh  Necmettin,  Pınarbaşı-Melik  Gazi  ve  Develi-Seyid  Şerif 
Türbeleri, bu grubun üç seçkin örneğidir. 
 
Selçuklu  çağında,  13.yüzyılda  Anadolu’ya  özgü  olarak  beliren  bir  başka  mezar  yapısı  da, 
Eyvan Türbe” formudur. Orta Anadolu’da, özellikle Konya ve Afyon ile yakın çevrelerinde 
yoğun ilgi gören bu tür mezar yapılarının en anıtsal örnekleri, Afyon-Boyalıköy’deki Eyvan 
Türbe  ile  Akşehir-Reis  kasabasındaki  Emîr  Yavtaş  Türbesi  ve  Konya-Gömeç  Hatun 
Türbesi’dir. 
 
Diğer  taraftan,  “Eyvan  Türbe”lerle  benzeşen  ve  kare  planlı  eyvanı  külâhla  örtülü  iki  mezar 
yapısı da, Konya’daki Mevlâna ve Sahip Ata Türbeleridir.  
 
Selçuklu  çağının  diğer  örnekleri  arasında,  Kırşehir’deki  Caca  Bey  Türbesi  ve  Sivas’taki  I. 
İzzeddin Keykâvus Türbesi gibi, ait oldukları yapıların bünyesinde farklı işlevleriyle barınan 
mezar yapıları da bulunmakta, ayrıca tarihi tartışmalı da olsa, dilimli gövdesinin etrafı çevre 
koridoru  ve  duvarıyla  kuşatılmış  Tercan’daki  Mama  Hatun  Türbesi  ile  Amasya’daki 
Torumtay  Türbesi  gibi,  alışılmışın  dışındaki  formları  ve  ilgi  çekici  cephe  düzenlemeleri  ile 
kendi çağı içinde tekil kalan örneklere de rastlanabilmektedir.  
 
 
Kaynak: 
O.Aslanapa, Türk Sanatı, İstanbul. 1993 (3) 
 
M.O. Arık, 
Erken  Devir  Anadolu-Türk  Mimarisinde  Türbe  Biçimleri”,  Anadolu 
(Anatolia), XI, Ankara.1967, s. 57–100 
 
H.Önkal, Anadolu Selçuklu Türbeleri, Ankara.1996 

 
 
 
M.Sözen, ‘Anadolu’da Eyvan Tipi Türbeler”, Anadolu Sanatı Araştırmaları, I, İstanbul. 1969, 
s. 167–210.  
 
 
 
 
Haklar (Rights): (Telif ve kullanım hakları ile ilgili bilgiler.) 
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca hazırlanan tüm içeriğin her türlü 
ortamda  umuma  arz  yetkisi  sınırsız  süreyle  Kültür  Turizm  Bakanlığına 
devredilmiştir.    Bakanlık  sonraki  zamanlarda  hazırlanan  içerikle  ilgili  düzeltme, 
ekleme, silme veya yayından kaldırma hakkına sahiptir.
 
Kaynağı  Hazırlayan(Grup 
üyesi) / 
Emeği Geçen  
Konu Editörü 
Proje Yöneticisi 
Doç.Dr. Z.Kenan BİLİCİ 
Prof.Dr. Kıymet GİRAY 
Prof. Dr. H. Hale 
KÜNÜÇEN 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
3.4.5.Hanlar 
 
Anahtar Kelimeler: Selçuklu, han, kervansaray 
 
Selçuklu  çağından  günümüze  ulaşabilen  mimarlık  mirası  arasında  şüphesiz  en  anıtsal 
örnekler,  Denizli’den  Erzurum,  Kars  ve  Iğdır’a,  Kütahya’dan  Malatya,  Bitlis  ve  Ahlat’a, 
Antalya’dan Sinop ve Samsun’a uzanan transit ticaret  yolları üzerine inşa edilmiş hanlardır. 
Hanların  bulunduğu  yol  ağının  önemlice  bir  bölümünün,  Roma  çağında  yapılan  ve  Bizans 
çağında  tamir  edilen  bir  güzergâhı  izlediği  söylenebilir.  Kuşkusuz  buna,  Selçuklu  çağında 
eklenmiş  yeni  yol  güzergâhlarını  ve  ticarî  etkinliklerde  önemli  rol  oynayan  Antalya,  Sinop, 
Alanya, Kayseri ve Sivas gibi kentleri de katmak gerekir. 
 
13.yüzyılda  her  biri  ağırlıklı  birer  ekonomik  kuruma  dönüşmüş  olan  bu  yapıların 
vakfiyelerinden,  çoğunda  hamam,  mescit,  kütüphane  ve  yolcularla  kervanların  ihtiyacını 
karşılayacak hekim, baytar ve her çeşit tamir için ustalar bulunduğu, bir vakıf eser olarak her 
milletten insana, birkaç günü geçmemek üzere, barınak ve yiyecek sağlandığı anlaşılmaktadır. 
Aynı  zamanda,  kervan  yolları  üzerinde,  geceleri  emniyeti  sağlayan  birer  menzil  barınağı, 
kitâbelerine göre bazıları da ribat işlevi görmekteydiler. 
 
Selçuklu çağında inşa edilmiş hanlar, plan tasarımı bakımından farklı gruplara ayrılabilecek 
bir yapı grubudur. Şüphesiz en yaygın plan tipi, kapalı (barınak) ve bir avlu etrafındaki servis 
mekânlarıyla  açık  bölümleri  bulunan  örneklerdir.  Selçuklu  çağının  en  erken  tarihli  örneği 
olarak,  II.  Kılıç  Arslan  tarafından  12.yüzyılın  ikinci  yarısında  yaptırılmış  olan  Aksaray-
Kayseri  yolu üzerindeki  Alay Han’dan başlamak üzere, 13.yüzyıldan kalma Konya-Aksaray 
yolu  üzerindeki  Sultan  Han,  Kayseri-Sivas  yolu  üzerindeki  Tuzhisar  Sultan  Hanı,  Konya-
Beyşehir  yolu  üzerindeki  Altınapa  Hanı,  Sivas-Malatya  yolu  üzerinde  Arapça,  Ermenice  ve 
Süryanice üç dilde yazılmış kitâbeleriyle dikkati çeken Hekim Han, Eğirdir-Denizli yolundaki 
Çardak Han, Aksaray-Kayseri arasındaki Ağzıkara Han ve Kayseri-Malatya  yolu üzerindeki 
Karatay Han gibi örnekler bu plan tipinin anıtsal ve ilgi çekici uygulamalarıdır. 
 
Bunun  yanı  sıra,  bir  büyük  avlu  etrafında  dizili  odaları  ve  revaklarla  çevrili  dört  eyvanlı 
planıyla  Orta  Asya  modellerinin  temsilcisi  sayılabilecek  Antalya-Isparta  yolu  üzerindeki 
13.yüzyıl  başından  kalma  Evdir  Han,  Alanya-Antalya  yolu  üzerinde  bir  ordugâh  olarak 
Selçuklu Sultanı I.Alâeddin Keykubad için özel olarak tasarlanmış ilgi çekici planıyla Alara 
Han ve yine aynı güzergâh üzerinde tek bir tonozlu birimden meydana gelen Şarapsa Han gibi 
sıra dışı uygulamalara da aynı çağ içinde rastlamak mümkündür. 
 
 
Kaynak: 
K.Erdmann, Das Anatolische Karavansaray des 13. Jahrhunderts, I, Berlin.1961 
 
K.Erdmann, Das Anatolische Karavansaray des 13. Jahrhunderts, II, Berlin. 1962 
 
A.Tükel
  (
Yavuz),  “Alara  Han’ın  Tanıtılması  ve  Değerlendirilmesi”,  Belleten  XXXIII/132, 
Ankara. 1969, s. 429–459 
 
A.T.Yavuz,  “Anadolu  Selçuklu  Kervansaraylarında  Mekân-İşlev  İlişkisi  İçinde  Savunma  ve 
Barınma”, IX. Vakıf Haftası Kitabı, Ankara. 1992, s. 253–284  

 
 
 
A.T.Yavuz,    “Anadolu  Selçuklu  Dönemi  Kervansarayları  Tipolojisi”,  IV.  Milli  Selçuklu 
Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, Konya, 1994, s.183–198 
 
A.T.Yavuz, “Anadolu Selçuklu Dönemi Hanları ve Posta-Menzil-Derbent Teşkilatları”, Prof. 
Doğan Kuban’a Armağan, İstanbul. 1996, s.25–38 
  
 
 
 
 
 
 
Haklar (Rights): (Telif ve kullanım hakları ile ilgili bilgiler.) 
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca hazırlanan tüm içeriğin her türlü 
ortamda  umuma  arz  yetkisi  sınırsız  süreyle  Kültür  Turizm  Bakanlığına 
devredilmiştir.    Bakanlık  sonraki  zamanlarda  hazırlanan  içerikle  ilgili  düzeltme, 
ekleme, silme veya yayından kaldırma hakkına sahiptir.
 
Kaynağı  Hazırlayan(Grup 
üyesi) / 
Emeği Geçen  
Konu Editörü 
Proje Yöneticisi 
Doç.Dr. Z.Kenan BİLİCİ 
Prof.Dr. Kıymet GİRAY 
Prof. Dr. H. Hale 
KÜNÜÇEN 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
3.4.6.Saray Ve Köşkler 
 
Anahtar Kelimeler: Selçuklu, saray, köşk, kasır 
 
Selçuklu  çağının  yazılı  tarihî  kaynaklarından,  12  ve  13.yüzyıllarda,  Anadolu’nun  pek  çok 
kentinde birçok saray ve köşkler bulunduğuna ilişkin bilgi edinmek mümkündür. Ne var ki, 
bunlardan günümüze pek az örnek kalabilmiştir.  
 
Günümüze kalabilen ya da arkeolojik kazılar sonucu ortaya çıkarılan çoğu moloz taş ve tuğla 
ile  inşa  edilmiş  bu  yapıların,  zengin  çini  ve  kimisi  boyalı  alçı  kaplamaları  özellikle  ilgi 
çekicidir.  
 
Selçuklu  başkenti  Konya’da  II.  Kılıç  Arslan  tarafından  12.yüzyılın  sonlarına  yaptırılan 
köşkten günümüze küçük bir bölümü ulaşabilmiştir. Vaktiyle bir seyir köşkü olarak, İçkale ve 
içinde  sarayın  da  yer  aldığı  yapılar  topluluğunun  bir  parçası  halinde  inşa  edildiği  anlaşılan 
binada yapılan kazılar sırasında minai tekniğinde, İran’daki Büyük Selçuklu çağının Rey ve 
Keşan örnekleriyle benzeşen küçük boyutlu yıldız ve haçvari çiniler bulunmuştur. 
 
13.yüzyılın  ilk  yarısı  içinde  I.Alâeddin  Keykubad  tarafından  yaptırıldığı  anlaşılan  üç  saray 
yapısı vardır. Bunlardan biri, 1221’deki Alanya Kalesi’nin fethinden sonra inşaatına başlanan 
ve 1221–1223 yılları arasında tamamlanan İçkale’deki Selçuklu Sarayı’dır. Fatihinin lakabına 
nisbetle,  Ortaçağ  ve  sonrasında  Alâiyye  olarak  anılan  ve  bir  Selçuklu  Sultanının  lâkabını 
bağışladığı  Anadolu’daki  ilk  ve  tek  Ortaçağ  kenti  olan  Alanya’da,  İçkale’de  sürdürülen 
arkeolojik  kazılarda,  tarihî  kaynaklarda  sözü  edilen,  fakat  zamanla  ortadan  kalkmış;  yeri  ve 
mimari özellikleri hakkında hiçbir bilgi bulunmayan Selçuklu Sarayı’nın harabesi bütünüyle 
ortaya çıkartılmış; planı, strüktürel özellikleri ve inşa tekniği anlaşılmış; diğer taraftan, kazılar 
sonucunda, bir kısmı Selçuklu dönemi için ünik sayılabilecek çini, fresko, boyalı alçı ve tuğla 
mozaiklerden  oluşan  zengin  mimari  dekor  parçaları  ile  önemli  sayıda  ve  çeşitliliğe  sahip 
farklı  tekniklerde  ve  atölyelerde  üretilmiş  kullanma  seramiği,  cam  ve  madeni  parçalar  ele 
geçirilmiş;  ayrıca  ilk  kez,  I.Alâeddin  Keykubad’ın  adı,  lâkap  ve  ünvanlarının  yazılı  olduğu 
yıldız formlu bir duvar çinisi ile aynı Sultana ait kurşun mühürler de bulunmuştur. 
 
Dönemin  bir  diğer  önemli  yapısı,  araziye  dağılmış  pek  çok  yapıdan  oluşan  bir  binalar 
topluluğu  halinde  Beyşehir  Gölü  kenarına  inşa  edilmiş  olan  Kubadâbâd  Sarayı’dır.  Burada 
sürdürülen arkeolojik kazılarda, saray topluluğu içindeki yapıların plan ve inşaat özellikleri ile 
alt  yapı  tesisatlarına ilişkin birçok değerli bilgiye ulaşılmış;  özellikle olağanüstü zenginlikte 
yıldız  ve  haç  formlu  figürlü  ya  da  bitkisel  desenli  çiniler,  alçı  kaplama,  cam  ve  seramik 
kullanma eşyaları da bulunmuştur. 
 
Kayseri-Keykubadiye’de,  aynı  Sultan  tarafından  yaptırılan  saraydan  günümüze  yalnızca  bir 
köşk ulaşabilmiş; burada yapılan kazılarda da geometrik desenli çini kaplamalar bulunmuştur. 
Diyarbakır  İçkalesi’nde  bulunduğu  bilinen  ve  13.yüzyılın  başlarına  tarihlenen  Artuklu 
Sarayı’ndan  geriye  sadece  dört  eyvanlı  bir  avlu  tasarımını  hatırlatan  bir  düzenleme  ile 
avlunun  ortasında  sekizgen  planlı,  tek  renk  sırlı  figürlü  çiniler,  renkli  taş  ve  mozaik  ile 
kaplanmış bir havuz ile bir sel sebil kalabilmiştir.   
 
Antalya  yakınlarındaki  Aspendos  Tiyatrosu’nun  bir  bölümünde  inşa  edilen  Selçuklu 
köşkünden geriye zikzak desenli bazı duvar resimleri ile kimi figürlü duvar çinileridir. 
 

 
 
 
Diğer taraftan, 13.yüzyıla tarihlenen Kayseri-Erkilet Hızır İlyas Köşkü, Argıncık’taki Haydar 
Bey Köşkü, Alanya çevresindeki Gülefşen ve Sedre köşkleri de, Selçuklu çağının seçkin sivil 
mimarlık örnekleri olarak dikkati çekerler. 
 
 
Kaynak: 
M.Akok, "Konya'da Alâeddin Köşkü Selçuk Saray ve Köşkleri", Türk Etnografya Dergisi, XI, 
Ankara. 1969, s. 47–73 
 
R.Arık, Kubad Abad. Selçuklu Saray ve Çinileri, İstanbul.2000 
R.Arık, “Kubadabad Sarayı (Bir Değerlendirme) ve Malanda Köşkü”, I Uluslararası Selçuklu 
Kültür ve Medeniyeti Kongresi, Konya. 2001, s.25–32 
 
R.Arık,  “Selçuklu  Saray  ve  Köşkleri”,  Selçuklu  Çağında  Anadolu  Sanatı,  Haz:  D.  Kuban, 
İstanbul.2002, s.251–265 
 
 
 
 
 
 
 
Haklar (Rights): (Telif ve kullanım hakları ile ilgili bilgiler.) 
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca hazırlanan tüm içeriğin her türlü 
ortamda  umuma  arz  yetkisi  sınırsız  süreyle  Kültür  Turizm  Bakanlığına 
devredilmiştir.    Bakanlık  sonraki  zamanlarda  hazırlanan  içerikle  ilgili  düzeltme, 
ekleme, silme veya yayından kaldırma hakkına sahiptir.
 
Kaynağı  Hazırlayan(Grup 
üyesi) / 
Emeği Geçen  
Konu Editörü 
Proje Yöneticisi 
Doç.Dr. Z.Kenan BİLİCİ 
Prof.Dr. Kıymet GİRAY 
Prof. Dr. H. Hale 
KÜNÜÇEN 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
3.4.7.Darüşşifalar 
 
Anahtar Kelimeler: Selçuklu, darüşşifa, Bimarhane 
 
Selçuklu  çağında  tıp  okulları  olarak  işlev  gören  darüşşifaların  ön  örneklerine,  İran’da, 
12.yüzyılda  inşa  edilmiş  Büyük  Selçuklu  mimarlık  yapıtları  arasında  rastlanır.  Melikşah 
zamanında,  Maveraünnehir  ve  Horasan’da  inşa  edilmiş  darüşşifalar,  tıp  alanında  teorik  ve 
pratik eğitim-öğretimin icra edildiği ve hastaya hizmet sunan kurumlar olduğu bilinir. Tarihî 
kaynaklara  göre,  12.yüzyılın  sonlarına  doğru  Artuklu  egemenlik  alanı  içinde  inşa  edildiği 
anlaşılan  darüşşifalar  ile  13.yüzyıla  ait  Mardin’deki  Emineddin  ve  Silvan  darüşşifalarının, 
yıkıldıkları için, fizikî yapılarına ilişkin bir bilgi edinmek mümkün değildir. 
 
 
Selçuklu çağının en erken tarihli darüşşifası, Kayseri’de ve 13.yüzyılın hemen başlarında çifte 
medrese  olarak  inşa  edilmiş  Gevher  Nesibe  Darüşşifası  ve  Tıp  Medresesi’dir.  Yüzyılın  ilk 
yarısından  kalma  Sivas’taki  Keykâvus  Şifahanesi,  avlulu,  dört  eyvanlı  ve  revaklı  oda 
düzenlemeleriyle,  dönemin  medrese  tipolojisinden  farklılaşmayan  bir  plana  sahiptir.  Aynı 
tarihlere ait bir Mengücekli eseri olan Divriği Şifahanesi, cami, türbe ve şifahane gibi farklı 
işlevlere sahip üç ayrı yapıyı tek bir yapı alanı içinde bütünleştirmiş bir erken dönem külliyesi 
olarak  belirmektedir.  Benzer  bir  uygulama,  yüzyılın  ortalarında  inşa  edildiği  anlaşılan 
Çankırı’daki  Atabey  Cemâleddin  Ferruh  Darüşşifası’nda  da  gözlemlenebilmektedir.  Burada 
da darüşşifa, darülhâdis (Taş Mescit) ve türbeden oluşan bir yapılar topluluğunun söz konusu 
olduğu  anlaşılmakla  birlikte,  darüşşifa  yıkılarak  ortadan  kalkmış  ve  geriye  sadece  taçkapısı 
kalabilmiştir.  Yüzyılın  ikinci  yarısında  inşa  edilmiş  Kastamonu’daki  Pervâneoğlu  Ali 
Darüşşifası’ndan  (Yılanlı  Darüşşifa)    da  günümüze  sadece  taçkapısı  ulaşabilmiştir.  Yapılan 
son araştırmalar, yüzyılın ikinci yarısından kalma Tokat’taki Gök Medrese’nin bitişiğinde bir 
tıp medresesi ve şifahane bulunduğunu ortaya koymuştur. 14.yüzyılın başlarında, Amasya’da, 
bir  İlhanlı  eseri  olarak  inşa  edildiği  bilinen  Anber  bin  Abdullah  Darüşşifası  (Bimarhane), 
Selçuklu çağının sonlarına ait tipik örneklerden biridir. Yapının, Bimarhane adıyla tanınması, 
burada  sadece  akıl  hastalarının  tedavi  edildiğini  düşündürür.  Binada,  sonraları,  15.yüzyılın 
ortalarında hekimlik yapmış, hekim yetiştirmiş ve  Kitab ul-Cerrâhiyetu’l-Hâniyye adıyla bir 
tıp  kitâbı  yazmış  olan  Sabuncuoğlu  Şerefeddin  bin  Ali  Elhac-İlyasoğlu  adlı  bir  hekimin  de 
çalıştığı bilinmektedir. 
  
 
Kaynak: 
G.Cantay, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Darüşşifaları, Ankara. 1992 
 
G.Cantay, “Kaynaklardan tanıdığımız Anadolu Selçuklu Darüşşifaları I”, IV. Milli Selçuklu 
Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, Konya. 1995, s.13–18 
 
M.Cevdet,  "Sivas Darüşşifası Vakfiyesi ve Tercümesi", Vakıflar Dergisi, I, Ankara. 1938, s. 
3538 
 
S.Çetintaş, Sivas Darüşşifası 614–1217, İstanbul. 1953 
 
Şerefeddin Sabuncuoğlu, Cerrāhhiyyetü’l-Hāniyye, Cilt: II, Çev: İ.Uzel, Ankara. 1992 
 
R.Yinanç, “Kayseri ve Sivas Darüşşifalarının Vakıfları”, Belleten, XLVIII/189–190, Ankara. 
1984, s. 299–307 

 
 
 
 
Haklar (Rights): (Telif ve kullanım hakları ile ilgili bilgiler.) 
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca hazırlanan tüm içeriğin her türlü 
ortamda  umuma  arz  yetkisi  sınırsız  süreyle  Kültür  Turizm  Bakanlığına 
devredilmiştir.    Bakanlık  sonraki  zamanlarda  hazırlanan  içerikle  ilgili  düzeltme, 
ekleme, silme veya yayından kaldırma hakkına sahiptir.
 
Kaynağı  Hazırlayan(Grup 
üyesi) / 
Emeği Geçen  
Konu Editörü 
Proje Yöneticisi 
Doç.Dr. Z.Kenan BİLİCİ 
Prof.Dr. Kıymet GİRAY 
Prof. Dr. H. Hale 
KÜNÜÇEN 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
3.4.8.Kaleler 
 
Anahtar kelimeler: Selçuklu, kale, sur 
 
Selçuklu  çağının  surlarla  çevrili  kale-kentlerinin  önemlice  bir  bölümünde,  kenti  kuşatan  sur 
tahkimatının  Türk  fethinden  önceye  giden  tarihsel  bir  geçmişleri  olduğu  anlaşılmaktadır. 
Örneğin,  Diyarbakır  kent  surlarının  Bizans  çağında  ve  Iustinianos  tarafından  büyük  ölçüde 
yenilendiği bilinir. 5 km.yi geçen sur çizgisine, sonradan Artuklular tarafından Ulu Beden ve 
Yedi Kardeş Burçları gibi anıtsal tahkimatlar eklenmiştir. Benzer bir gözlem Afyon, Amasya, 
Tokat,  Silvan,  Sinop,  Harput,  Antalya,  Ankara,  Malatya,  Kemah,  Kayseri  ve  Erzurum  gibi 
birçok Anadolu  kentinin  kale ve surları için de  yapılabilir.  Bu kalelerin  ilk inşaatlarının da, 
tarihsel olarak Helenistik, Roma ve Bizans çağlarına kadar geri gittiği, Selçuklu çağında yeni 
burçlar ve beden duvarları gibi eklentiler yapılarak kullanılmaya devam ettiği anlaşılmaktadır. 
 
Buna karşılık, her ne kadar Türk fethi öncesine inen bir savunma sistemine sahip olsalar da, 
Konya,  Alanya  ve  Sivas  gibi  kentlerde,  surların  büyük  ölçüde  Selçuklu  çağında  yapılmış 
oldukları söylenebilir. 
 
Örneğin, 1221 yılında Selçuklu Sultanı I.Alâeddin Keykubad tarafından fethedilerek fatihinin 
lâkabına nikbetle Alâiyye adını alan, Bizans çağının Kalonoros’unda,  mevcut kitabelere göre, 
yeni kurulan kent için, önce 1226 yılında Tersane Burcu ile Kızıl Kule diye bilinen anıtsal bir 
kule  yapısı  inşa  edilmiş;  topografyanın  eğim  çizgileri  boyunca  çeşitli  kırılmalar  yaparak 
Ehmedek’e kadar uzanan ve kenti kuzey yönünden tahkim eden kara suru  ile gömlek suru da 
aynı  yıl  içinde  tamamlanmıştır.  Bu  arada,    Orta  Hisar’daki  Helenistik  çağdan  kalma  sur 
duvarının da tahkim edilip yükseltilmiş olduğu anlaşılmaktadır.  Bu suretle, fethinin üzerinden 
5  yıl  geçtikten  sonra,  tarihî  yarımadayı  anakaradan  ayıran  güçlü  bir  savunma  sistemi 
oluşturulmuş; kısa bir süre sonra, 1227 yılında Ehmedek’teki inşaat da bitirilmiştir.  
 
Kaynak: 
İ.H.Konyalı, Alanya (Alâiyye), İstanbul.1946 
 
S.Lloyd-D.S.Rice, Alanya (Alâ’ıyya), Çev.: N.Sinemoğlu, Ankara.1964 
 
N.Sevgen, Anadolu Kaleleri, I.Cilt, Ankara.1959 
 
S.Vryonis, The Decline of Medieval Hellenism in Asia Minor and the Process of Islamization 
from the Eleventh through Fifteenth Century, London.1971 
 
 
Download 17.59 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling