T. M. Magrupov, B. M. Mirshaxodjayev

6. T IZ IM L A R T A H L IL ID A A X B O R O T L I Y O N D A S H U V
6.1. Tizim m odellari orqali hisoblashni rejalashtirish.
T a jrib a la rn i rejalashtirish nazariyasining asosiy tushunchalari
T izim n i m odeli orqali o ‘ tkaziladigan mashina tajribalari qarala- 
yotgan obyektni harakatlanish jarayon i haqidagi m a ’ lumotlam i olish 
maqsadida tekshirilib, loyihalashtirilib o ‘ tkaziladi. Bu m a’ lumotlar 
xususiyatlam i tahlili uchun hamda ulam i berilgan chegaralarda 
optimallashtirish uchun, y a ’ ni tizim ni parametrlari va algoritm larini 
sintez qilish uchun ham olinadi.
T izim n i modellashtirishda q o ‘ yilgan maqsadga b o g ‘ liq ravishda 
turli usullar va y o ‘ nalishlar m avjud. Mashina tajribalarini rejalash- 
tirishni asosiy maqsadi chegaralangan resurslarda tekshirilayotgan 
obyekt tizim i haqida zarur m a’ lum otlam i olishdan iborat (mashina 
vaqtiga xarajatlar, xotira va h.k.). Mashina tajribalarini rejalash- 
tirishda k o ‘ riladigan masalalar qatoriga mashina vaqti xarajatlarini 
kamaytirish, modellashtirish natijalarini an iqligi va ishonchliligini 
oshirish, 
model adekvatligini
tekshirish kabilar kiradi.
Kom pyuterlarda modellashtirish tajribalari va tabiiy tajriba 
maqsadlari mos tushishiga qaramay, ular orasida farq ham mavjud. 
Shuning uchun tajribalarni rejalashtirishda quyidagilar muhim 
ahamiyatga ega.
1. Kom pyuterlarda 
tajribalarni 
qaytarilish 
(takrorlanishi) 
shartlarini soddaligi.
2. Tajribalarni uzilish va yangilanishni hisobga olgan holda 
boshqarish imkoniyati.
3. Tajribalarni o ‘ tkazish shartlarini y e n g illig i (tashqi muhit 
ta’ siri).
4. M odellashtirish jarayonida nuqtalar ketm a-ketligidagi korrel- 
atsion b o g ‘ liqlikni m avjudligi.
5. M odellashtirish o ra lig ‘ ini aniqlashdagi qiyinchiliklar.
71

---