Tabiatshunoslik

yow oyi o ‘rdak, g ‘oz, 
qarqara
va 
qarqunoq
ko‘p (25,26,27,28-rasm lar) uchraydi. Bundan 
tashqari 
chittak, chumchuq
kabi qushlar ham yashaydi.
Qalin chakalakzorlarda 
yowoyicho'chqa, qamishzormushugi,
o n da- 
sonda 
buxoro bug‘usi
h a m uch rab turadi.
Suv havzalarining o ‘simliklar o ‘sib yotgan qirg‘oqlari 
suvilon
va 
baqalarning
sevimli joyi. U lar suvda va quruq da yashaydi.
Baqa sizga tanish b o ‘lgan qurbaqaga o ‘xshaydi, lekin ayni vaqtda 
u n d a n farq qiladi.
39

---

24-rasm. Chakanda.
Q u r b a q a
ariq va daryo b o ‘ylarida yashaydi. Qurbaqa suvda suza olishi 
bilan du sh m an larid an saqlanadi.
Q urbaqa tuxum ini suvga q o ‘yadi, uning tu x u m id a n itbaliq c h iq ad i. 
Itb a liq la r sekin o ls ad i, keyin yosh qurbaqaga a y la n a d i. B aq alar 
h a m tu x u m d a n sh u usulda paydo b o ‘ladi.
Baqa ham qurbaqalar singari odam uchun foydali jonivor. Ular 
zararli hasharotlar bilan oziqlanadi, ularni muhofaza etish va 
himoya qilish lozim.
Amaliy ishlar (jonli hurchakda bajariladi)
1. 
B aqaning tan asi, boshi va oyoqlarini ko‘rib chiqing. U ning tanasi 
kengligi, boshi yassiligi yaxshi k o ‘rin ib tu ra d i. B aq an in g tan asi nim a 
b ilan q o p la n g a n ? U n in g old o y o q lari o rq a o y o q la rid a n n im asi bilan 
farq q ilad i? O rqa o y o q la rin in g b arm o q la ri o ra sid a n im a b o r? 2. Baqa 
bilan qu rb aq a terisin i taqqoslang. Baqa terisin in g rangi nim a b ilan farq 
qiladi? U silliqm i yoki g ‘u d d a -g ‘u ddam i? 3. Baqa va q u rb aq an in g old va 
orqa oyoqlarini taqqoslang. 0 ‘xshashligi nim ada? F arq i-ch i? 4. R asm dan 
b aq a va q u rb aq a tu x u m larin i k o ‘rib chiqing. T uxum lari q an d a y shaklga 
ega? B aqa tu x u m la ri sh ilim sh iq d a q an d a y jo y lash g an ? Q u rb a q a n ik i- 
chi? 5. Baqa va q u rb a q a n in g itb aliq la rin i k o ‘z d a n k ec h irin g . U larn in g
tan asi q an d ay q ism larga b o 'lin g a n ? U la r qaysi hay v o n larg a o ‘xshaydi?
40

---

ishlatilgan, ifloslangan suvlarni tozalash u c h u n maxsus q urilm alar 
o ‘m a tilm o q d a . T ozalangan suv qaytadan ishlab chiqarishda ishlatiladi. 
Bu esa suvni b irm u n c h a tejash im konini beradi.